Резултати од пребарување

Изложбата на Благојче Наумоски – Бане во Салон Империјал 1 (КИЦ) отвора нови перспективи за брутализмот преку акрилни композиции што ја спојуваат геометријата на градот со емоционалната човечка доживејност. На 22 мај 2025 година, во 19:00 часот, во Салон Империјал 1 на Културно-информативниот центар (КИЦ) во Скопје, ќе биде отворена изложбата „Урбани трансформации“ на ликовниот уметник Благојче Наумоски – Бане. Овој настан претставува значаен момент во македонската уметничка сцена, нудејќи длабока рефлексија за односот помеѓу архитектурата, уметноста и емоционалниот доживеј на урбаните простори. Урбаниот пејзаж како инспирација ,,Живот во движење” , 2025; Благојче Наумоски Бане; Наумоски, познат по својата способност да ги претвори архитектонските елементи во уметнички изрази, во овој циклус се фокусира на брутализмот – архитектонски стил кој често се перципира како суров и студен. Сепак, преку неговата уметност, овие структури добиваат нов живот и значење. Како што самиот уметник вели: „Овој проект се фокусира на деконструкција на елементи од урбаните структури, каде се издвојуваат и интерпретираат геометриските форми и волумените што го дефинираат брутализмот. Тој со своите моќни, монолитни и често минималистички форми, нуди богат визуелен јазик за интерпретација, преку кој со своите необработени конкретни форми, неукрасена функционалност и импозантно присуство, долго време ја плени мојата имагинација.“ Овој пристап ја открива способноста на уметникот да ги претвори навидум безживотните градби во носители на емоции и приказни. Техничка еволуција и емоционална длабочина Фото: Инстаграм; За разлика од претходниот проект „Пукнатини/трансформации“, каде што беа применети дигитални техники, во „Урбани трансформации“ Наумоски се потпира исклучиво на акрилни бои на платно. Овој избор ја нагласува човечката компонента и емоцијата што сака да преовладее во отсликувањето на овие архитектонски структури. Проф. д-р Гордана Вренцоска истакнува: „Може да се каже дека во оваа серија на платна, од кои повеќето со мали димензии, Наумоски ја доживеал својата сликарска зрелост, нудејќи возбудливи и вибрантни колорни комбинации, неочекувани композициски решенија и смели форми.“ Овие дела не само што ја прикажуваат техничката вештина на уметникот, туку и неговата способност да пренесе длабоки емоции преку визуелни средства. Дијалог помеѓу минатото, сегашноста и иднината Изложбата не се ограничува само на естетската вредност на делата, туку отвора и поширок дијалог за улогата на архитектурата во современото општество. Наумоски не го критикува брутализмот како правец, туку потсетува на негрижата на општеството и запоставувањето на овие градби во денешницата. Неговите дела содржат призвук од минатото, актуелност на денешницата и антиципација на иднината. Како што Вренцоска забележува: „Смелите колористички концепти и динамичните композиции на неговите дела содржат во себе призвук од минатото, трендовска актуелност на денешницата и антиципација на иднината.“ Овој пристап ја позиционира изложбата како важен културен настан што ги поврзува различните времеви димензии преку уметноста. „Урбани трансформации“ на Благојче Наумоски – Бане е е покана за размислување за нашата околина, за начините на кои ја доживуваме архитектурата и за потенцијалот на уметноста да трансформира и да инспирира. Изложбата ќе биде отворена на 22 мај 2025 година во 19:00 часот во Салон Империјал 1 на КИЦ – Скопје.

Американскиот R&B пејач Крис Браун е уапсен во Манчестер, Велика Британија, во врска со наводен напад кој се случил во лондонскиот клуб Tape во луксузното соседство Мејфер, уште во февруари 2023 година. Според информациите, Браун бил приведен во хотел во раните утрински часови во четврток, 15 мај, под сомнение за нанесување тешка телесна повреда на музичкиот продуцент Абе Диау. Според портпарол на Метрополитенската полиција, „36-годишен маж беше уапсен во хотел во Манчестер нешто по 2 часот наутро, во четврток, 15 мај, под сомнение за нанесување тешка телесна повреда. Тој е префрлен во полициски притвор, каде што сѐ уште се наоѓа. Апсењето се однесува на инцидент што се случил на 19 февруари 2023 година во објект во Хановер Сквер.“ Информациите за апсењето првично беа објавени од британскиот таблоид The Sun, кој наводно дознал дека Браун се наоѓа во Британија уште во средата, по неговото пристигнување со приватен авион. Весникот потоа ја контактирал полицијата, по што следувала акцијата во Манчестер. Полицијата од лондонската единица Central West Area Basic Command Unit го води истражувањето. Што се знае за инцидентот? Апсењето се однесува на инцидент што се случил во објект на Хановер Сквер на 19 февруари 2023 година (Браун е сликан во клубот). Абе Диау, музички продуцент, во изјава за The Sun од минатата година тврдеше дека Крис Браун го удрил со шише по глава во екот на ноќта во клубот Tape, а потоа го удирал со тупаници и клоци додека лежел на подот. Според неговите зборови, му колабирало коленото, по што бил пренесен во болница и подоцна отпуштен, но морал да користи штаки за да се движи. Моментално, полицијата сѐ уште не дала дополнителни детали за причините поради кои било потребно апсење речиси година и пол по настанот, но истрагата е во тек. Претставниците на Браун биле контактирани за коментар, но засега нема официјална изјава од нивна страна. Контроверзен профил зад блескавата кариера Крис Браун е познат по бројни светски хитови како Beautiful People, No Air, Under The Influence, Run It и Turn Up the Music, и зад себе има повеќе од две децении активна музичка кариера. Но, неговата јавна слика често е засенета со инциденти и контроверзии. Браун веќе има долга историја на проблеми со законот, меѓу кои и нападот врз неговата поранешна партнерка, пејачката Ријана, во 2009 година, Френк Оушн, но и силување на јахта во 2020. И покрај овие инциденти, Браун продолжи да ја одржува својата кариера и да продава концертни билети низ целиот свет. Тој моментално е на европска турнеја и има закажани настапи во Велика Британија за јуни и јули оваа година. Засега не е јасно дали апсењето ќе влијае на одржувањето на тие концерти. Додека тој се наоѓа во притвор, останува нејасно дали и кога ќе биде поднесено обвинение. Ваквите случаи, особено кога се во прашање јавни личности со интернационален статус, често привлекуваат големо медиумско внимание и отвораат пошироки дискусии околу одговорноста на познатите личности и односот на индустријата кон нив. Истовремено, прашања се поставуваат и околу медиумската улога во овој случај — особено поради фактот што апсењето било иницирано откако таблоидот The Sun ја информирал полицијата за присуството на пејачот во земјата. Овој аспект отвора етички дилеми околу соработката меѓу новинарите и безбедносните служби, како и потенцијалното влијание на медиумскиот притисок врз полициските процедури. Случајот со апсењето на Крис Браун во Велика Британија, поради наводен напад што се случил пред повеќе од една година, само ја продлабочува веќе контроверзната јавна слика на пејачот.

Каси Вентура, поранешна музичка ѕвезда и долгогодишна партнерка на Шон Комбс, сведочеше со солзи на очите на првиот ден од федералното судење за трговија со луѓе и рекетирање, во кое музичкиот могул е обвинет. Нејзиното сведоштво е клучно за обвинителството и дава шокантен поглед во животот зад светлата на музичката индустрија. „Фрик-оф“ сесиите што траеле со денови Вентура детално опиша т.н. „фрик-оф“ секс сесии, кои, според неа, траеле и до четири дена без прекин. Под влијание на дрога и алкохол, таа кажа дека учествувала во оргијастички сцени со машки проститутки, често без да спие и без да се чувствува присутна во сопственото тело. „Тоа стана работа. Единствената ‘пауза’ беше времето потребно за да се опоравам и да се обидам да се чувствувам нормално,“ сведочеше Вентура. Просториите каде се одвивале сесиите, според неа, останувале во состојба на хаос, со чаршафи натопени со бебешко масло, крв и урина. Контрола до најситни детали Вентура тврдеше дека Комбс ја контролирал целосно — од бојата на нејзините нокти (секогаш бели или француски маникир), до тоа кои сексуални акти ќе ги извршува и како ќе изгледа додека го прави тоа. Се барало да нанесува бебешко масло секои пет минути, за да „сјае“. „Тој диктираше сè. Како да сум реквизит во сценарио што тој го напишал,“ изјави таа. Додаде и дека Комбс дури одредувал осветлување и амбиент налик на музички видеа. Некои сведоштва вклучуваат графички детали, како инцидент во кој таа, на подот, немоќна да се придвижи, била уринирана од еден од мажите, по негова наредба. Стравот ја држел во врската И покрај сето тоа, Вентура кажа дека останала во врската затоа што го сакала Комбс и не сакала да го разочара. Но со време, разбрала дека е злоупотребувана — емоционално, физички и сексуално. „Мојата кариера повеќе не беше музика — мојата работа стана да го задоволувам Шон,“ рече таа. Стравот од него и од неговото влијание врз нејзината кариера, како и потенцијалното користење на компромитирачки видеа, ја спречувале да ја напушти врската порано. Судот ја одби молбата да се сокрие нејзината бременост Кога влезе во судницата облечена во кафена ролка што го нагласуваше нејзиниот бремен стомак, Комбс се сврте за да ја гледа; таа гледаше право напред. Одбраната побара нејзиното видно бремено тело да не биде изложено пред поротата, но судијата го одби барањето. Нејзиниот сопруг, Алекс Фајн, беше присутен во салата, со услов да ја напушти просторијата кога ќе започне сведочењето за обвинувањето за силување од 2018 година — дел што не беше разгледан тој ден. Сведоштвото на Каси Вентура е ни го открива лицето на систематска злоупотреба под маската на љубов и слава. Таа не само што фрли светло врз личните трауми, туку и врз еден поширок проблем: како моќта и славата можат да ги претворат луѓето во жртви во сопствените животи.

Фото: Марко Лонгари ; Којо Куох, камерунската кураторка и водечка фигура во светот на современата уметност, ненадејно почина на 10 мај на возраст од 57 години. Веста ја потврди нејзиниот сопруг, Филип Мал, кој изјави дека нејзината смрт се должи на неодамна дијагностициран рак. Само неколку месеци претходно, во декември, Куох беше назначена за уметничка директорка на Венециското биенале за 2026 година — прва Африканка што ќе го водеше овој престижен настан. Родена во 1967 година во приморскиот град Дуала, Камерун, Куох се сели во Цирих како тинејџерка, каде што започнува студии по бизнис администрација и банкарство. Но, нејзиниот животен пат тргнува по поинаква траекторија — прво како социјален работник, фокусирана на мигрантки жени, а потоа и како писателка и уредничка. Таа беше коуредничка на германската антологија Töchter Afrikas (Ќерки на Африка), инспирирана од сличниот англиски проект на Маргарет Басби. Во 90-тите, Куох се враќа во Африка преку Дакар, Сенегал, каде што започнува активно да работи како независна кураторка. Таа го основа RAW Material Company – простор за изложби, резиденции и учење, кој стана важен центар за развој на современата африканска уметност. Нејзиното влијание се прошири глобално кога беше поканета како кураторски советник на Documenta 12 (2007) и Documenta 13 (2012), две од најважните уметнички манифестации во светот. Од 2019 година, Куох ја презеде раководната позиција во Zeitz MOCAA – Музејот на современа африканска уметност во Кејптаун, Јужна Африка. Под нејзино водство, музејот се стабилизира по турбулентен период и стана платформа за истакнување на Пан-африканската перспектива. Нејзините кураторски проекти како When We See Us (2022–2023) и ретроспективите на Трејси Роуз, Јоханес Фокела и Мери Еванс, беа клучни во репозиционирањето на црната фигурација во глобалниот уметнички дискурс. Смртта на Куох доаѓа само неколку дена пред најавата на темата за 60-то Венециско биенале, планирана за 20 мај. Наместо тоа, светот сега ѝ оддава почит: Zeitz MOCAA привремено ги затвори своите врати, а светската уметничка заедница изразува болка и восхит кон нејзиното наследство. „Нејзиното омилено мото беше дека луѓето се поважни од работите — и таа го живееше тоа,“ изјави Клер Бројкел, од Zeitz MOCAA. „Таа се бореше за еднаков третман и за да бидат слушнати, разбрани и ценети гласовите на црните уметници.“

На 13-ти мај (вторник), со почеток во 20:00 часот, во КСП Центар Јадро, љубителите на уметноста ќе имаат можност да ја посетат осмата самостојна изложба на младата и талентирана уметница Мартина Рмуш. Изложбата, насловена „Сѐ, во својата пролет“, ќе биде отворена за посетители и ќе претстави колекција на дела кои го отсликуваат развојот на нејзиниот креативен пат. Мартина Рмуш е креативец познат по својот препознатлив стил на фристајл апстрактна уметност, карактеризиран со вибрантни бои и динамични форми. Нејзиниот уметнички израз е спонтан и интуитивен, дозволувајќи ѝ на бојата и формата слободно да се прелеваат на платното. Иако ова е нејзина осма изложба, таа веќе има забележително портфолио зад себе. Седум од нејзините претходни изложби беа одржани во Скопје, а своја публика имаше и во Охрид, како и на меѓународната сцена со изложба во Севиља, Шпанија. Ова меѓународно признание ја потврдува нејзината растечка репутација и голем потенцијал. Рмуш најчесто работи со акрилни бои на платно, каде што нејзината енергија и страст за бојата доаѓаат до полн израз. Исто така, таа експериментира со мермерни мастила на вода, техника која ѝ овозможува да создаде уникатни и непредвидливи текстури. Во последно време, нејзината креативност се проширува и кон истражување на колажи и мозаици, што укажува на нејзината желба за постојано растење и пронаоѓање нови начини на изразување. Насловот на оваа изложба, „Сѐ, во својата пролет“, симболично ја претставува свежината и новиот почеток кој провејува низ нејзините дела. Колекцијата вклучува дела од различни фази од нејзиниот креативен процес, нудејќи им на посетителите ретроспектива на нејзиниот уметнички развој, вклучувајќи ги и нејзините први чекори во светот на сликарството. Ова е одлична можност да се види како се развивал нејзиниот стил и како нејзината визија се обликувала низ годините. За сите љубители на апстрактната уметност и оние кои сакаат да откријат нови таленти, не пропуштајте ја изложбата „Сѐ, во својата пролет“ на Мартина Рмуш на 13-ти мај!

Кога британскиот уметник Томас Џ. Прајс ја постави својата бронзена скулптура Grounded in the Stars во срцето на Тајмс Сквер, Њујорк, веројатно очекуваше реакција. И ја доби. Дванаесет метри висока фигура на црна жена, во обична облека, со рацете на колкови и сериозен, замислен израз на лицето – изглед кој е сè освен „традиционално“ репрезентативен за јавна скулптура. Наместо херој или митолошка фигура, добивме жена каква што гледаме секој ден, но никогаш во бронза на пиедестал. Прајс со ова дело го предизвикува канонот на јавното наследство на спомениците. Преку работата што ја нарекува „спој на величина и секојдневие“, тој отвора разговор за тоа кого и како го чествуваме во јавниот простор. Делото алудира на познатите пози на класичната скулптура – како Давид од Микеланџело – но ја носи приказната во нов контекст: идентификација наместо идеализација. Контроверзијата не изостана. Некои онлајн коментари ја опишуваат фигурата како „гневна“ и „некултурна“. Други ја критикуваат како „неточна претстава на црните американски жени“. Има дури и напади од крајната десница, кои ја нарекуваат делото „левичарска пропаганда“ и „DEI (diversity, equity, inclusion) скулптура“. Мемеа ја споредуваат со класичниот Херкул од 19 век со пораката: „да ги направиме скулптурите повторно големи“. Но Grounded in the Stars не стои сама. Таа е дел од поширок културен момент. Паралелно, во њујоршката галерија Хаузер и Вирт, Прајс изложува пет слично монументални фигури на црни луѓе во секојдневни ситуации. Во едно дело, жена гледа во својот телефон; во друго, маж во тренерки размислува во движење. Истовремено, во музеите ширум Њујорк, уметници како Ејми Шералд, Рашид Џонсон и Џени С. Џоунс го слават црното тело и секојдневноста во јавниот дискурс. Прајс продолжува со сличен израз и во Фиренца, каде што неговата скулптура Time Unfolding стои директно на плочникот на Пјаца дела Сињорија – без пиедестал, без драматичност, само жена што гледа во својот телефон. Поставена во непосредна близина на Давид, скулптурата намерно се спротивставува на класичниот идеал. Наместо митолошки јунак, овде имаме млада жена со смартфон. Наместо симбол на борба или херојство, имаме момент на саморефлексија. Но не сите во Фиренца го примија делото со почит. Двајца инфлуенсери, еден италијански и еден странски, беа казнети кога закачија банани на скулптурата со леплива лента. Иако инцидентот заврши без физичка штета, го отвори прашањето: Дали сме подготвени да ја прифатиме современата уметност во класичен контекст? Или уште поважно: дали сме подготвени да ја признаеме вредноста на обичното, особено кога тоа обично лице е црно? Со Time Unfolding, Прајс пишува нова страница во јавната уметност – страница каде што не само историските, туку и сегашните животи имаат простор за величина. Како што рече кураторот Серџо Ризалити: „Првпат по 600 години, во срцето на Фиренца, не стои митолошки лик, туку современа млада жена.“ Овие дела не се само скулптури. Тие се прашања во бронза: Кој е достоен за статуа? Што значи да се биде величествен? И што ни кажуваат тие што ги избираме да ги славиме – или игнорираме? Прајс не нуди одговори. Тој само создава простор – и тоа на плочник, а не на пиедестал – за тие прашања да се постават.

Обидот на Шон „Диди“ Комбс да отфрли клучен доказ во неговото претстојно судење за рекетирање и сексуална трговија не успеа. Во петокот, 9-ти мај, судијата Арун Субраманијан пресуди дека резултатите од претресите на домовите на магнатот, неговата личност, мобилните телефони и iCloud сметките ќе бидат дозволени да се користат во судницата. Претходно во февруари, Диди побара да се потиснат доказите пронајдени како резултат на четири налози од 2024 година, кои ги опфаќаа рациите на неговите резиденции во Лос Анџелес и Мајами, заедно со претресите на два негови мобилни телефони и неговите iCloud сметки. Неговиот правен тим ги нарече барањата на владата за добивање на налозите „намерно погрешни“ и „грубо искривени“. Во голема мера, нивниот аргумент се темелеше на тврдењето дека во нивните барања, владата ги игнорирала доказите кои ги прикажувале таканаречените „Freak Offs“ (оргии) на магнатот како консензуални, особено оние во кои учествувала Кеси Вентура (наведена како „Жртва-1“ во судските документи). Во петокот, судијата Субраманијан го одби барањето на Диди да ги отфрли резултатите од претресите, пишувајќи дека шефот на „Bad Boy“ не успеал да покаже дека барањата на владата биле „намерно погрешни“. Тој изјави дека во времето на претресот, федералните власти имале основано сомнение да веруваат „дека Комбс физички ја злоставувал Жртвата-1, дека ја принудувал користејќи уцена и дека таа не сакала да учествува во некои од оргиите“. Раперот и забавен магнат, роден како Шон Комбс, е обвинет за сексуална трговија, здружување заради рекетирање и транспорт со цел проституција. 55-годишникот би можел да биде осуден на доживотен затвор доколку биде прогласен за виновен.

Организацијата Факултет за работи што не се учат – ФРУ, Скопје, во соработка со Мрежата „Награди за млади визуелни уметници“ (YVAA), Residency Unlimited од Њујорк и Trust for Mutual Understanding од Њујорк, со задоволство го објави Отворениот повик за наградата ДЕНЕС 2025. Оваа престижна награда е наменета за млади визуелни уметници од Северна Македонија до 35-годишна возраст. Наградата ДЕНЕС се доделува на годишно ниво и претставува признание за исклучителна и истакната тековна уметничка практика која подразбира критичко и естетско размислување и дејствување. Како единствена награда од ваков вид за млади визуелни уметници во земјава, таа има значајна улога во поддршката на новите генерации уметници. Оваа година, наградата се доделува по деветнаесети пат и, покрај главната награда – двомесечна програма за престој на уметници во Residency Unlimited во Њујорк, вклучува и други новини и резиденции. Финалистите на наградата ќе имаат уникатна можност да бидат дел од специјализираниот едукативен процес во визуелната уметност насловен „Совршениот уметник“, да остварат средби и презентации со интернационална жири комисија, како и да продуцираат ново дело кое ќе биде изложено во рамки на финалистичката изложба. Отворениот повик за аплицирање трае од 17 април до 31 мај 2025 година. Резултатите со имињата на тројцата финалисти ќе бидат објавени на 9 јуни 2025 година. Апликациите треба да бидат пополнети на македонски и англиски јазик. Важно е да се напомене дека нецелосните апликации, како и оние испратени по крајниот рок, нема да бидат прифатени. Финалистите ќе ја отворат својата изложба на 2 декември 2025 година во Националната галерија на Република Северна Македонија – Чифте амам. На истата изложба, ќе биде соопштен и добитникот на наградата ДЕНЕС 2025, кој ќе ја реализира својата резиденција во Њујорк во периодот февруари – март 2026 година. Досегашни добитници на наградата ДЕНЕС, кои оставиле значаен печат на домашната уметничка сцена, се: Марко Гутиќ Мижимаков, Ѓорѓи Десподов/ Клелија Живковиќ/ Бурџу Мусли, Ивана Мирчевска, Елена Чемерска, Верица Ковачевска, Зорица Зафировска, Иван Ивановски, Филип Јовановски, Велимир Жерновски, Илија Прокопиев, Кристина Божурска, Ѓорѓе Јовановиќ, Ана Ивановска, Борис Петровски, Атанас Ботев, Далибор Тренчевски, ОПА (Опсесивна посесивна агресија) и Славица Јанешлиева. За повеќе информации во врска со критериумите за аплицирање и процесот на селекција, заинтересираните уметници можат да се обратат на електронската пошта nagradadenes@gmail.com или да ја посетат веб страната www.akto–fru.org.

Роберт Френсис Превост, кој во четвртокот беше избран за 267-ми папа на Римокатоличката црква и го зеде името Папа Лео XIV, е првиот папа од Соединетите Американски Држави. Неговиот избор ги демантираше вообичаените претпоставки пред конклавата дека секој Американец има мали шанси да стане папа. И покрај неговите американски корени, полиглотот роден во Чикаго, на 69-годишна возраст, се смета за црковен човек кој ги надминува границите. Тој служеше две децении во Перу, каде што стана епископ и натурализиран граѓанин, а потоа се издигна на чело на неговата меѓународна религиозна заедница. До смртта на Папа Франциск , тој ја извршуваше една од највлијателните позиции во Ватикан, раководејќи со службата која ги избира и управува со епископите на глобално ниво. Како член на Заедницата на Свети Августин, тој наликува на Франциск по неговата посветеност кон сиромашните и мигрантите и по неговиот пристап да се среќава со луѓето онаму каде што се. Тој минатата година за официјалната веб-страница на Ватикан изјави дека „епископот не треба да биде како мал принц што седи во своето кралство“. Тој го поминал поголемиот дел од својот живот надвор од Соединетите Држави. Ракоположен во 1982 година на 27-годишна возраст, тој се здоби со докторат по канонско право на Папскиот универзитет Свети Тома Аквински во Рим. Во Перу, тој бил мисионер, парохиски свештеник, учител и епископ. Како водач на Августинците, тој ги посетил заедниците ширум светот и зборува шпански и италијански. Честопати опишуван како резервиран и дискретен, тој стилски ќе се разликува од Франциск како папа. Неговите поддржувачи веруваат дека најверојатно ќе го продолжи консултативниот процес започнат од Франциск за поканување на лаици на средби со епископи. Нејасно е дали ќе биде толку отворен кон геј, лезбејските, бисексуалните и трансродовите католици како што беше Франциск. Иако неодамна нема многу говорено, во обраќање до епископите во 2012 година, тој ја оплакуваше дека западните вести и популарната култура поттикнуваат „симпатии кон верувања и практики кои се во спротивност со Евангелието“. Тој го цитираше „хомосексуалниот начин на живот“ и „алтернативните семејства составени од истополови партнери и нивните посвоени деца“. Тој, слично како и многу други кардинали, беше критикуван во врска со неговото постапување со свештеници обвинети за сексуална злоупотреба.

Бел чад се појави од оџакот над Систинската капела во четвртокот, сигнализирајќи дека 133 кардинали кои беа изолирани внатре два дена, избрале нов папа кој ќе ги предводи 1,4 милијарди римокатолици во светот. Идентитетот на новиот понтиф сè уште не е познат, но се очекува наскоро да биде објавен. Голема толпа на плоштадот Свети Петар во Ватикан се подготвуваше новиот папа да се појави на балкон со поглед на плоштадот. Толпата почна да скандира „Да живее папата!“, а белиот чад магично се мешаше со светлината над црквата. Конклавата, прва по 12 години, доаѓа во неизвесно време за црквата по смртта на папата Франциск во април. Новиот папа ќе се соочи со тешки одлуки за идниот правец на црквата, главно дали да ја продолжи агендата на Франциск за поголема инклузивност и отвореност за промени или да трасира поинаков пат. Кардиналите ја донесоа својата одлука по нешто повеќе од 24 часа поминати во конклавата, продолжувајќи ја традицијата на неодамнешните папски избори кои траеја два до три дена. Групата од 133 кардинали, најголема досега собрана на конклава, вклучуваше многумина кои беа назначени од Франциск и некои кои не се познаваа меѓусебно. Тоа го направи постигнувањето брз консензус сериозен предизвик, со оглед на широката група кандидати и поделбите меѓу нив во однос на иднината на црквата.

Аватар на одамна починатата британска писателка „предава“ онлајн курс по пишување. Но, дали сакаме да учиме од дигитална протеза создадена од вештачка интелигенција? Агата Кристи е мртва. Но, Агата Кристи, исто така, штотуку почна да предава курс по пишување. „Морам да признаам“, вели таа, со префинет англиски акцент, „дека сето ова е прилично ново за мене.“ Литературната легенда, која почина во 1976 година, е ангажирана да предава курс на „Би-Би-Си Маестро“ (BBC Maestro), онлајн серија предавања слична на „МастерКлас“ (MasterClass). Кристи, заедно со десетици други експерти, е достапна за секој аспирантен писател подготвен да плати 79 фунти (околу 5770 денари). Таа е „реанимирана“ со помош на тим академски истражувачи – кои напишале сценарио користејќи ги нејзините дела и архивски интервјуа – и „дигитална протетика“ создадена со вештачка интелигенција, која потоа е применета врз изведбата на вистински актер. „Во никој случај не се обидуваме да се преправаме дека ова е Агата некако вратена во живот“, изјави Мајкл Левин, извршен директор на „Би-Би-Си Маестро“, во телефонско интервју. „Ова е само претставување на Агата за да го предава сопствениот занает.“ Објавувањето на курсот се совпаѓа со жестока дебата за етиката на вештачката интелигенција. Во Британија, потенцијалната промена на законот за авторски права ги исплаши уметниците кои стравуваат дека тоа ќе овозможи нивните дела да се користат за обука на ВИ модели без нивна согласност. Меѓутоа, во овој случај, нема проблем со авторските права: семејството на Кристи, кое управува со нејзиниот имот, целосно го поддржува проектот. „Нашата црвена линија беше дека тоа мора да бидат нејзини зборови“, рече Џејмс Причард, нејзиниот правнук и извршен директор на „Агата Кристи Лтд.“ (Agatha Christie Ltd.). „И сликата и гласот мораа да бидат како нејзините.“ Кристи не е единствената личност која е „воскресната“ со ВИ: користењето на технологијата за „разговор“ со мртвите стана своевидна мала, специјализирана индустрија за богатите носталгичари. Таа, исто така, не е првиот починат уметник претворен во аватар. Во 2021 година, ВИ беше искористена за генерирање на гласот на Ентони Бурдејн како ги чита сопствените зборови. Актерот Питер Кушинг беше „воскреснат“ за да глуми во филмови. Минатата година, полска радио станица користеше ВИ за да „интервјуира“ почината позната личност, што предизвика загриженост кај многумина дека ѝ биле ставени зборови во уста. Во случајот на Кристи, ВИ била искористена само за создавање на нејзиниот лик, а не за креирање на курсот или пишување на сценариото. Тоа е дел од причината зошто г-дин Левин ја отфрла идејата дека ова е „дипфејк“ (deepfake) на Агата Кристи. „Импликацијата на зборот ‘фејк’ (лажен) сугерира дека има нешто во ова што е вид на измама“, рече тој. „А јас не мислам дека е така.“ Г-дин Причард изјави дека неговото семејство никогаш не би се согласило на проект кој би измислувал ставови на Кристи. И тие се горди на курсот. „Ние не зборуваме во нејзино име“, рече тој. „Ние го собираме она што таа го кажала и го пласираме во сварлив и споделив формат.“ Тим академици комбинирале или парафразирале изјави од архивата на Кристи за да ги дестилираат нејзините совети за процесот на пишување. Тие внимавале да го зачуваат она што верувале дека е нејзиното намеравано значење, со цел да им помогнат на повеќе нејзини обожаватели да стапат во интеракција со нејзиното дело, и со пишувањето фикција воопшто. Вистинската Агата во 1946 година „Не измисливме ништо во однос на нејзините сугестии и она што таа го правела“, рече Марк Олдриџ, кој го предводеше академскиот тим. Сепак, за Кариса Велиз, професорка по филозофија на Институтот за етика во ВИ на Универзитетот Оксфорд, ова е сè уште „екстремно проблематично“. Дури и ако семејството на авторката дало согласност, Кристи не дала, ниту може да даде согласност за курсот. Тоа е сложено со каков било вид историска реконструкција или анимација, но д-р Велиз истакна дека писателите поминуваат часови барајќи го вистинскиот збор или вистинскиот ритам. „Агата Кристи никогаш не ги кажала тие зборови“, рече д-р Велиз во телефонско интервју. „Таа не седи таму. И затоа, да, тоа е дипфејк.“ „Кога ќе видите некој што личи на Агата Кристи и зборува како Агата Кристи, мислам дека е лесно границите да се заматат“, рече таа, додавајќи: „Што добиваме? Освен што е еден вид трик?“ Но, Феликс М. Сајмон, истражувач во областа на ВИ и дигитални вести на Институтот Ројтерс на Универзитетот Оксфорд, истакна дека оваа Кристи е наменета да забавува и исто така да едуцира – нешто што авторката го правела и додека била жива. А претставувањето се темели на нешто „блиско до нејзините вистински дела и нејзините вистински зборови – а со тоа, до одреден степен, и до нејзиното размислување“, рече д-р Сајмон. „Исто така, постои многу мал ризик ова постхумно да ѝ наштети на нејзиното достоинство или репутација“, тврди тој. „Мислам дека тоа ги прави овие случаи толку комплицирани, бидејќи не можете да примените строго правило за секој од нив и да кажете: ‘Ова е генерално добро или генерално лошо’.“ Можеби овој вид мешавина на факти, фикција и футуризам е едноставно правецот во кој се движат работите во доба кога ВИ може да се користи за довршување реченици, замена на работни места и, можеби, дури и за обид да се воскреснат мртвите. Во секој случај, креаторите мислат дека на Кристи – храбра и креативна авантуристка – би ѝ се допаднало ова. „Дали можеме дефинитивно да знаеме дека ова е нешто што таа би го одобрила?“, рече г-дин Левин од „Би-Би-Си Маестро“. „Се надеваме. Но, не знаеме дефинитивно, бидејќи таа не е тука.“ Извор: Њујорк тајмс;

Њујорк, САД – Times Square Arts ги претставува делата на истакнатиот уметник Томас Џеј Прајс, чија мултидисциплинарна пракса се соочува со предетерминирани идеи за идентитетот и репрезентацијата. Со новата 12-метарска фигуративна бронзена скулптура насловена „Втемелени во Ѕвездите“ (Grounded in the Stars), Прајс одново ги замислува споменикот и монументалноста во Тајмс Сквер, еден од најзначајните јавни простори во светот. Во исто време, Times Square Arts ќе ја претстави и серијата стоп-моушн анимации на Прајс, „Серијата Човек“ (Man Series), кои ќе се прикажуваат секоја вечер во мај на големите билборди како дел од програмата Midnight Moment. Оваа повеќеканална презентација на екраните и скулптуралната инсталација на плоштадот формираат дводелен „преземање“ на Тајмс Сквер, кое ја истакнува внатрешната вредност на поединецот и ги засилува традиционално маргинализираните тела на монументална скала. „Тајмс Сквер стои како иконичен симбол и место на средба, обединувајќи луѓе од сите животни патеки, индивидуални приказни и искуства кои се вкрстуваат на глобална платформа“, вели Томас Џеј Прајс. „Намерата на моите јавни дела е да станат дел од местото кое го населуваат и неговата физичка, материјална историја, како и од посетителите што минуваат низ локацијата, без разлика колку е тоа минливо. Се надевам дека „Втемелени во Ѕвездите“ и „Серијата Човек“ ќе поттикнат значајни врски и ќе поврзат интимни емоционални состојби кои ќе овозможат подлабоко размислување околу човечката состојба и поголемата културна различност.“ Младата жена прикажана во „Втемелени во Ѕвездите“ е измислен лик конструиран од слики, набљудувања и отворени повици од Лос Анџелес до Лондон. Таа носи познати квалитети, од нејзиното држење и израз, до нејзината секојдневна облека. Во нејзиниот приказ, се препознава заедничката човечност, но позата контрапосто на нејзиното тело и леснотијата на нејзиното држење е суптилен наклон кон Давид на Микеланџело. Преку скалата, материјалноста и држењето, „Втемелени во Ѕвездите“ ги нарушува традиционалните идеи за тоа што дефинира триумфална фигура и предизвикува кој треба да биде овековечен преку монументализација. Инсталирано на ниво на земја врз широка ниска основа, делото поканува на интеракција со стотиците илјади луѓе кои секојдневно минуваат низ плоштадите. Жената во „Втемелени во Ѕвездите“ претставува остар контраст со постојаните споменици на постаменти – двата бели, двата мажи – кои го ограничуваат Дафи Сквер, додека во себе отелотворува тивка гравитација и грандиозност. Во култура која сè повеќе поттикнува побрз ритам, „Втемелени во Ѕвездите“ е интроспективна медитација за човештвото. Делото на Прајс им нуди на гледачите единствена можност да го доживеат Тајмс Сквер во ново светло и да споделат момент на лично размислување и емпатија среде хиперактивноста на областа.