Резултати од пребарување

Првиот дел е ОВДЕ. Топлинската болест е само една од физичките заболувања предизвикани од топлотните бранови. Кевин Фостер, хирург во Valleywise Health, во Феникс, го води единствениот центар за изгореници во Аризона; бил обучен да лекува рани од оган, хемикалии и врела вода. Меѓутоа, со зголемувањето на температурите, тој виде дека се појавуваат нови опасности. Овој јули, Феникс го забележа најтоплиот месец досега за еден американски град, со триесет и еден последователен ден со температури над 43 степени. Ова беше доволно топло за да се загрее бетонот до 82 степени. „Потребен е допир од само дел од секундата за да се добие навистина, навистина лоша изгореница“, ми рече Фостер. Неодамна, еден постар маж се лизнал кога одел на работа, паднал на тротоарот и изгорел дваесет проценти од кожата на грбот. Во друг случај, количката за голф на една млада жена се превртела и ја турнала на земја - таа била згмечена меѓу возилото и бетонот што гори. Во најжешките денови, Фостер ми рече, секојдневните предмети - рачките на вратите, металните порти, безбедносните појаси, водата во цревото - можат да станат опасност. „Кога топлото кафе ќе се истури врз ногата, тоа кафе ја губи својата температура многу брзо, така што количината на штета што ја прави е ограничена“, рече тој. „Контактните изгореници продолжуваат да горат додека не се отстраните од површината“. Минатото лето, Центарот за изгореници во Аризона-Valleywise Health лекуваше осумдесет и пет лица за сериозни повреди поврзани со топлина. За третина беше потребна нега на ниво на брза помош. Годинава центарот само во јули прими повеќе од педесет такви пациенти. Една постара жена беше со изгореници откако нејзината инвалидска количка се превртела на бетон; градежен работник се онесвестил и се изгорел на жешка опрема. Дете било примено откако босо истрчало на жешкиот асфалт. Некои пациенти страдале од откажување на црниот дроб и бубрезите; други изгубиле екстремитети. Низ болницата од центарот за изгореници на Фостер, лекарите на брза помош го преуредиле просторот за чекање во кој некогаш биле сместувани ковид-19 пациентите во ладна просторија каде медицинските работници можат да делат пијалоци со електролити и да инјектираат течности. Френк ЛоВекио, еден од лекарите за брза помош во болницата, ми кажа дека во последните недели неговиот тим лекувал околу педесет пациенти дневно со болести поврзани со топлина. Тие пристигнуваат не само во најголемата попладневна топлина, туку и рано наутро, бидејќи ноќните температури честопати остануваат над 30 степени. Високите максимални температури се во вестите, но високите минимуми можат да бидат уште поопасни: телото никогаш не добива одмор од топлината. ЛоВекио рече дека, секој ден, дваесет и пет до триесет пациенти се појавуваат со топлински болести премногу тешки за ладна соба; тие мора да се лекуваат во главниот оддел за итни случаи или да бидат примени во болница. Околу пет доаѓаат со топлотен удар. „Гледаме многу луѓе кои се јавуваат со температури од 41, а вие мора да се запрашате зошто?“, ми рече ЛоВекио. „Па, тоа е високо колку што одат нашите конвенционални термометри“. Тој и неговите колеги земаат кофа мраз од десет литри од замрзнувачот и го следат протоколот за торба за мртовци. Откако ќе го затвори пациентот до пазувите и ќе ја наполни кесата со ледена кашеста маса, ЛоВекио често треба да стави цевка во нивниот душник и да ги поврзе со вентилатор. Потопното ладење може да ја намали телесната температура на една личност за околу половина степен во минута. Понекогаш тоа е доволно за да се спаси животот на една личност. Но, „како што можете да замислите, не е добро мозокот се вари на 40,43, 45, многу долго“, ми рече ЛоВекио. Според LoVecchio, скоро сите пациенти кои доживеале топлотен удар во неговата болница се примени во брза помош, а околу една четвртина умираат или се трајни инвалиди. Минатата година, округот Марикопа регистрираше четиристотини дваесет и пет смртни случаи поврзани со топлина (најмногу откако почна да ги следи, во 2006 година); оваа година може повторно да го собори рекордот. Канцеларијата на медицинскиот преглед во округот неодамна подготви десет контејнери за ладење. Минатото лето, Остин Дејвис, дваесет и тригодишник кој води програма за помош за жителите на Аризона кои се соочуваат со бездомништво, се возеше наоколу со вода, мраз, вентилатори, спреј за разладување и таблети со електролити. Неодамна, тој нашол една жена колабирана, со лицето надолу во чакал, на петнаесет метри од центарот за ладење во кој помага. Некои семејства талкаат низ климатизираните продавници за храна, преправајќи се дека купуваат. Други се засолнуваат во трговски центри или библиотеки. Еден му се јави на Дејвис од аеродромот. „Го имаме овој куфер - нема ништо во него, но се трудиме максимално да се вклопиме“, му рекоа тие. После тоа, тој слушнал за една жена која спиела во камион со нејзината десетгодишна ќерка. Кога климата се расипа, девојчето почна да повраќа, а тие се упатија кон брзата помош „Барем малку да бидеме внатре“, му рекла мајката на Дејвис. Во меѓувреме, во најтоплите делови на светот, повеќе од деведесет проценти од луѓето немаат клима. Дури и оние што го прават тоа може да ги ризикуваат своите животи ако треба да излезат надвор или ако снема струја. Една студија предвиде дека, доколку Феникс доживее исклучување од струја за време на топлотен бран, половина од неговото население веројатно ќе ја бара итната помош. И покрај овие ризици, државите на Сончевиот појас, вклучувајќи ги Аризона, Тексас и Флорида, ги имаат некои од најбрзорастечките градови во земјата. До средината на овој век, повеќе од сто милиони Американци се очекува да искусат барем еден ден годишно кога индексот на топлина ќе достигне 57 степени; Се предвидува дека некои јужни држави ќе искусат температури над 37 степени со месеци секоја година. Градовите како Феникс, Лос Анџелес и Мајами назначија главни службеници за топлина. Можна е заедничка соработка за да се намалат ефектите од топлината. Градската влада на Њујорк бара од волонтерите да ги проверат ранливите соседи; низ целата земја, заедниците садат дрвја, кои обезбедуваат сенка и испарувачко ладење. Со бојадисување на патишта, покриви и паркинзи со светли наместо темни бои, можеме да ги рефлектираме сончевите зраци; системите за предупредување можат да им кажат на луѓето дека доаѓа екстремната топлина, а центрите за ладење, станиците за хидратација и јавните базени можат да понудат одмор од нејзе. Оние кои работат на отворено може да добијат рани или доцни смени и секогаш треба да можат да прават паузи во сенка и за вода. Овие чекори се неопходни, но несовршени; тие можат да ја ублажат топлината, но не и да ја спречат. Планетата станува еден вид топлинска комора. Како што продолжуваме да согоруваме фосилни горива, ние сме заклучени надвор од панелот со контролите. Еден час по тестот, почувствував бодеж во левата бутина. Ја замесив отечената тупаница во ногата што ме грчеше. Десет минути подоцна, ми се појави пулсирачка главоболка и се почувствував збунето. За момент ме фати паника, не можејќи да земам здив. Температурата ми помина 38 степен; пулсот ми чукаше со сто и шеесет отчукувања во минута. Ланган праша дали сум О.К. Слабо, јас дадов палец нагоре. „Речиси таму“, рече тој. Додека одев понатаму, температурата ми се искачи на 39. Кога пулсот ми скокна на сто и седумдесет отчукувања во минута, се симнав од лентата за трчање. Следниот чекор беше анализа. Ги фрлив кошулата, шорцевите и пешкирот во голема црна када, а потоа се качив внатре. Мартин и Ланган ми истурија огромен сад со вода над главата, рамената и градите, а потоа уште еден. Седнав, исцрпен, во чудна освежителна супа од вода и пот. Подоцна истиот ден, истражувачите ја исцедиле кадата и ја анализирале супата. Ми рекоа дека мојот настап во комората се брои како преодна оценка. Температурата не ми влезе во опасната зона, делумно затоа што секој час потев речиси еден литар вода. Од друга страна, мојата пот содржеше многу натриум - веројатно знак дека моето тело не се приспособи на условите на висока температура. Можеби не бев подготвен за жештините. Едно беше сигурно: повеќе не бев подготвен за враќање во вообичаениот живот. Во станицата Амтрак, мојата главоболка се влоши и се појави тежок замор. Во бањата, открив дека мојата урина е алармантна темна килибарна боја. Пиев шише по шише вода, обидувајќи се да ја згаснам жедта што не ми поминуваше. Купив сендвич, но почувствував гадење и го оставив на страна. Возот беше силно климатизиран, а јас седнав и го отворив мојот лаптоп, надевајќи се дека ќе одговорам на запоставените мејлови од денот, но се чувствував лошо и се онесвестив. Поминавме покрај прозорците на згради кои беа преполни со единици за климатизација и други кои немаа никакви - самите топлински комори. Наспроти моја волја, заспав. По некое време возот застана. Почувствував топлина на лицето и ги отворив очите; сонцето гореше низ мојот прозорец. Видов млада девојка во фустан со цветен дезен како чека со нејзината мајка на платформата; девојката се потпре на мајка си, а мајка и́ ја лади со парче картон. Девојчето посегна во ранецот, извади мало шише со вода и испи долга голтка. Вратите на возот се отворија и тие брзо влегоа внатре. ♦︎ Друв Кулар, писател кој придонесува во „Њујоркер“, е лекар и доцент на медицинскиот колеџ Веил Корнел.

Македонскиот рапер Да Џака Накот го најавува својот нов сингл со настан кој ќе се одржи на 27 јуни во 18 часот, на Школка во Парк . Да Џака Накот, кој е дел од македонската музичка сцена од 1991 година, изјавува дека сега како никогаш досега има услови и можности да биде креативен и да снима музика со висок квалитет откако живее и работи во Полска. Во своето обраќање до фановите, тој вели: ,,Другари, праам музика од 91'ва.Сега како никогаш во животот имам услови и можности да бидам креативен и снимам до бол.Физички копии нема да вадам на музиката, ама дигитално можам секо месец нова песна. Послушате го новиот сингл и претплатете се на моот канал за нова музика-цело време. Благодарам на поддршката другари, многу ми значи“ Присуството на настанот е бесплатно, а сите заинтересирани можат да најдат повеќе информации и да се пријават преку настанот на Facebook.

Во рамките на проектот „Не сакаме да бидеме ѕвезди (туку дел од соѕвездијата)“, Факултетот за работи што не се учат (ФРУ) најавува меѓународна изложба и симпозиум насловени „Куќата што се распаѓа“. Настанот, поддржан од Европската Унија, Програмата за култура на Швајцарската амбасада во Република Северна Македонија, Министерството за култура на Република Северна Македонија и Гете институт Скопје, ќе се одржи од 27 до 29 јуни во Музејот на Република Северна Македонија. Програма: 27 јуни (четврток): Настанот започнува со изложба на 27 јуни во 20:00 часот. Изложбата е резултат на трудот на тројца уметници: Ану Вахтра од Талин, Филип Јовановски од Битола/Скопје и Вини Хербстајн од Глазгов/Амстердам, курирана од Ивана Васева од Скопје. 28 јуни (петок): Вториот ден, на 28 јуни од 20:00 часот, започнува со предавање од Ола Хасанaин од Картум/Амстердам, која низ нејзините уметнички истражувања се фокусира на просторна писменост преку концептот „просторот како дискурс“. По предавањето следи дискусија со Марјока де Гриф и Анастасија Пандиловска од организацијата Suns and Stars, како и со Ивана Васева од ФРУ. Вечерта продолжува со проекција на филмови, вклучувајќи ги: - Ингел Ваикла: „Papagalo, what’s the time?“ (2022) и „Јас, исто така, гледам“ (2024) - Феликс Мелија: „Пари за ништо“ (2021) - Харун Фароки: „Создавачите на светските пазари“ (2001) и „Во споредба“ (2009) По филмовите ќе следат кратки разговори со уметниците Ингел Ваикла и Феликс Мелија. 29 јуни (сабота): На третиот ден, 29 јуни, од 19:00 часот започнува колективната перформативна проба „ГРАДОТ Е ЈАВНОСТ“. Оваа обиколка низ градот Скопје е дел од Лабораторијата за перформативно просторно истражување „ГРАДОТ КАКО СЦЕНА“. Обиколката ќе заврши со перформанс на истражувачко студио за храна, наука и уметност, како и музичка селекција на ДЈ Индог на платото пред Музејот на Република Северна Македонија. „Куќата што се распаѓа“ ги истражува политиките на просторот и промените во градовите во контекст на интересите на различните структури на моќ, односот кон заедничкото наследство и идентитетот на колективноста и грижата на градовите. Настанот има за цел да поттикне дискусија и размислување за тоа како просторот влијае на животот и културата на граѓаните, како и нивната интеракција со јавните и приватните простори. Пријавување и учество Заинтересираните за учество во колективната перформативна обиколка на 29 јуни можат да се пријават преку следниот линк: Пријавување за обиколката. Настанот претставува дел од пошироките програмски активности на Факултетот за работи што не се учат (ФРУ), кои се насочени кон истражување на јавни простори и продукција на истражувачки перформативни проекти. Оваа платформа продолжува со својата мисија да го поврзе уметничкото истражување со јавниот простор, поттикнувајќи колективно учество и размислување за иднината на нашите градови. Авторски концепт на обиколката: Филип Јовановски, куратор: Владимир Јанчевски, креативна продукција: Димитар Милев, Ивана Самандова, Марија Аризанковска и Екатерина Добривојевска. Учесниците вклучуваат студенти од архитектура, млади архитекти и визуелни уметници, како и бројни јавни и тајни градски шетачи.

Во услови кои се далеку од идеални, поради минималната поддршка од Министерството за култура, Зрно Фестивалот , годинава го остварува своето трето издание, надминувајќи ги сите пречки, Зрно продолжува да расте и да привлекува внимание. Овој фестивал е посветен на уметноста на аналогната фотографија и благородните фотографски процеси, нудејќи единствена можност за фотографите и љубителите на оваа уметност да се запознаат со најсовремените и алтернативни техники. Меѓународна изложба на аналогна фотографија Фестивалот започнува на 28ми Јуни во Мултимедијалниот Центар Мала Станица, каде во 20.00 часот ќе биде отворена меѓународната изложба на аналогна фотографија. Делата, избрани преку отворен повик, се селекција на деветчлено меѓународно жири, кое направило пресек на современите текови во светската фотографија. Над дваесет автори од целиот свет ќе ги претстават своите дела, нудејќи уникатен поглед во различни стилови и техники на фотографирање. Две авторски изложби На 10 Јули, во галеријата на ФЛУ, Сули Ан, ќе бидат отворени две авторски изложби. Наталија Копкина од Хелсинки ќе ја презентира својата изложба „Форма“, додека Бабакк Хаџи од Техеран ќе го претстави својот избор на дела. Овие двајца автори се познати по своите алтернативни пристапи кон фотографијата, кои се карактеризираат со иновативност и креативност. Тијана Борбељ и нејзината изложба „Еден“ На 12 Јули, во Монтажната галерија, во паркот на франкофонијата, Тијана Борбељ од Нови Сад ќе ја отвори својата авторска изложба „Еден“. Оваа изложба претставува интимен поглед во личните емоции и искуства на авторката, пренесени преку уникатни фотографии. Работилници за благородни фотографски процеси Носечката активност на Зрно Фестивалот, што го прави единствен во светот, се работилниците за алтернативни, благородни фотографски процеси. Годинава, овие работилници ќе се одржат во село Смилево, во манастирот, каде што учесниците ќе имаат можност да учат од најголемите експерти во оваа област. Организаторите се зачудени од фактот дека повеќе пријавени од странство отколку домашни фотографи. На работилниците има повеќе пријавени од странство отколку домашни учесници што е своевиден куриозитет, иако, за наши луѓе Зрно нуди посебни, повластени услови, а тоа го прави за да ја зајакне домашната фотографска сцена (затоа што нема кој друг). Во Смилево, ќе се одржат и две изложби, на Миша Кескеновиќ и на фото клубот Ирис од Темишвар. Изложбите ќе се одржат на отворено и пред коперација, од поважните нешта – ќе има и проекција на филм, во соработка со МакеДокс и НУ Манифестација Смилевски конгрес - Смилево, Демир Хисар и други, пропратни активности. По завршувањето на работилниците за благородни фотографски процеси во Смилево, ќе биде поставена изложба на избрани дела настанати на работилниците. Врвни ментори и ретки техники Менторите на Зрно оваа година се: - Миша Кескеновиќ од Сежана, Словенија, кој ќе ја води работилницата за нова цијанотипија. - Михаел Лаубш од Виена, Австрија, ќе ја води работилницата за течна фотографска емулзија. - Ивана Томановиќ од Белград, Србија, ќе биде задолжена за класичната црно-бела лабораторија. - Стиг Марлон Вестон од Осло, Норвешка, ќе води работилница за еко-лумент принтови. - Предраг Узелац од Нови Сад, Србија, ќе води работилница за мокар колодоум. -Дамиан Диаконеску** од Темишвар, Романија, ќе ги води работилниците за гумотипија и Ван Дајк фотографија. - Емилија Сандиќ ижСтефан Стефановски** од Нови Сад, Србија, ќе ја водат работилницата за креативни игри во класичната темна Прилика за учење Овие работилници претставуваат ретка можност за вистинските вљубеници во автентичната фотографска уметност да научат нешто ново и уникатно од врвни авторитети. Учесниците ќе имаат можност да експериментираат со различни материјали и техники, создавајќи уникатни дела кои ќе бидат изложени по завршувањето на работилницитe. Смилево: центар на креативноста Покрај работилниците, во Смилево ќе се одржат и две изложби, на Миша Кескеновиќ и на фото клубот Ирис од Темишвар. Изложбите ќе се одржат на отворено, нудејќи уникатен амбиент и можност за интеракција со природата. Дополнително, ќе има и проекција на филм во соработка со МакеДокс и НУ Манифестација Смилевски конгрес.

Вевчани, 26 јуни 2024 – Вевчани ќе биде домаќин на уметнички настан наречен „Алхемија на дивината“, мултимедијален и локациски специфичен перформанс кој ќе се одржи на 26 и 27 јуни. Овој иновативен проект ги интегрира уметничките таленти на изведувачи од различни дисциплини, носејќи ја магијата и уметноста на патеките околу Вевчанските извори. Време на изведби: - Премиера: 26 јуни 2024 (среда), 19:00 часот - Втора изведба: 27 јуни 2024 (четврток), 12:00 часот - Трета изведба: 27 јуни 2024 (четврток), 19:00 часот Бројот на посетители е ограничен, а местата може да се резервираат преку испраќање на мејл на адресата: riteincontemporarysociety@gmail.com. Што значи „Алхемија на дивината“ Овој уникатен перформанс е дел од проектот „СИОТ СВЕТ Е СЦЕНА - имерзивен и партиципативен театар како алатка за адресирање на општествени прашања и предизвици”, инициран од Здружението на уметници Културен центар Медиа Артес од Охрид. Проектот има за цел да ја истражи улогата на ритуалите во современото општество преку уметнички изрази и истражување. Работилници и подготовки Во рамките на проектот, во март и мај беа одржани две серии работилници во КСП Центар Јадро во Скопје, наменети за професионални уметници од различни дисциплини. Работилниците носеа наслов „Ритуалот во современото општество“ и се фокусираа на истражување на секојдневните ритуали и нивната трансформација, како и на влијанието на просторите и сетилните искуства врз ритуалите. Магични приказни и интроспекција Посетителите на „Алхемија на дивината“ ќе имаат можност да истражуваат магични приказни од алтернативни реалности додека шетаат низ живописните Вевчански извори. Овој перформанс ќе ги поттикне посетителите да размислуваат за природата на времето, конечноста и постоењето, и ќе ги води на лично патување на откривање на она што е навистина важно во нивниот живот. Уметничка екипа Перформансот е создаден од заедничкиот напор на уметници-ментори и изведувачи кои се здружени во оваа авантура. Менторите ги вклучуваат Алесандро Ола, Јелена Вуксанович, Атила Антал, Вишња Жугиќ и Јасмина Билаловиќ, додека изведувачите вклучуваат Риџет Ферати, Надја Лукановска, Симона Димковска, Јасмина Василева, Ива Дамјановски, Тереза Лазарев, Теодора Ежовска, Виктор Танасковски, Кристијан Караџовски и Маја Стајнберг. Поддршка и соработка Проектот „СИОТ СВЕТ Е СЦЕНА” е финансиран од Швајцарската Амбасада и Министерството за култура на Република Северна Македонија. Посебна благодарност се упатува до локалните партнери за имплементација: КСП Центар Јадро, КУД „Дримкол“ Вевчани, Општина Вевчани и Комунално претпријатие „Еремија“ Вевчани, како и до меѓународните партнери Universitat Politècnica de València и Culture Moves Europe. „Алхемија на дивината“ ветува искуство кое ќе ги трансформира Вевчанските извори во сцена на магични наративи и уметнички перформанси кои ќе ве натераат да размислувате и да го преиспитувате вашето постоење и животните избори.

од Друв Кулар „Аналите на планета која се затоплува“ Во еден жежок ден во јуни, 2019 година, Дејвид Ким, студент по медицина во трета година, работел во одделот за итни случаи во Заливот кога добил повик. Температурата надвор беше 32Ц степени - речиси без преседан за Северна Калифорнија - а една жена во осумдесеттите штотуку беше пронајдена како лежи на земја на паркинг. Температурата на нејзиното тело беше 40 степени. Болничарите ја подигнаа од тротоарот и ѝ ставија ладни облоги на кожата и таа се освести. Но, таа не можеше да им каже како паднала, ниту пак која е. Таа сега беше во амбулантно возило кое се упати кон болницата на Ким. Во случаи на топлотен удар, најбрзиот начин да се намали телесната температура на една личност е да се нурне во ладна вода. Другите интервенции - ладни крпи, вентилатори со водена магла- се многу помалку моќни. Но, одделот за итни случаи на Ким немаше када и требаше да импровизираат. Во шпајзот, Ким нашол неколку сиви пластични кофи. Тој истрча со нив во кафетеријата за да земе мраз и вода. Во меѓувреме, еден техничар најде постмортем комплет — претходно спакуван контејнер полн со залихи спремен за случајот кога пациентот ќе умре. Содржеше торба за тело направена од бел водоотпорен винил. Жената пристигнала на носилки туркана од болничар и едвај беше при свест. Таа дишеше брзо; имаше модрица и гребнатини насекаде по зацрвенетата кожа. Тимот набрзина и́ ја исече облеката од нејзе, изброи „Еден, два, три!“ и ја крена од носилката и во торбата, која ја опкружуваше како кожурец. Почнаа да ја посипуваат со кофи со мраз и вода. Кесата набабри како воден балон и за да не се излее кашестата маса, ѝ го повлекоа патентот до вратот. Таа речиси не се помрдна. Секој кој што набљудуваше можеше да претпостави дека таа е мртва. Беа потребни десет минути за температурата на жената да падне на 38, и во тој момент таа се разбуди. Лекарите ја отпакуваа торбата, ги пикнаа рацете во ледената вода и ја спуштија на сува носилка. Ѝ дадоа течности и ја сошија расекотината на раката. Неколку часа подоцна, откако нејзината телесна температура се нормализираше и таа повторно размислуваше јасно, побара да си оди дома. Кратко потоа, Ким и неговите колеги пишуваа за тоа што се случило во извештај за случајот со наслов „Торба за мртовци може да ви го спаси животот“, објавено во списание за итна медицина. Тие мислеа на методот како стратегија која може да се покаже корисна во најекстремните околности. Но, следната година, топлинска купола го задушуваше северо-западниот дел на Пацификот речиси две недели. Температурите достигнаа 48 степени во регион кој има ограничена климатизација. Еден лекар лекувал речиси дваесетина пациенти со топлотен удар во еден ден, а болниците останале без облоги со мраз и катетери за ладење. Одделот за итни случаи во медицинскиот центар Харборвју во Сиетл се сврте кон методот на торби за тело. Новинските извештаи ја нарекоа процедурата „мрачна“. Но, во топлотниот бран што ги стопи каблите за струја и ги искриви патиштата, а можеби и уби стотици луѓе, помогна да се избегнат уште повеќе жртви. Смртоносната топлина, која некогаш беше реткост, се шири. Ова лето - што веројатно ќе биде најжешкото во запишаната историја - Пекинг се загреа на 41Ц, а Сардинија се пече на 47Ц. Четириесет и четири последователни дена, Ел Пасо забележа температури од 40Ц или повеќе. Сите ние стануваме заморчиња во огромен експеримент: како луѓето од различни возрасти и нивоа на физичка подготвеност ќе одговорат на постојана топлина без преседан? Што ќе се случи со нашите тела кога немаме друг избор освен да останеме надвор или кога ќе изгасне климата? Еден начин да се проучи ова прашање е да се стават луѓето во топлински комори - специјални простории каде што може да се манипулира со температурата, влажноста и светлината - додека се следат нивните витални знаци. Институтот Кореј Стрингер, непрофитна организација на Универзитетот во Конектикат, управува со такви комори. Институтот е именуван по фудбалер на Минесота Викингс кој почина од топлотен удар додека беше на тренинг во камп. Кога му кажав на директорот на институтот дека сакам да научам што прави топлината со нашите тела, тој се согласи да ме стави во комора од 40 степени во тек од два часа на влажност од четириесет проценти, комбинација што ќе доведе до сериозно оптоварување на моето тело (Ќе треба да потпишам дозвола и да добијам една од мојот лекар.) Времето ќе го поминувам шетајќи по угорницата на лента за трчање - тест развиен од израелските одбранбени сили во седумдесеттите. Научниците би ги следеле моите витални знаци и ја анализирале мојата пот за да откријат како ја поднесувам ситуацијата. Во август, по неколкудневни жешки температури во Њујорк, отидов со возот за Конектикат и се упатив кон арената каде што UConn Huskies играат кошарка. Веќе почнав да се потам кога ја најдов Ребека Стернс, пријателски расположена и ефикасна оперативна директорка на институтот. -„Подготвени сте да се загреете?“ - праша таа. - „Веќе сум“, одговорив. -"Само почекај и ќе видиш што е жешко!" Заедно одевме до топлинската лабораторија, која наликуваше на соблекувална. Додека одевме внатре, видов фотографија од Стрингер на ѕидот, заедно со фудбалска топка што ја потпишал ден пред да колабира. На таблата, видов упатства: ако нечија телесна температура достигне 40 степени, намалете го интензитетот на тренингот; ако температурата продолжи да се качува, веднаш започнете со „протокол за рехидратација“. Јас сум лекар - некој кој е повеќе навикнат да прави тестови отколку да се подложувам на нив - и додека гледав низ прозорецот за набљудување во топлинската комора, почувствував зголемена анксиозност. Десет големи кружни отвори за топлина се надвиснаа над лентите за трчање. Изгледаа како млазни мотори на авион. На еден ѕид стоеше цитат припишан на Серена Вилијамс: „Понекогаш жештината е мојот најголем противник“. Додека гледавме внатре, Стернс ја отклучи контролната кутија во комората поставена на ѕидот и го стисна прекинувачот. Користејќи една тастатура, таа ја внесе температурата, а користејќи друга, влажноста. Слушнав кликање и свиркање. Во текот на следните неколку минути, бројките почнаа да се искачуваат: 32 степени, потоа 35, потоа 40. Ме потсети на загреана рерна. Стернс ја отвори вратата, а јас влегов внатре. Човечкото тело има неверојатна способност да се изладува. Хипоталамусот, структура со големина на бадем длабоко во мозокот, реагира на топлина со стимулирање на производството на пот. Исто така, го забрзува срцето, ги шири крвните садови и ја пренесува крвта до екстремитетите. Основниот принцип е да се однесе топла крв во близина на кожата, каде што топлината може да испари на повеќе начини. Кога ќе допреме нешто ладно, како пакет со мраз (или кашест снег во торба за мртовци), ​​тоа се разнесува преку спроводливоста. Кога воздушните струи проаѓаат над нас, топлината може да замине по пат на конвекција. Топлината може да се изгуби директно, преку зрачење, во форма на електромагнетни бранови. Она што е најважно, додека се потиме, испарувањето ја лади нашата кожа. Проблемот со екстремната топлина е што ги прави првите три механизми помалку ефикасни, па дури и ги претвора во начини за добивање топлина. Кога влажноста се зголемува, четвртиот механизам исто така слабее. Топлината влијае на нас на молекуларно ниво. Вишокот топлина ги попречува хемиските врски кои им помагаат на протеините да се извртуваат и да се преклопат; исто како што топла тава може да ги денатурира протеините во јајцето, високите температури на телото можат да ги денатурираат протеините во нашите клетки, спречувајќи ги да функционираат правилно, па дури и да ги убијат, особено во црниот дроб, крвните садови и мозокот. Што се однесува на скала на целото тело, прегревањето може да предизвика опаѓање. Потењето може да остави некого дехидриран; тоа, пак, значи дека има помалку течност на располагање за да ја однесе топлината. Очајно да ослободи топлина, телото пренасочува повеќе крв кон својата периферија, изгладувајќи ги внатрешните органи од кислород и хранливи материи. Во многу лоши случаи на топлотен удар, цревата може да го изгубат својот интегритет, дозволувајќи им на смртоносните бактерии да се исцедат во крвотокот или топлината може да предизвика воспаление познато како цитокинска бура. Во најтешката форма на топлина, ензимите на телото - протеините кои ги извршуваат основните хемиски реакции на животот - престануваат да функционираат. Лекарите ги делат топлотните удари во две категории. Класичниот топлотен удар генерално се јавува при мирување и е почесто присутен кај децата, постарите луѓе и оние со хронични заболувања. Топлотниот удар со напор ги погодува спортистите, работниците, војниците и другите кои се занимаваат со напорни активности. За да ги избегнеме двата вида на болести, нашите тела се прилагодуваат. Во 1962 година, Феручио Ритоса, италијански генетичар кој проучувал овошни мушички, открил дека некој случајно ја зголемил температурата во еден од неговите инкубатори; кога ги прегледал хромозомите на неговите прегреани муви, забележал дека изгледаат чудно подуени. Се чинеше дека топлината ги испровоцирала хромозомите да се расплетат, овозможувајќи производство на повеќе клеточен материјал. Подоцна, научниците дознале дека мувите направиле протеини од топлотен шок — молекуларни придружници кои им помагаат на другите протеини правилно да се преклопат. Оваа фундаментална одбрана од топлината постои практично кај секој вид на земјата. Внатре во комората, моите протеини за време топлотен шок не беа многу корисни. Пулсот ми се забрза, а пот ми се истури од челото и ми ги гореше очите. Стернс вклучи две големи светла поставени на таванот, кои го симулираа влијанието на директна сончева светлина. Бев запрепастен од нивната сила и рефлексно го свртев лицето. Мојата кожа се чувствуваше како да се пржи. Траката за трчање забрмче и проработи. Додека одев, Стернс и двајца дипломирани студенти по физиологија за вежбање, Дејвид Мартин и Шон Ланган, се менуваа покрај мене. Тие имаа изглед на маратонци, а јас си го вовлеков стомакот, се фатив за рачките на лентата за трчање и продолжив да одам. „Обиди се да не се држиш“, ми рече Мартин, елитен триатлонец. На секои десет минути триото ми поставуваше прашања. Колку се напрегнуваш? -Многу напор. Колку се чувствував жешко? Погоди. Помеѓу проверките, тие ми кажаа за истражувањето на лабораторијата и споделија приказни за луѓе кои претрпеле болести поврзани со топлина. Помина половина час. Сега ми беше тешко да се концентрирам. Наместо да зборувам, почнав да кимнувам. Ланган ми покажа скала на топлина која се движи од неподносливо студено до неподносливо топло. „Како се чувствуваш во моментов? “ ме праша. Покажав на „многу жешко“. Погледна во мониторот што ја следи мојата основна температура и напиша нешто на таблата. Тој објасни дека одредени медицински состојби - како и лекови кои лекуваат депресија, анксиозност и Паркинсонова болест - можат да го спречат лицето да го забележи интензитетот на топлината. Изгледаше задоволен од моето ниво на непријатност. Со текот на времето - на скала од денови или недели - нашите тела може да се прилагодат на екстремната топлина. Тие учат да ја зголемат количината на крв што циркулира и поефикасно да ја пумпаат кон кожата. Нашите тела почнуваат да се потат повеќе и на пониски температури, а ние сме подобри во задржувањето на нашите електролити наместо да ги потиме. Сепак, за аклиматизација е потребно време - и ова е една од причините зошто топлотните бранови се најсмртоносните на почетокот, особено на места каде што луѓето не се навикнати на топло време. (Минатото лето, се сметаше дека температурите до 40 степени придонеле за дури единаесет илјади смртни случаи во Франција.) За жал, процесот на адаптација се менува набргу откако ќе се вратиме на нормалните температури. Минатото лето нема да ви помогне многу. Околу четириесетта минута, моите екстремитети станаа тешки. Ги влечев, решен да продолжам да се движам. Ми се стегнаа мускулите на нозете . Го слушав раздвижувањето на моите стапала и ударот на комората. „Длабоки вдишувања“, ми рече Мартин. Извадив крпа од кормилото на лентата за трчање и ги избришав подлактиците. Ми рекоа да ја фатам секоја капка за анализа на потта, но локва веќе беше формирана на ременот на лентата за трчање. Почувствував болка во еден од прстите и погледнав надолу во моите раце. Беа толку отечени што не можев да направам тупаница. Мојот венчален прстен го сечеше месо. Погледнав во мониторот и гледав како мојата внатрешна температура се зголемува над 37.7 степени. Она што се смета за жешко зависи од тоа каде доаѓате. Секој кој што поминал еден облачен летен ден на американскиот југ може да ви каже дека 32Ц степени често се изгледаат како 43Ц. Жителите на Аризона и на југозападот долго време се шегуваа дека „ова барем е сува топлина“. Тие знааат дека попладне од 43Ц изгледа како 43. Научниците можат да ја измерат сериозноста на влажната топлина со завиткување на термометар во натопена крпа. Ова им овозможува да ја одредат она што е познато како температура на влажна сијалица - најниската температура што може да се постигне преку испарување, чија моќ е ограничена кога воздухот е премногу влажен. Ако воздухот е полн со вода, нема да прифати повеќе; парталот останува повлажен, а термометарот останува топол. Како што се зголемуваат температурите на влажните светилки, дури и луѓето кои се навикнати на топлина ќе се борат да работат на отворено. Над влажна сијалица од 35 - приближно еквивалент на 37 при осумдесет проценти влажност или 46Ц на педесет проценти - луѓето не можат да живеат повеќе од неколку часа. На глобално ниво, случаите на екстремна влажна топлина се удвоија во изминатиот половина век. Во последниве години, температурите на влажните светилки ги допреа границите на опстанокот на луѓето во Пакистан, Индија и Австралија. Во летото 2014 година, Зои Волис се запишала на Колеџот во Чарлстон, во Јужна Каролина, на стипендија за кошарка. Со 185цм, Волис беше ѕвездениот центар на нејзиниот средношколски тим во Сент Луис; играњето на факултет беше животен сон. Едно августовско утро, Волис се разбуди пред 6 наутро за претсезонски тренинг - 4км преку мостот а потоа повторно назад. Сонцето само што почна да изгрева кога таа почна да трча. Температурата веќе беше над 33Ц степени, а влажноста беше на деведесет и четири проценти. Волис се фокусираше на ставање на едната нога пред другата. Целиот пат преку мостот, таа остана во чекор со своите соиграчи. Но, во втората половина од трчањето, се бореше да здивне. Таа се чувствуваше како да не може да вдиши доволно кислород во белите дробови; мораше да се натера да продолжи да трча. Во еден момент, таа ги почувствува рацете на тренерот на нејзиниот грб, како ја туркаат напред. "Продолжи да одиш!" рече еден од нив. Половина милја подоцна, видот на Волис почна да се замаглува. Чувствуваше огромна потреба да ги затвори очите. Двајца нејзини соиграчи се обидоа да ја задржат со закачување на рацете низ нејзините. „Го имаш ова, Зои! “ рече еден. Во фокусот дојде крајот на мостот. Но, на неколку метри од целта, Волис падна и ја издраска кожата на нејзините колена на тротоарот. Кога пристигнала во итната медицинска помош, нејзината температура била 40.5 степени, а органите почнале да и откажуваат. Ги отвори очите и замижа во флуоресцентни светла, не можејќи да се сети која е. Таа помина една ноќ во шок соба а втората ноќ во болница. Откако била отпуштена, лекарите и рекле да избегнува напорни активности додека не се опорават црниот дроб и бубрезите. Се вратила на час, но открила дека нема концентрација. Погледнала надолу по тетратката и видела дека нејзиниот уреден ракопис се претворил во нечитлива чкртаница. Во друга прилика, дишењето ѝ се забрза и умот и се стопи од вознемиреност; истрчала во бањата и почнала да липа. Тој семестар, Волис речиси секој ден трпеше напади на паника. Сепак, таа играше кошарка цела година. Следната сезона, откако хипервентилираше за време на тренинг, таа падна на подот од соблекувалната во фетална положба плачејќи. „Се сеќавам дека мислев, не сум доволно здрава за да го правам ова - ниту ментално, ниту физички“, ми рече таа. После тоа, ја изгубила стипендијата и морала да се префрли на колеџ дома. (Подоцна го тужеше универзитетот; случајот беше решен надвор од судот.) Со години избегнуваше да излегува на отворено во лето и не можеше да се натера да вежба внатре во текот на ниту една сезона. Постои зголемен ризик од посттрауматско стресно нарушување кога се преживуваат многу сериозни болести, но топлината е особено поврзана со низа ментални здравствени проблеми. Пожешките денови се поврзани со анксиозност, лутина, раздразливост, нарушен сон и насилен криминал; како што растат температурите, растат и обидите за самоубиство и смртните случаи од предозирање. Во својот извештај од 2022 годинај, Меѓувладиниот панел за климатски промени рече, со голема доверба, дека затоплувањето на планетата негативно влијае на менталната благосостојба на луѓето.

Мрежа Стела и Националниот младински совет на Македонија (НМСМ) објавуваат отворен повик за сите стрип автор(к)и и илустратор(к)и кои сакаат да го стават својот талент и посветеност во функција кон борбата за родова еднаквост. Конкурсот со наслов „Кое е твоето чудо?!“ ги повикува уметниците да креираат стрипови кои инспирираат општествени промени и ги рушат родовите стереотипи. Конкурсот е дел од проектот „Еднакви можности за девојчиња и млади жени во Северна Македонија“, финансиран од Британската амбасада во Скопје. Идејата е да се поттикнат теми како солидарност, заедничарење, активизам и правата на ЛГБТИ+ заедницата преку уметноста. Наградниот фонд изнесува 85.000 денари, а најдобрите дела ќе бидат изложени и наградени. Конкурсот е отворен за сите граѓан(к)и на Македонија до 20 август 2024 година. Повикот носи свежа енергија во борбата за родова еднаквост и ја охрабрува уметничката заедница да ги истражи своите уникатни перспективи и можности за промена преку визуелни приказни. Борбата за родова еднаквост е во критичен момент: приклучете се и позајмете го и својот глас Дали сте стрип автор(к) или илустратор(ка) со страст кон создавање на општествени промени? Оваа година имате можност да ја искористите вашата уметност како орудие за промовирање на родовата еднаквост во Македонија. Проектот „Еднакви можности за девојчиња и млади жени во Северна Македонија“, спроведен од Националниот младински совет на Македонија (НМСМ) и Мрежата Стела, со поддршка од Британската амбасада во Скопје, ве повикува да учествувате во наградниот конкурс за стрип „Кое е твоето чудо?”. Зошто овој конкурс е важен? Конкурсот има за цел да отвори дискусија и да ги скрши бариерите и стереотипите кои се врзани со родовата еднаквост. Преку вашите уметнички дела, можете да поттикнете важни теми и да внесете позитивни промени во нашето општество. Без разлика дали ќе ги споделите вашите лични приказни, општествени размислувања или имагинативни наративи, вашата перспектива е клучна. Наградниот фонд За оние кои ќе бидат посветени и креативни, конкурсот нуди награден фонд од 85.000 денари. Прва награда изнесува 50.000 денари, втората 25.000 денари, а третата 10.000 денари. Упатства за пријавување и критериуми Сите уметнички стилови се добредојдени. Може да користите традиционално перо и мастило, дигитална илустрација или сѐ помеѓу. Вашите дела треба да бидат прилагодени за онлајн објавување и со висока резолуција за печатење за изложба. Треба да истражувате теми поврзани со родовата еднаквост, како што се: - Промоцијата на заеднички акции за создавање поеднакво општество - Солидарност и поддршка; - Надминување на родовите стереотипи и традиционалните улоги; - Борбата против дискриминацијата и предрасудите засновани на родот, сексуалноста и останати идентитети; - Зајакнување на женските права; - Права на ЛГБТИ+ заедницата; - Феминизам и активизам; Сите трудови треба да бидат оригинални авторски дела. Крајниот рок за испраќање на делата е 20 август 2024. Процес на оценување Делата ќе бидат оценувани од страна на жири-комисија составена од активист(к)и и професионалци/-ки, уметници/-чки во областа на родовата еднаквост. Критериумите за оценување ќе вклучуваат уметничка вредност, релевантност на темата и оригиналност на наративот. Автор(к)ите на избраните дела ќе бидат известени преку е-пошта. Права на употреба Со учеството на конкурсот, автор(к)ите им даваат на Стела и НМСМ неексклузивни права за објавување и промоција на делата во врска со проектот, додека ги задржуваат авторските права за лична промоција и комерцијални цели. Како да се пријавите? Испратете ги вашите дела на chudostrip@gmail.com со назнака „Пријава за награден конкурс за стрип „Кое е твоето чудо?“ до 20 август 2024. Придружете ни се во борбата за родовата еднаквост преку уметност и подгответе се да бидете дел од промена која ја заслужуваме! Активизам и стрипови! Историјата на стриповите е богата со примери на дела кои се залагаат за активизам, феминизам и квир права. Овие стрипови не само што го забавуваат својата публика, туку и ги предизвикуваат општествените норми, покренуваат важни прашања и инспирираат промени. Еве неколку значајни примери: АКТИВИЗАМ „Маус“ од Арт Шпигелман Оваа графичка новела ја раскажува приказната на преживеан од Холокаустот и неговиот син, авторот. Минатата година беше повторно во вестите откако се појави иницијатива во САД да се повлече од лектирата на американските ученици, поради неколку скокотливи слики. „Mаус" е значаен стрип кој преку своите визуелни наративи и симболика успева да го пренесе ужасот на Холокаустот и да покрене дискусија за траумата, преживувањето и семејната историја. Маус е издаден и на македонски јазик од „Темплум“ и првите 43 страници можете да ги најдете на овој линк. 2. Персеполис од Марјан Сатрапи Автобиографски стрип кој ја раскажува приказната на авторката за нејзиното детство и младост во Иран за време на Исламската револуција. "Persepolis" нуди уникатен увид во политичките и социјалните промени во Иран, истовремено истражувајќи теми како што се идентитетот, слободата и човечките права. Првично објавен и нашироко пофален од критичарите во Франција, каде што предизвика споредби со Маус на Арт Шпигелман, Персеполис е мудриот, смешен и потресен мемоар на Марјан Сатрапи за растењето во Иран за време на Исламската револуција. Сатрапи ја раскажува приказната за нејзиниот живот во Техеран од шест до четиринаесет години, години кога беше соборен режимот на Шахот, триумфот на Исламската револуција и разорните ефекти од војната со Ирак. Интелигентното и отворено дете , ќерка единица, на посветени марксисти и правнука на еден од последните ирански императори, Марјан сведочи за детството уникатно испреплетено со историјата на нејзината земја. Персеполис наслика незаборавен портрет на секојдневниот живот во Иран: на збунувачките противречности меѓу домашниот живот и јавниот живот и на огромните репресивни режими кои се точни врз индивидуалниот дух. ФЕМИНИЗАМ 3. Вондервоман на Вилијам Мултон Мартсон „Врвот на популарноста на стриповите се совпадна со Втората светска војна, ера во која беа создадени Супермен, Капетан Америка, Бетмен, Грин Лантерн и Флеш. Во свет опустошен од војни, овие моќни луѓе се бореа против силите на злото. Цртајќи ја како лавовска битка меѓу доброто и злото не беше приказна исклучиво само за деца: регрутираните мажи бараа стрипови во големи количини. Всушност, една четвртина од сите списанија што ги добивале воените лица за време на војната биле стрипови. Но, она што овие мажи го најдоа во тие стрипови често ги одразуваше нивните животи исполнети со насилство. Психологот од Харвард, Вилијам Мултон Марстон, тврдеше дека „најголемиот прекршок на стриповите била нивната мажественост што ја заледува крвта“. Тоа е моментот кога тој ја начна идејата да создаде женски суперхерој кој користи љубов, како и сила за да го победи злото: Wonder Woman - жената чудо. Таа го направи своето прво појавување во 1941 година во All Star Comics #8. Набргу потоа, Вондервоман победи на анкетата на обожавателите како најдобар нов лик од стриповите. Оваа популарност доведе до нејзина сопствена стрип серија. Вондервоман работела тајно за шефот на американското воено разузнавање борејќи се против силите на Оската... Еден од нејзините најтрајни симболи - нејзиното златно ласо на вистината - имаше длабоко психолошко потекло: Марстон го фокусираше своето истражување на дисертацијата од 1921 година на физиолошките симптоми на измамата, што подоцна доведе до неговата работа на полиграфот. Концептот на детектор за лаги на крајот еволуираше во ласото на Вондервоман.“ - Wonder Woman: A psychologist's creation; Nick Joyce. "Bitch Planet" од Кели Су Деконик и Валентин де Ландро Научно-фантастична серија која ја следи приказната на жени затворени на планета-казнена колонија за „несоодветно“ однесување. "Bitch Planet" е критика на патријархалното општество и ги истражува темите на родова еднаквост, телесна автономија и бунтовништво против опресијата. „Маргарет Атвуд го сретнува Тарантино“ е еден од описите. Првиот стрип ќе го најдете овде. КВИР ПРАВА "Fun Home" од Алисон Бечдел Автобиографска графичка новела која ги истражува односите во семејството на авторката и нејзиното откривање на сопствената сексуалност. "Fun Home" е важен квир стрип кој длабоко навлегува во темите на идентитетот, сексуалноста и семејната динамика, придонесувајќи кон видливоста и разбирањето на ЛГБТК+ искуствата. Свежи и брилијантно раскажани мемоари од култната миленичка и стрип уметница, обележан со готски пресврти, семејна погребна куќа, сексуална анксиозност и одлични книги. Оваа книга на Алисон Бечдел е мрачно смешна семејна приказна, совршено илустрирана со готски цртежи на Бечдел. Како Персеполис на Марјане Сатрапи, тоа е приказна возбудливо прилагодена на графичката форма на мемоари. Запознајте го таткото на Алисон, експерт за историски зачувување и опсесивен реставратор на семејниот викторијански дом, директор на погребна куќа од трета генерација, професор по англиски јазик во средно училиште, ледено далечен родител и таен хомосексуалец . Преку наративот кој наизменично е срцепарателен и жестоко смешен, ние сме вовлечени во сложениот копнеж на ќерката по нејзиниот татко. А сепак врската го постигнува својот најинтимен израз преку заедничкиот код на книги. Кога Алисон самата ќе излезе како хомосексуалка во доцната адолесценција, разрешувањето е брзо, графичко -- и спасувачко. 5. Dykes to Watch Out For" од Алисон Бечдел Хумористична серија стрипови која го прикажува секојдневниот живот на група лезбејки и нивните пријатели. Оваа серија е една од првите и најдолготрајни лезбејски стрипови, која на хумористичен и реален начин ги прикажува предизвиците и радостите на квир заедницата.

Регионалната книжевна платформа, „Штефица Цвек“, којашто по трет пат го остварува својот избор на најдобри книги од регионот, уште еднаш се фокусира на афирмација на бунтовните писателски и читателски практики. Жирито за овогодинешната награда внимателно прегледа 153 номинирани книги, кои беа номинирани од книжевната заедница од Босна и Херцеговина, Црна Гора, Хрватска, Македонија и Србија. Оваа иницијатива истакнува жанровски различни дела објавени во текот на 2023 година, со особен акцент на феминистичките, квир, деколонијалните, марксистичките и еколошки перспективи. Истакната по својата уникатност, целта на балканската награда „Штефица Цвек“ е да слави книги кои ја изразуваат ангажираноста на авторите, при градење на општествено-политички аспекти во сопствените дела. Жирито ја нагласува важноста на книжевно-естетските квалитети, што не само што ја одразува нашата сегашна општествено-политичка стварност, туку и додава нови димензии на уметноста и литературата. „Штефица Цвек“ се стреми да следи традициите на постјугословенската книжевност, како и идиосинкратичности на Дубравка Угрешиќ. Големиот опус на Угрешиќ е инспирација за препознавање и промовирање на книги кои комбинираат книжевно-естетски квалитет и општествено-политичка ангажираност. Учесници и номинации за 2024 година Од 153 номинирани наслови, во потесниот прв круг на изборот влегоа 27 книги. Овие наслови го демонстрираат богатството на жанрови и целиот спектар на општествено релевантни теми кои оваа награда ги поддржува. Некои од забележливите наслови вклучуваат „Дани коситра и јеке“ од Андријана Кос Лајтман (збирка поезија), „Шкриптаји коже“ од Амила Кахровиќ Посављак (роман), „Вила Фазанка“ од Бојан Кривокапиќ (роман), а од оние кои пишуваат на македонски јазик оваа година Хана Корнети со „Илина и шумските тролови“ , Петар Андоновски со романот „Не кажувам“, Лидија Димковска со „Единствен матичен број“, стрипот на Гаја Смилевска „ Скрши што судбината гради“, Калиа Димитрова со „Во хаосот радост“, како и победникот на конкурсот на „Темплум“ за дебитантски прозен текст - Игор Раиден со „Издигнување“... Минатогодишните победници на конкурсот доаѓаат од младата и свежа македонска книжевност - Стефан Алијевиќ со „Вечерен автобус“ (Задоцнет оглед на расказите на Алијевиќ, очекувајте наскоро на Дива. ) и Ана Аврамовска со ,,Водни тела.” „Регионалната книжевна заедница номинираше дури 153 наслови за овогодинешната, трета по ред, „Штефица Цвек“. Жирито за првиот круг ги разгледа предложените книги од страна на регионалната книжевна заедница и во периодот од февруари до јуни 2024 година го направи својот избор. Станува збор за жанровски различни дела (проза, поезија, хибридни ракописи, стрипови и книги за деца), објавени во текот на 2023 година, на споделениот јазичен простор на Босна и Херцеговина, Црна Гора, Хрватска, С. Македонија и Србија. Целта на регионалниот книжевен избор „Штефица Цвек“ е афирмација на бунтовните писателски и читателски практики, односно на феминистичките, квир, деколонијални, марксистички и еколошки, ангажирани перспективи. „Следствено, јасна е тематската и идејна перспектива, односно општествено-политичкиот ангажман како еден од критериумите при разгледувањето на номинираните дела. Подеднакво вреден критериум е и вештината и иновативноста на книжевните постапки, односно специфичниот авторски одговор на нашата заедничка, општествено-политичка стварност и самата книжевна (и општо земено, уметничка) продукција. Накратко, сето она што романот Штефица Цвек во челустите на животот го претставува во историјата на (пост)југословенската книжевност, како и опусот на Дубравка Угрешиќ во целина. Оттаму, во контекст на овој избор, признанието ‘Штефица Цвек’ е во потрага по книги кои обединуваат општествено-политичка ангажираност и книжевно-естетски квалитет“, изјавуваат членовите на жири-комисијата. Во потесниот, прв, круг на изборот „Штефица Цвек“ влегуваат следните 27 книги, наведени по следниот азбучен ред: Андријана Кос Лајтман, Дани коситра и јеке (Хрватско друштво на писатели, збирка поезија); Амила Кахровиќ Посављак, Шкриптаји коже (Buybook, роман); Бојан Кривокапиќ, Вила Фазанка, (Арете, роман); Гаја Смилевска, Скрши што судбината гради (Флип Бук Букс, стрип); Ева Симичиќ, Четири лакта унутра (В.Б.З., роман); Ивана Максиќ, Вејавица (Футура публикације Нови Сад / Нојзац, збирка поезија); Игор Ивко, Почетници (Disput, роман); Игор Раиден, Издигнување (Темплум, роман); Јана Адамовиќ Јана, Ива Атоски, Селена Даниловиќ, Јелена Ѓорѓевиќ, Леа Ембели, Ивана Филиповиќ, Даница Јевѓовиќ, Миљана Михајловиќ, Ана Милојковиќ Оми, Ана Петровиќ, Драгана Радановиќ, Код куќе (Бесна кобила, стрип); Јелена Анѓеловска, Куќа се није мрднула (Партизанска книга, збирка поезија); Јелена Михољевиќ, Тај глас (Петрине књиге, збирка поезија); Калиа Димитрова, Во хаосот радост (самоиздата, збирка поезија); Лејла Каламујиќ, Адиса Башиќ, Тамара Заблоцки, Николина Тодоровиќ, Селма Асотиќ, Сабина Фидахиќ, Ламија Милишиќ, Бјанка Алајбеговиќ, Енер Куртовиќ, Ламија Бегагиќ, Ламија Гребо, Зоран Ќатиќ, Емир Заметица, Борис Мраовиќ, Ферида Дураковиќ, Жене БиХ за дјецу - Илустровано путовање с изузетним женама из прошлости (Сарајевски отворени центар, книга за деца); Лидија Дедуш, ја се зовем лидија дедуш (Фрактура, збирка поезија); Лидија Димковска, Единст вен матичен број (Издавачки центар ТРИ, роман); Марија Андријашевиќ, Темељење куќе (Фрактура, збирка поезија); Марија Марков иќ, Habia Rubica (Раштан издаваштво, збирка раскази) Мартина Видаиќ, Град: конструкција (В.Б.З., збирка поезија); Михаела Гашпар, Премештање снова (Фрактура, роман); Наташа Нелевиќ, Мали роман о блату (Нова книга / Космос, роман); Петар Андоновски, Не кажувам (Полица, роман); Сибила Петлевски, Точка пораза (Сандорф, роман); Сузана Кос, Данте (Меандар Медиа, збирка поезија); Теа Тулиќ, Стрвинари старог свијета (Oceanmore, роман); Тамара Биланков, Из куќе по којој пада киша (Јесенски и Турк, збирка поезија); Тијана Ракочевиќ, Интимус (Фокализатор, збирка раскази); и Хана Корнети, Илина и шумските тролови (ИЛИ-ИЛИ, роман за деца). Жирито и конечните одлуки Првиот жири состав го сочинуваа: Ања Томљеновиќ, Грација Атанасовска, Иван Шуњиќ, Марија Божиќ, Марија Бошковска, Милица Улемек и Филип Кучековиќ. Овие литературни ентузијасти и експерти имаа одговорност да ја исчистат патеката за книги кои ќе бидат разгледани од второто жири, коешто ќе ги донесе конечните одлуки за добитниците на наградите. Книжевниот избор „Штефица Цвек“ не само што ги сензационализира квалитетните книжевни практики, туку и го истакнува значењето на општествениот ангажман во литературата. Во текот на септември 2024 година, добитниците на третото издание „Штефица Цвек“ ќе бидат јавно објавени, завршувајќи ја годината со славење на естетиката и активизмот во современата книжевност. Организиран од неколку видни регионални организации, „Штефица Цвек“ го соединува најдоброто од регионалната книжевна сцена, со посебна поддршка од Western Balkans Fund и Rekonstrukcija Ženski Fond.

Стрип центарот на Македонија, со седиште во Велес кој полека но сигурно си го враќа духот на кул, културен, прогресивен град - го објави почетокот на традиционалниот Меѓународен Конкурс за Стрип, кој претставува дел од активностите на 21-от Меѓународен стрип салон "Велес 2024". Овој настан е еден од најзначајните стрип манифестации во државата и е финансиран од Министерството за култура на Република Северна Македонија и Општина Велес. Пропозиции и услови за учесниците Според пропозициите, должината на стрипот треба да биде од 1 до 6 табли во А4 формат со минимална резолуција од 300 dpi, ако се испраќа по електронски пат. Доколку стрипот е на една страна, треба да содржи најмалку 5 сликички. Тема на стрипот е слободна, а секој автор може да учествува со само еден стрип освен сценаристите, кои може да направат сценарија за повеќе стрипови. Повеќе автори може да соработуваат на еден стрип, при што треба да се наведе кој што направил: сценарио, молив или туш. Заедно со стрипот, авторите треба да испратат лична биографија која вклучува име и презиме со фотографија, датум на раѓање, адреса, држава, е-маил и година кога е стрипот нацртан. Сите стрипови треба да бидат јасно обележани со имињата на авторите и називот на стрипот. Награди и признанија Пристигнатите стрипови ќе бидат разгледани од тричлена комисија која ќе ги предложи следните награди: - Прва награда: 300 ЕУР, "Златен стрип", изданија и диплома за прво место. - Втора награда: "Сребрен стрип" и диплома за второ место. - Трета награда: "Бронзен стрип" и диплома за трето место. - Награда за најдобро сценарио: диплома. - Награда за најдобар млад автор до 18 години: диплома. - Други специјални награди. Сите пристигнати стрипови ќе бидат изложени на изложбата на Стрип Салон Велес 2024 и ќе имаат реална можност за друг вид на промоција. Праќање на стриповите Стрипаџиите можат да ги испратат своите стрипови до 1-ви август 2024 година на: - Адреса: Стрип Центар на Македонија – Велес (за конкурсот), Ул. Васил Ѓоргов, бр.78, 1400 Велес, Република Северна Македонија (пожелно преку Eco Logistic). - Мејл: stripkonkurs@gmail.com За повеќе информации, заинтересираните можат да се јават на горенаведениот е-маил или на телефонскиот број +38978867327. Со овој конкурс, Велес ја зацврстува својата позиција како културен епицентар за стрип уметноста во Македонија и го поттикнува учеството на таленти од целиот свет, создавајќи плодна средина за размена на идеи и креативност.

Годинава, Скопје веќе традиционално станува центар на креативноста, инспирацијата и квир културата (но и психолошко зајакнување, преку потсетување дека квир заедницата не само што е овде, туку почнува да се придвижува во територија каде што буи - и покрај се́) благодарејќи му на Викендот на гордоста 2024, фестивалот кој го слави спектарот на ненормативните форми на изразување. Од 5 до 16 јуни, четири локации низ градот ќе бидат сцени каде што уметноста, теоријата и активизмот ќе се преплетат, истражувајќи различни аспекти на луѓето и нивните идентитети. Соло танцовиот перформанс BATTY BWOY на норвешко-јамајскиот изведувач и кореограф Харaлд Бехари го добива посебното внимание во богатиот календар на „Викендот...“ . Перформансот ќе се одржи на 10 јуни во 20:00 часот во Денсинг салата на МКЦ и е еден од најочекуваните моменти на Викендот на гордоста 2024. BATTY BWOY: Од повеќеслојна игра до потрага по квир тело BATTY BWOY не е обичен танцов перформанс. Тој започнува не со прашање или критика, туку со игра и желба, испреплетени со насилство и фина суровост. Бехари користи танц за повторно дефинирање и реапропријација на негативниот термин „Batty Bwoy“ од јамајскиот јазик, кој во буквален превод на англиски јазик значи "butt boy" и се користи како сленг за квир личност. Тој го искористува овој термин како основа за истражување и претставување на црнечкото квир тело, откривајќи ранливи можности во секоја заемна интеракција на свесност и наивност. Перформансот е апсурдно и истовремено длабоко изучување на квир монструозноста, истражувајќи ја порозноста на телата и јазиците. Во овој магичен танц, устите ги голтаат и ги плукаат телесните фикции проектирани врз кожата, создавајќи визуелна и телесна поезија која не остава никого рамнодушен. Повеќе: Враќање на уметноста и квир културата: Гостувањето на Харaлд Бехари и Викендот на гордоста – Скопје 2024 На 10 јуни, со почеток од 20:00 часот, во Денсинг салата во МКЦ ќе се одржи соло танцовиот перформанс BATTY BWOY, во изведба на норвешко-јамајскиот изведувач и кореограф Harald Beharie, кој доаѓа од Осло, Норвешка. Batty Bwoy е солистички настап, што започнува не со прашање или со критика, туку со игра и желба, испреплетени со насилство и фина суровост. Преку реапропријација на поимот „Batty Bwoy“ од јамајскиот јазик, кој во буквален превод на англиски јазик значи butt boy (педер), користен како сленг за квир личност, делото ги искривува и испревртува митовите за црнечкото квир тело, откривајќи ранливи можности во една заемна интеракција на свесност и наивност. Проучувајќи ја апсурдноста на квир монструозноста, Batty Bwoy артикулира со помош на порозноста на телата и јазиците, устите ги голтаат и ги блујат телесните фикции проектирани врз кожата. Кореографската пракса на Харалд претставува колаборативно патешествие, навигација низ двосмисленоста и фантазмите, испресечени со теми на конструкција и деконструкција, надеж и несигурност, незаинтересираност и емоционален интензитет. Посебен интерес негува во техниката „Направи сам“ и во ранливоста да се биде во непознатото. Во потрага по дисекција на воспоставените корпореални и телесни наративи, нивното дело го слави спектарот на отелотворување – почнувајќи од патетичното до заносното, колапсот на изобилството, несигурноста пред непоколебливото, но сето тоа со доза на наивност и квир игривост. - Викендот на гордоста – Скопје 2024; BATTY BWOY беше особено признат во 2023 година кога ја доби наградата „Хеда“ за Најдобра танцова продукција. Ова признание сега го поставува како еден од главните моменти на Викендот на гордоста Скопје 2024. Викендот на гордоста: Соочување со нелагодноста и славење на квир идентитетот Дванаесеттото издание на Викендот на гордоста – Скопје ќе се одржи од 5 до 16 јуни. Оваа година, фестивалот ги опфаќа локациите Музејот на современа уметност, Станица 26, МКЦ и Театар Комедија, создавајќи различни сцени каде што квир културата, уметноста и теоријата се слават и промовираат. Главната тема на фестивалот оваа година е „Останувајќи со нелагодноста“. Темата ги истражува потенцијалите и формите на соживот, знаење, светотворење и општествена трансформација кои можат да произлезат од останувањето со нелагодноста, или неволјата, тешкотијата, проблемот, чудното. Оваа тематика е интегрална за разбирање на квир искуствата и нивната транспозиција во уметничкиот израз. Квир луѓето често живеат и се изразуваат во контексти каде што традиционалните и здраворазумски рамки не се применливи, а нивните наративи и тела се изложени на предизвици и конфликти. Викендот на гордоста нуди платформа за истражување на оваа нелагодност и за славење на квир идентитетот на уникатни и креативни начини. Гостувањето на Харaлд Бехари со неговиот перформанс BATTY BWOY е несомнено неверојатен момент на Викендот на гордоста - Скопје 2024. . Викендот на гордоста е уникатна можност за Скопје и за пошироката заедница да се запознае, да го прослави и уште еднаш да се потсети на важноста на квир културата и идентитетите. Ова е фестивал кој ги отвора вратите за нови можности, разбирања и едно побогато културно искуство.

„Дума ин сума“ продолжува со својата мисија да ги инспирира младите умови преку серијалот бесплатни работилници за креативно пишување. Овој пат, новата работилница „Поетиката на периодиката“ ќе се о држи на 17, 18, 19 и 24 јуни во КСП Центар Јадро, и е наменета за млади од 14 до 19 години. Во текот на четирите дена, учесниците ќе имаат можност да истражуваат нефикционални книжевни форми и минати, подзакриени реалности. Работилницата ќе ја водат искусните ментори Ивана Смилевска, Марија Бошковска и Дарко Алексовски, кои ќе ги водат младите умови, низ лавиринтот на весници, колумни, интервјуа, репортажи, патописи, стрипови и многу повеќе. Форуларот за учество можете да го најдете ОВДЕ. Почитувани, „Дума ин сума“ продолжува со серијалот бесплатни работилници за креативно пишување со млади од 14 до 19 години. По „Пиши-бриши… само не оставај на HYPERLINK "https://dumainsumma.com/minati-rabotilnici" seen HYPERLINK "https://dumainsumma.com/minati-rabotilnici"“, „кЛИК, сЛИК - сподели кирилица“ и „Неименувана“, сега следува најновата работилница - „Поетиката на периодиката“. Работилницата ќе се одржи на 17, 18, 19 и 24 јуни во КСП Центар Јадро, а ќе се истражуваат нефикционални книжевни форми и минати, потскриени реалности. Сите заинтересирани можат да се пријават преку пополнување на формуларот за учество. „Весници, весници… Распустот е добро време да се влезе во филм, па ‘Дума ин Сума’ реши да влезе во еден од Александар Ѓурчинов… Колумни, интервјуа, репортажи, патописи, стрипови, вицови, ‘Драга Таа’... Летните распусти секогаш нѐ прават копнежливи по топлите пладниња во кои читавме броеви од списанија и магазини што носеа новости и актуелности од светот, постери, квизови и бламажи“... На работилницата одблиску ќе се истражуваат нови, скриени светови полни со ретки и минати сериски публикации, периодики, разгледници, ракописи, фотографии, а ќе се листаат и магазини, списанија за интернет и гејминг, спорт, технологија, природа, астрономија, книжевна критика и уметност. „Ќе се прошетаме низ поетиката на одделот за периодика во Градската библиотекa ‘Браќа Миладиновци’, а пријавените ќе добијат едногодишно членство во библиотеката, бидејќи знаењето треба да е подеднакво достапно за сите“, ... По многу читање, пишување и патување, работилницата ќе биде заокружена со уредување на текстови /дигитално и аналогно/, кои потоа ќе може да се прочитаат во печатено списание од млади за млади, достапно и онлајн. Воедно, со оваа промоција ќе одбележиме и една година активно споделување кирилица“, -Дума ин сума Учесниците ќе имаат можност да се прошетаат низ поетиката на одделот за периодика во Градската библиотекa „Браќа Миладиновци“ - Скопје, каде што ќе добијат едногодишно членство. Оваа работилница ќе им овозможи на младите да се здобијат со вештини за креирање, уредување и објавување на свој авторски текст онлајн и во печатена форма, користејќи платформи како WordPress и AI-базирани алатки. Работилницата ќе заврши со уредување на текстови кои ќе бидат објавени во печатено списание од млади за млади, достапно и онлајн. Оваа активност е поддржана од Министерството за култура преку конкурсот „Цртај на македонски јазик“ 2024.

Организацијата Факултет за работи што не се учат – ФРУ, Скопје во соработка со Мрежата „Награди за млади визуелни уметници“ (YVAA), резиденциската програма Residency Unlimited (RU), Њујорк и фондацијата Trust for Mutual Understanding, Њујорк и оваа година (по осумнаесетти пат) се подготвува да го поддржи и истакне најдоброто од младата уметничка сцена преку наградата ДЕНЕС за млад/а визуел(е)н/а уметни(к)чка. Оваа платформа ги чествува креативците кои внесуваат свежина, иновација и критичко размислување во полето на визуелната уметност, одбирајќи тројца уметници кои издвојуваат со своите дела. Запознајте ги Финалистите Јован Јосифовски: Квир уметност со социјални пораки Јован Јосифовски се истакнува со своите дела кои медитираат над радостите и несигурноста на квир животот во постјугословенскиот контекст. Неговите дела, кои вклучуваат инсталациска уметност, скулптура, текстил и колаж, се фокусираат на средствата за бегство, судирите меѓу црквата и државата, како и за распространетоста на физичкото насилство врз локалната ЛГБТИ заедница. Јосифовски е водечки глас во уметноста од овој домен, и неговите дела се очекуваат со нетрпение на изложбата на финалистите. Марко Гутиќ Мижимаков: Интимна и објективна семиотика Марко Гутиќ Мижимаков се издвојува со својата паметна игра помеѓу интимната и објективната семиотика на звуците и симболите. Неговиот карактеристичен аудио-визуелен јазик и меѓурелациските структури на неговите дела ги прават привлечни и уникатни. Неговите дела биле прикажани и изведувани на многу реномирани локации, вклучувајќи го и Музејот на современа уметност во Скопје. Ивана Самандова: Мултидисциплинарен пристап кон идентитет и наследство Ивана Самандова е млада визуелна уметница која користи мулти и трансдисциплинарен пристап, мешајќи или надминувајќи ги границите на традиционалните и современите техники. Нејзините дела истражуваат сложени теми на идентитет, наследство и меморирање, екологија и сложеноста на човековите врски. Нејзиниот пристап е издржан, комплексен и повеќеслоен, што ја прави една од најинтересните млади уметници на македонската сцена. Наградата и програмата Наградата ДЕНЕС, која се организира од Факултетот за работи што не се учат – ФРУ, овозможува два месеца престој на уметници во Њујорк, во соработка со Residency Unlimited (RU) и фондацијата Trust for Mutual Understanding. Оваа можност ги отвора вратите за финалистите да истражат нови хоризонти, да се поврзат со меѓународната уметничка сцена и да создадат ново уметничко дело. Следете ги уметниците до финалето Изложбата на дела на финалистите ќе се отвори на 19 ноември 2024 година во Национална галерија на Република Северна Македонија – Мала станица во Скопје. За љубителите на уметноста, ова ќе биде прилика од прва рака да видат како овие млади таленти ги трансформираат своите идеи во визуелни стории. Според жирито составено од истакнати уметници и куратори, оваа година е извонредна поради високото ниво на иновативност и талент претставени од финалистите. Секоја приказна зад делата открива уникатен пристап кон истражување на современите теми и прашања. Жири комисијата во состав: Сања Анѓелковиќ, аудиовизуелна уметничка со седиште меѓу Нови Сад и Виена, добитничка на наградата Димитрије Башичевиќ Мангелос во Србија во 2023 година; Ксениа Нурил, историчарка на уметност и кураторка, директорка на галеријата на реномираното уметничко училиште Art Students League од Њујорк, САД и Ана Франговска, историчарка на уметност и кураторка, виш кустос во Националната галерија на Република Северна Македонија и претседателка на АИКА – Македонија, избраа тројца финалисти кои понатаму ќе се натпреваруваат за наградата. Придружете ни се во поддршката на овие млади уметници, следете ги нивните креативни патувања и станете дел од нивната уметничка одисеја. Наградата ДЕНЕС не е само признание; таа е врата кон нови можности, инспирација и успех за македонската млада уметничка сцена. Белешки од жирито Жирито за секој финалист е едногласно: нивните дела инспирираат, провоцираат и пренесуваат важни пораки кои треба да се слушнат. Нивната уметност е доказ за потенцијалот и иднината на македонската култура. Следете го нашето покривање на изложбите и настаните поврзани со XVIII Награда ДЕНЕС 2024 и бидете во тек со сите случувања од македонската уметничка сцена. КРАТКО ОБЈАСНУВАЊЕ ОД ЖИРИТО ЗА СЕЛЕКЦИЈАТА Творештвото на Јован Јосифовски е многу привлечно и по својата материјалност и по својата концептуална основа. Медитирајќи над радостите и несигурноста на квир животот во постјугословенскиот контекст, Јосифовски се фокусира на средствата за бегство, судирите меѓу црквата и државата, како и за распространетоста на физичкото насилство врз локалната ЛГБТИ заедница во различен опсег на медиуми, од инсталациска уметност и скулптура, до текстил и колаж. Се чини дека уметникот е водечки глас во уметноста од овој домен, и жирито со нетрпение очекува да го види неговото дело изложено како финалист за оваа престижна награда. Творештвото на Марко Гутиќ Мижимаков се издвојуваше поради паметната игра помеѓу интимната (субјективна) и објективната (заедничка) семиотика на звуците и симболите, како и неговиот карактеристичен аудио-визуелен јазик. Меѓурелациските структури на неговите дела се тие што ги прават привлечни. Ивана Самандова e младa визуелнa уметница која користи мулти и трансдисциплинарен пристап мешајќи или надминувајќи ги границите на традиционалните и современите техники, вклучително и сликарството, цртежот, објекти, дигиталната уметност (видео, дигитални принтови) и инсталацијата, за да истражи сложени теми на идентитет, наследство и меморирање, екологија, сложеноста на човековите врски итн. Нејзиниот пристап е издржан, комплексен, повеќеслоен и концизен. Успева одлично да ги презентира своите истражувања и успешно го изготвила своето професионално портфолио.