Минатиот четврток, 12-ти октомври, се отвори „NOMEN EST OMEN“ на Колективот ЗЕРО, во мултимедијалниот центар Мала станица, на Националната галерија (и ќе трае до 29-ти) . Тоа го протолкувавме како повик да се потсетиме на Маклабас.
„NOMEN EST OMEN“ на Колектив ЗЕРО, која ќе биде отворена на 12 октомври 2023 (четврток), со почеток во 20 часот, во мултимедијалниот центар Мала станица, на Националната галерија.
Се сеќавате на 1998 година? Сте биле воопшто родени?
Тоа беше време на создавање и истражување во сосема нова атмосфера, време кога македонската кинематографија беше во нова пост-југословенска ера. Филмот наречен Маклабас, во режија на Александар Станковски, го отсликува тоа лиминално време, комплицирано, мачно, неизвесно, но засладено со носталгијата сите тие реалности се само опашки кои се влечат како поговор.
„Маклабас“ е продуциран со многу љубов, ентузијазам и посветеност, и сниман во период од речиси четири години. Со основна видео опрема, S-VHS камера и практично без финансиски средства. Првичната идеја била правење документарен филм од 15 минути, која била развиена во заедништво, идеја која собра значителен број познати лица од скопското уметничко подземје, кои ја обликуваа бајката во филмски израз. А со помош на Министерството за култура „Маклабас“ стигна до публиката во кино.
Александар Станковски, кој е искусен сликар, но и стрипаџија, се опроба со перформанси, радио-драми па неизбежно беше да го видиме и во филмот.
Сценариото за „Маклабас“ е дело на самиот Станковски и внесува нов здив во светот на македонскиот филм:
Кога низа мистериозни убиства ќе го упатат вистинскиот агент Ансаров, започнува дива истрага. Жртвите се агенти на различни странски разузнавачки служби, но ова е само првиот дел од сложувалката. Што ги обединува овие луѓе?
Ансаров преку своите врски и контакти открива дека сите овие убиства се поврзани со мистериозниот минерал познат како „Зелениот дијамант“. Овој минерал не само што е редок, туку и произведува лек кој ги менува моќите на неговите корисници. Но, дали е ова само обична дрога?
Во исто време, елитните научници го истражуваат Зелениот дијамант и откриваат дека тој можеби е порта за димензиите на антиматеријата што хибернираат. Се исцртува нова граница на знаење и можности кои за многумина се невозможни.
Ансаров најпрвин се соочува со мистеријата на убиствата и навредите за да ги разоткрие, но набрзо се заплеткува во опасна игра на моќ, пари и тајни научни истражувања.
Сепак, зелениот дијамант не е обичен камен. Тој е свесен за своето постоење, а сепак поседува нешто што наликува на самосвест. Ансаров одеднаш се наоѓа во немилосрдна војна помеѓу мултинационалните корпорации кои сакаат да го контролираат и научниците кои се обидуваат да го разберат.
Секој обид да се донесе одлука завршува трагично, а поради нешто што никој не го очекуваше – средбата со Маклабас. Овој примитивен, исконски шумски човек стои како заштитник на минералот и природата. Тој не дозволува негова експлоатација и го смета за сквернавење на недопрената невиност на природата.
Ќе успее ли Ансаров да ја разоткрие нишката на мистеријата и да го спаси Зелениот дијамант од рацете на суровите корпорации? Или можеби, ќе сфати дека некои тајни мора да останат скриени во темнината на природата?
Од урбаните средини и политичките интриги, филмот се сели во планините на Маусдонија, каде што Доброто и Маклабас ( Даскалов) држат стража. Природата се јавува како заштитник на трпеливите, и ги одбива силните зла. „Маклабас“ ја завршува својата задача и заминува во светот на цивилизацијата.
Сценариото и дијалозите се прилагодени на наративот на филмот и се потпираат на идеите на андерграунд културата. Главните улоги ги толкуваат познати личности од македонската ликовна сцена, а во улогата на инспекторот Ансаров е Мирче Доневски. Ова е собир на млади интелектуалци кои се обидуваат да го искажат својот став кон светот. Во интервју за магазинот Град во 1998-та година Станковски ја појасни вклученоста на андерграунд сцената и користењето на нивниот жаргон:
„А останатите се изреки на луѓе кои се чудесни мудреци на андерграундот во Скопје, како веќе споменатиот Христо Поп Дучев, па познатиот Марсовец од Маџар маало, Владо Манчевски, или на еден од најголемите познавачи на СФ идеологијата, Башким Адеми, или изреката на фамозниот Јово Брамс, или Бравс Роговски, „Дрогирајте се за да бидете хај, а не даун!“ Тие поговорки се исчилени од ова милје и ставени се во контекст на приказната како најавувачи, поткрепувачи и иронизатори. Тие во однос на приказната доаѓаат како контрапункт или иронија или сарказам. Тоа филмот го прави постмодерен, а не модерен, зашто ние сме свесни дека тоа е заебанција. Ние не веруваме во тоа како Бретон и компанија. Па дури и тие најверојатно се заебавале кога велеле дека најчист надреалистички чин е кога ќе излезеш надвор и ќе пукаш со пиштол на сите страни.“
Режија: Станковски Александар - Ацо
Сценарио: Станковски Александар - Ацо
Директор на фотографија: Галевски Влатко
Сниматели: Јанковиќ Александар - Фриц, Ферро Бранд, Хоџа Нехру
Монтажа: Живоиновиќ Војо
Продуцент: Галевски Влатко
Главни улоги: Даскалов Илија, Доневски Мирче, Панов Митко
Тон: Зафировски Братислав - Брацо
Komentarji