Филозофскиот филмски фестивал слави 15 години: Пазолини во фокусот на годинешната програма

Од 22 до 28 мај, Кинотеката ќе биде домаќин на триесетина филмови од Европа и светот, со специјален акцент на поетиката и провокацијата на култниот италијански режисер.

Оваа пролет, во Кинотеката на Северна Македонија повторно ќе се одржи 15. издание на Филозофскиот филмски фестивал, од 22 до 28 мај.

Посветен на идејата дека уметноста и мислата не само што се надополнуваат, туку можат заедно да го преобликуваат начинот на кој го доживуваме светот, фестивалот годинава поставува во центарот на својата програма еден од најинтензитетните автори на 20. век: Пјер Паоло Пазолини. Италијанскиот режисер, писател и поет, чие творештво се движи помеѓу провокација и нежност, помеѓу политичка конфронтација и лирска експресија, станува симболичен водич низ овогодишната мапа на фестивалот. Со мотото „Провокативен. Полемичен. Поетичен.“, Пазолини е повеќе од омаж – тој е концептуална рамка низ која се филтрираат сите избори на програмата.

Фестивалот започна со проекција на документарната анкета „Љубовни заседанија“ во Музејот на современата уметност, со обраќања од италијанската културна аташе проф. Соња Мизерендино и воведен осврт од проф. д-р Анастасија Ѓурчинова, кои ја поставија теоретската основа за разбирање на Пазолиниевиот свет и неговата интеракција со македонската публика. Ваквото отворање не е само чест на еден автор, туку и индикација дека фестивалот сака од првиот ден да постави атмосфера на дијалог, не само со филмовите, туку и со мислата зад нив.

Главната програма се гради низ неколку паралелни сегменти. Официјалната селекција на долгометражни филмови ги претставува пет премиерни дела што се натпреваруваат за наградата „Златен був“, додека во селекцијата на краткометражни се вклучени 15 дела од различни земји, изложени пред стручно жири. Секој од долгометражните филмови носи поинаков тон, контекст и филозофска проблематика. Францускиот „Последен здив“ на Коста Гаврас претставува лична медитација за границите на животот. „Универзален јазик“ на Метју Ренкин од Канада нуди апсурдистички поглед на комуникацијата и припадноста. Романскиот „Новата година што никогаш не дојде“ не само што нè враќа во предреволуционерна Романија, туку нè потсетува дека историјата се случува и кога мислиме дека стоиме во место.

Непалскиот филм „Шамбала“ носи визуелно богата приказна за потрага по слобода и љубов, додека грузискиот „Паноптикон“ нуди тинејџерска приказна проткаена со теми за контрола, самосвест и бегство. За еден посетител, овие филмови не се само приказни – тие се патувања низ политички пејзажи, лични конфликти и метафизички дилеми. Да се гледа еден од овие филмови значи да се навлезе во туѓа кожа, но и да се сретне со сопствените неразрешени прашања.

Во краткометражната програма, дистрибуирана на 23. и 26. мај, публиката ќе има можност да го види светот низ кратки и интензивни филмски форми, каде што идеите се сконцентрирани, често експериментални, и каде што се тестираат границите на визуелното раскажување.

Селекцијата на видеоесеи, прикажана на 28 мај, ја отвора вратата за нов вид кино – она што размислува за себе. Тука, посетителот не е само гледач, туку соучесник во процесот на размислување. Есеите истражуваат теми како милитаризација на небото, филозофија на телото, геополитика и меморија, сето тоа преку медиум кој е хибрид помеѓу филм и мисла.

Ревијалната програма „Филм-философија“ носи култни наслови кои го прошируваат канонскиот хоризонт на фестивалот. Проекциите се збогатени со воведни излагања од интернационални гости – мислители и куратори, кои додаваат длабочина на доживувањето. Присуството на филмови како „Изгубениот автопат“ на Линч, „Светите невини“ на Камус и „Витгенштајн“ на Џарман, значи дека публиката ќе биде поканета да ја доживее филмската поетика не само како забава, туку и како форма на егзистенцијална провокација.

Придружната програма, „Филозофија преку краток филм“, курирана од проф. Сердар Озтурк, отвора простор за дијалог со турскиот филм и неговите современи поетики. Програмата не е изолирана нишка, туку дел од широка ткаенина која поврзува култури преку прашањата што не ги прашуваме секојдневно, но ги чувствуваме постојано.

Посебно внимание заслужува и едукативниот сегмент, кој во текот на претходните два месеци веќе се одвиваше преку проекции за средношколци, работилници и филмски сесии за најмладите. Тука се создава нова публика – онаа што ќе го гледа светот со поголема љубопитност и поостар критички поглед.

На крајот, што добива посетителот од ваков фестивал? Пред сè, изложеност на идеи кои го туркаат надвор од комфорната зона на пасивна потрошувачка. Добива можност да го искуси филмот како форма на мислење, како средство за истражување на реалноста, но и на внатрешниот свет. Добива моменти на тишина во кои ќе го слушне својот внатрешен глас, и моменти на колективен смев или здив задржан пред нешто болно, вистинито, убаво.

Филозофскиот филмски фестивал не се гледа со очи, туку со ум и срце. Тој нуди ретка шанса за седумдневна егзистенцијална гимнастика, каде филмот не е само уметност, туку искуство кое трае подолго од проекцијата. За оние што ќе изберат да влезат во оваа темна кино сала со светли идеи – добивката ќе биде токму тоа: увид, допир, трансформација.