Во Венеција, македонскиот филм „Силјан“ ја освои и публиката и критичарите

Во градот кој со векови е сцена за уметнички револуции, македонска приказна за еден земјоделец и еден повреден штрк испиша ново златно поглавје. „Силјан“, документарниот филм на двојно номинираната за Оскар режисерка Тамара Котевска, ја освои „Наградата на музата“ , ретко признание на Биеналето, доделено за најинспиративен филм.

Од 20 филмови во конкуренција, токму „Силјан“ се издвои и стана лауреат на фестивалот. Иако беше прикажан „Out of Competition“, делот од официјалната програма каде традиционално настапуваат имиња како Вернер Херцог и Софија Копола, филмот не само што не остана во сенка туку замина од Венеција со врвна награда и со внимание што ретко му се случува на еден документарец од Балканот.

Во конкуренција од 20 филмови, дел од официјалната секција „Out of Competition“ просторот резервиран за автори како Werner Herzog и Sofia Coppola „Силјан“ се издвои и замина од Лидо со признание што ретко кој филм го понел. Со тоа, Котевска успеа да го повтори сценариото што ја направи глобално позната по „Медена земја“, но овој пат со дело што критичарите го нарекуваат и „подлабоко, и поетски пософистицирано“.

„Ова е мојот најважен филм досега,“ изјави Котевска по свеченото доделување. „Го започнав во време кога филмската индустрија во Македонија беше во криза. Не сакав да чекам решив сама да го реализирам. ,,Силјан” е лична приказна, поврзана со моите корени и мојата култура. Тоа беше единствениот начин да го направам искрено.“

Легенда преточена во современа филмска бајка

„Силјан“ ја следи судбината на Никола, земјоделец што по лична загуба пронаоѓа повреден бел штрк на депонија. Од таа средба започнува метафорична врска за надеж и опстанок. Приказната е инспирирана од македонски фолклор од 17-от век за момче кое се претвора во штрк, мотив што Котевска го трансформира во универзална алегорија за човечката кршливост и отпорност.

Со визуелна поезија на кинематографот Jean Dakar, беспрекорна монтажа од Мартин Иванов и музика што потекнува од студиото на Hans Zimmer, „Силјан“ нуди повеќеслојно искуство каде звукот и сликата стануваат ликови сами за себе.

Критиката од Венеција ја стави Котевска во иста реченица со Disney и Herzog. The Hollywood Reporter го нарече филмот „апсолутен шармер, трогателен поглед на врската меѓу човек и птица“. The Wrap го вброи меѓу трите најдобри документарци на фестивалот, а Toronto Star го издвои меѓу филмовите што мора да се гледаат годинава. Screen International предвидува дека може да стане фаворит во наградната сезона.

На Letterboxd, каде публиката често знае да биде построга од критиката, филмот има ретка максимална оцена: 5/5.

„‘Силјан’ има истата ненаметлива универзалност како ‘Honeyland’, но со уште подлабок уметнички израз,“ напиша официјалниот критичар на Биеналето.

Филмот е резултат на меѓународна соработка со Ciconia Film и Concordia Studios, продуцентката Anna Hashmi, и тим на автори што го заокружуваат визуелниот и музичкиот свет на Котевска. Македонскиот продукциски партнер Јорданчо Петковски, со кого Котевска веќе има долга соработка, ја обезбеди локалната поддршка.

Успехот на „Силјан“ не застанува во Венеција. Филмот речиси веднаш продолжи на Toronto International Film Festival, позиција што му гарантира глобална видливост и отвора врати кон нова можност за „Оскар“.

Повеќе од успех на филм

За Македонија, победата е повеќе од награда тоа е потврда дека малата земја може да раскажува приказни со светско значење. За Котевска, тоа е чекор напред кон авторска зрелост и трајно место во светската кинематографија.

Како што напиша Indiewire: „Триумф. Болно прекрасен. Одличен документарец кој е и заносно поетско дело.“

Со „Силјан“, Котевска уште еднаш ја донесе Македонија на највисокото светско филмско ниво. И како што покажува реакцијата во Венеција, приказните од малите предели можат да освојат големи сцени доколку некој знае како да ги претвори во уметност што зборува на универзален јазик.