Папата Франциск почина на 88 години – светот се збогува со гласот на сочувството и реформите

Папата Франциск, роден како Хорхе Марио Бергољо во Буенос Аирес, Аргентина, почина денес на 88 години. Тој останува запаметен како папа кој се обидуваше да ја направи Католичката црква поблиска до луѓето – отворена, хумана и свртена кон светот, а не затворена во традиции.

Од моментот кога беше избран во 2013 година, Франциск беше папа што не се придржуваше до формалностите. Првиот папа од Латинска Америка. Првиот језуит. Првиот што го избра името Франциск – по скромниот светец од Асизи. Тоа беше јасен сигнал: ова ќе биде понтификат насочен кон сиромашните, запоставените и планетата Земја.

Глас за маргинализираните

Франциск беше страстен поддржувач на бегалците и мигрантите, инсистирајќи дека човечкото достоинство не познава граници. Повика на поголема емпатија и солидарност, дури и кога политиката и јавното мислење генерално одеше во спротивна насока.

Не плашејќи се од контроверзии, отвори врата за поширока вклученост на жените во животот на Црквата – иако не ја смени официјалната позиција за нивното свештенство, тој постави жени на важни советнички позиции во Ватикан, нешто што претходно беше речиси незамисливо.

За ЛГБТК+ лицата, порача: „Кој сум јас да судам?“ – реченица што одекна глобално како симбол на еден понежен, помалку осудувачки пристап на Црквата.

Папата Франциск исто така беше гласен кога станува збор за климатската криза. Неговата енциклика Laudato si’ стана повик до светот да ја заштити планетата и да ја преиспита економијата што го жртвува животот за профит.

Последните години, тој постојано повикуваше на мир – и во Газа, и во Украина. Неутрален, но не и пасивен, Франциск го користеше својот морален авторитет за да потсети дека жртвите на конфликтите не се бројки, туку луѓе.

Со неговата смрт, Католичката црква губи фигура што многумина ја гледаа како совест на институцијата. Човек кој не се плашеше да зборува за неправдите – внатре и надвор од Црквата.

Папата Франциск можеби не ја трансформираше Црквата до степен што некои го посакуваа, но тој сигурно ја помести границата на она што е можно. Покажа дека и во срцето на една древна и хиерархиска институција може да има место за емпатија, храброст и човечност.

Иако не секогаш следени со конкретна институционална промена, симболичните гестови на Папата Франциск имаа длабоко влијание. Кога тој миеше нозе на муслимански бегалци, жени и затвореници за Велики Четврток, испраќаше порака што тешко се игнорира – порака дека достоинството не е резервирано само за „совршените“ верници, туку за секој човек.

За многумина што се чувствуваат исклучени – било поради сексуалност, статус, религија или минато – доволно беше да слушнат дека некој во таква позиција вели „Бог ве сака како што сте“. Дури и кога не значеше промена на црковното учење, тоа значеше промена на тонот. А во свет каде што осудата често доаѓа пред разбирањето, тонот понекогаш е сè.

Таквите моменти не ја менуваат само Црквата – тие менуваат животи. Тие даваат простор за надеж, за дијалог, за чувство дека некој ги гледа и слуша. Франциск сфаќаше дека понекогаш, најрадикалната работа што може да ја направи е едноставно – да пружи рака. И тоа го правеше, постојано.

Папата Франциск не ја демонтираше Католичката црква, но ја раздвижи. Не ги избриша границите, но ги разниша ѕидовите. Со зборови, со гестови, со едноставна човечност – направи да се чувствува можност за промена. Тоа што за некои беше премногу, за други беше недоволно. Но токму таму лежи неговото влијание – не во апсолутни резултати, туку во тоа што отвори простор за нов разговор.

Во време кога верските институции сè почесто се гледаат како крути и одвоени од реалноста, Франциск покажа дека лидерството може да биде емпатично, а авторитетот – тивок и човечки. Неговата смрт остава празнина, но и обврска – да не се затвори тој простор што го отвори, туку да се прошири.