од Томас Л. Фридмен;
Кога размислувам за обраќањето на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху оваа среда пред заедничката седница на Конгресот, првото нешто што ми паѓа на ум е познатата изрека „Има децении кога ништо не се случува; и има недели кога се случуваат децении“. Ова е една од тие недели за Израел, Америка и Блискиот Исток. Една деценија е на прагот да се случи — или не.
По чиста случајност, оваа недела се пресекоа длабоки пресврти на војна или мир што Толстој не би можел да ги измисли. Во след на одлуката на претседателот Бајден во неделата да ја стави својата земја пред своите лични интереси и да се откаже од власта, Нетанјаху — кој доследно ги става своите лични интереси пред интересите на својата земја за да остане на власт — доаѓа во Вашингтон. И тој доаѓа соочувајќи се со две испреплетени одлуки што би можеле да му обезбедат на Бајден огромно наследство во надворешната политика и истовремено да го трансформираат наследството на Нетанјаху — или не.
Како да писателите на „Западното крило“ на NBC решиле да соработуваат на сценарио со писателите на „Фауда“ на Netflix — и сега се расправаат дали да направат серија за нова зора или нова трагедија за Америка, Израел и арапскиот свет.
Благодарение на честите патувања од нападот на Хамас на Израел на 7 октомври на Бајден, државниот секретар Тони Блинкен, директорот на ЦИА Бил Барнс и советникот за национална безбедност Џејк Саливан, Нетанјаху има две големи одлуки на својата маса што би можеле да ја паузираат борбата во Газа — и Либан — и да ја постават основата за нова американско-арапско-израелска алијанса против Иран.
Говориме за најзначајната можност да се преобликува Блискиот Исток, од Договорите за Камп Давид во 1970-тите.
Првата одлука, сепак, бара Нетанјаху да се согласи — токму сега — на договор за постепен прекин на огнот што го постигнаа преговарачите на САД, Израел, Катар, Египет и Хамас, кој би го активирал, во првата фаза, шестнеделна пауза на борбите во Газа и враќање на 33 израелски заложници (некои мртви, некои живи), вклучувајќи 11 жени, во замена за неколку стотици палестински затвореници во израелските затвори.
Во јуни, Нетанјаху сигнализираше поддршка за основните параметри на овој договор, но оттогаш се занимава со одредени аспекти од него — намалувајќи и зголемувајќи ја нивната безбедносна важност за израелската јавност која не секогаш ги знае деталите — за да си купи време пред да потпише и можеби да ги отуѓи екстремистите од далечната десница во неговиот кабинет, на кои им вети „целосна победа“ над Хамас во Газа.
Нетанјаху се фокусираше на три безбедносни прашања. Едно е движењето на цивилите од Газа од југот на Газа, каде што најдоа засолниште, до северниот дел на градот Газа,, каде што многумина имаа свои домови. Нетанјаху бараше некаков систем за инспекција за да спречи вооружени членови на Хамас да се вратат на север, но со десетици илјади луѓе кои ќе се движат, израелската армија знае дека ќе биде невозможно да се спречат неколку стотини борци на Хамас да се вратат (веќе има многу таму) и верува дека може да се справи со нив подоцна.
Второто прашање е контролата на границата помеѓу Газа и Египет, каде Хамас изгради тунели и шверцерски рути преку кои донесе многу оружје. Израелската армија, според еден извор, верува дека идентификувала или уништила повеќето од тунелите и дека Израел и Египет можат да осигураат дека никој не поминува над земјата за сега — и можат да изградат потрајна бариера со текот на времето. Последното прашање е преминот Рафах од Египет до Газа, кој Израел вели дека Хамас никогаш повеќе не смее да го контролира и каде инсистира на некој вид на инспекциски надзор — во партнерство со не-хамасовски Палестинци и некоја меѓународна страна.
Како што ми објаснија израелските и американските безбедносни официјални лица, ниту едно од овие прашања не треба да биде причина за прекин на договорот — освен ако Нетанјаху не сака да го разгори едно од нив за да се извлече од договорот — иако врвните воени и разузнавачки официјални лица на Израел сите наводно го поддржуваат сега.
Во понеделникот, Хаарец го цитираше пензионираниот полковник Лиор Лотан, експерт за заложници и близок советник на министерот за одбрана Јоав Галант (кој е единствениот сериозен возрасен човек во кабинетот на Нетанјаху), како за израелскиот канал 12 вести во петокот: „Сега е времето на парите. Постојана е уникатна можност во преговорите, но таквите можности поминуваат ако не се искористат. Условите на договорот вклучуваат ризици што одбранбеното установување може да ги толерира. Сите раководители на безбедносните служби го велат тоа. Да им се спротивставиш со хипотетичко, како што би било можно да се добие повеќе преку повеќе воен притисок, би било погрешно.“
Во исто време, шефот на Мосад на Израел, Дејвид Барнеа, врвниот преговарач за заложници на земјата, наводно му кажал на Нетанјаху и неговиот крајнодесничарски кабинет „дека женските заложници немаат повеќе време да чекаат нова рамка за договор за заложници“.
Хамас, и покрај своите останати резерви, исто така изгледа дека сака договор сега. Станува се понепопуларен во Газа (најмалку пријавениот аспект на овој конфликт) поради започнувањето на војна без план за утрото после и без заштита за палестинските цивили. Не ми е јасно кој ќе се обиде да го убие лидерот на Хамас, Јахја Синвар, прв, ако и кога ќе се појави од своето скривалиште — израелската армија или цивилите од Газа.
Друга голема придобивка од прекин на огнот меѓу Хамас и Израел е што веројатно би го отвори патот за прекин на огнот меѓу Хезболах и Израел, така што десетици илјади цивили од двете страни на границата меѓу Либан и Израел би можеле да се вратат дома. Со оглед на зголемената употреба на прецизни ракети од страна на Израел и Хезболах, американските одбранбени службеници сега веруваат дека најголемата опасност за Блискиот Исток е ширењето на војната меѓу Израел и Хезболах.
А сега за втората голема одлука на Нетанјаху. На паралелен пат, тимот на Бајден ги има речиси сите детали за американско-саудиска одбранбена алијанса која исто така би вклучувала нормализација на односите меѓу Израел и Саудиска Арабија — под услов Нетанјаху да се согласи да започне преговори за решение со две држави. Саудијците не бараат строг рок за палестинска држава. Но, тие бараат Израел да се согласи да започне веродостојни, добронамерни преговори со изречна цел за решение со две држави, со взаемни безбедносни гаранции.
Такви преговори, заедно со прекин на огнот на фронтовите во Газа и Либан, би биле дипломатски успех. Тоа би го изолирало Иран и Хамас. Тоа би ги нормализирало односите меѓу еврејската држава и местото на раѓање на исламот. Тоа би му дало на Израел покритие да го ангажира палестинската и арапската поддршка за мировни трупи во Газа. И би му дало на Израел цемент за поформална регионална одбранбена алијанса со арапски партнери против Иран.
На крајот, и најважно, тоа би можело да создаде долгорочен пат за палестинска држава откако борбите во Газа ќе завршат и сите страни ќе разберат што мислам дека е најважната лекција од оваа војна: ниту една од страните не може да си дозволи уште една — не кога сите добиваат прецизно оружје.
Како што ми кажа Дејвид Маковски, директор на проектот за арапско-израелски односи на Вашингтонскиот институт: „Со две одлуки — да за договор за заложници за прекин на огнот сега и да за саудиските услови за нормализација што би го завршиле војната на сунитските арапски држави со Израел и консолидирање на регионална алијанса за изолација на Иран — Нетанјаху би создал победа за Израел и за неговиот партнер претседател Бајден.
„Абрахамските договори би биле наследени од „Јосифовите договори“. Две наследства за двајца лидери: Бајден и Биби. Би било горчливо и трагично иронично ако Нетанјаху — чијашто самослика е на стратешки мислител — го пропушти овој момент поради израелската домашна политика и стравот од неговите крајнодесничарски коалициски партнери.“
Навистина, многу брзо ќе дознаеме дали Нетанјаху може да го оправда својата грандиозна черчилијазна слика за себе, или е, како што писателот Леон Визелтиер еднаш забележа, само „мал човек во големо време.“
До сега Нетанјаху се држи до власта за да избегне да биде фрлен во затвор доколку биде прогласен за виновен на некое од неговите тековни судења — за злоупотреба на довербата, примање мито и измама. Како таков, тој не сака да направи ништо смело за мир со Палестинците без дозвола од лудите крајнодесничарски членови на неговиот кабинет, кои бараат „целосна победа“ над Хамас што самиот Нетанјаху ја вети. Но, со израелскиот Кнесет кој треба да се одмори од 28 јули до 27 октомври, Нетанјаху би можел да се согласи на двете договори со Газа и Саудиска Арабија без страв дека неговата влада ќе биде урната, бидејќи тоа е речиси невозможно да се направи кога Кнесетот не заседава.
Значи, светот чека, заложниците чекаат, Бајден чека, Палестинците чекаат, Саудијците чекаат, Израелците чекаат. Дали Биби, повторно, ќе биде само мал човек во големо време или ќе ги изненади сите и ќе биде голем човек во големо време?
извор: Њујорк Тајмс
Comentarios