Резултати од пребарување

Во првите мартовски денови, пролетта веќе го почна својот настап, а со тоа нашите градови се преобразуваат во живи полиња на уметнички настани, културни собири и активистички маршови. Духот на пролетта нè носи низ брановите на промена и забава, а она што е пред нас е вистинска парада на богати содржини,  таман и нас да не́ распролетат. Еве го прегледот на некои од најавените настани во Скопје, Битола и дури и Њујорк, кои нè очекуваат во неделата што доаѓа. Скопје: Фестивал на семиња и промоција на женската книжевност На 09 Март, Факултетот за Земјоделски Науки и Храна ќе биде домаќин на Фестивал за локална размена на семиња. Настанот е идеален за сите посветени на земјоделството и одржливиот начин на живот, каде ќе се промовираат автохтоните сорти и биодиверзитетот. Повеќе за настанот : овде. Исто така, издавачката куќа „Илика“ на 9 март нè поканува на дружба и прослава на женското писмо. Во нивната книжарница, возбудливите наслови од македонски и странски авторки ќе бидат во преден план, додека музиката и препораките за книги ќе го облагордат ова книжевно саботно матине. За повеќе информации кликнете токму: овде. Вечерта - журка! Што е саботна вечер без ПМГ журка, а овој пат се враќаме во Старата чаршија за целовечерна Танц партија. Мотото е „Лом музика“...па вие толкувајте си го тоа како знаете и умеете. А за повеќе да знаете, кликнете: овде. Музички и театарски вечери во Македонија Социјален Центар Дуња во сабота ќе биде простор каде што авангардниот виолинист Глигор Кондовски ќе нè воведе во својата музичка вселена, заедно со обредната панк-џез дружина СВЕТЛОСТ. Овој настан е обет за едно несекојдневно музичко искуство. Што можете да очекувате ќе читнете: овде. Во Битола, на 9 март, НУ Народен Театар ќе биде домаќин на претставата „Момчето со пругаста пижама“, која на еден длабок и емотивен начин ја раскажува историјата со оглед на Втората светска војна, носејќи пораки за невиноста, човечноста и пријателството. Однесете ги клинците, за сликовит приказ на нацизмот. Повеќе овде. Слобода и права - мотиви на уличните маршови А на 8 Март, граѓаните ќе ги зафатат улиците на Скопје во еден гласен марш за женските права под мотото „Црвена линија: Правата на жените не се за преговарање“. Оваа акција ќе почне на плоштадот Скендербег и ќе продолжи до Паркот Жена Борец, каде што ќе се чујат завршни пораки до јавноста и институциите. Повикот за акција прочитајте го овде. После маршот продолжуваме накај МКЦ, на концерт чие учество може да се смета како израз на бунт и активизам. МКЦ се чини дека е ранет, но платформата „Силата еу младите“ не се дава така лесно - ве кани на концерт на Артан Лили и Занаду, за вечер на која ќе се потсетиме зошто го сакаме МКЦ преку концерт на прекрасен жесток рок. Повеќе за настанот овде. Надвор од границите: Македонската уметност во Њујорк И за крај, не запираме кај локалното - доколку сте во Њујорк, ќе ве интересира да знаете дека македонската теоретичарка Сузана Милевска ќе го промовира своето ново дело „Партиципациска уметност: парадигматски пресврт од објекти кон субјекти“. Оваа промоција ќе биде сведок на глобалниот отпечаток на македонската уметничка сцена. Што ќе можете да очекувате и кого се́ ќе видите на промоцијата (и изложбата) : овде. Неделата што следува е полна со различни настани што ја поттикнуваат културата, уметноста и активизмот. Независно дали сте во потрага по нови знаења, уметнички доживувања или сакате да изразите поддршка за важни социјални прашања, неделата што нè очекува во Скопје, Битола и Њујорк обеќава дека нема да останете рамнодушни. Нека уметноста и солидарноста бидат вашите водилки низ овие денови.

Изложбата во Грчкиот конзулат во Њујорк стави фокус на фемицид и домашно насилствоВо понеделникот, 18 декември, беше отстранета уметничката инсталација на знамето во изложбата која се занимава со фемицид и домашно насилство во Генералниот конзулат на Грција во Њујорк, по наредба на министерот за надворешни работи на земјата."Знаме" (2021) е дело на визуелната уметничка од Бруклин, Џорџија Лале, која ги заменила сините и белите ленти на знамето со розеви и црвени, користејќи се со постелнина во различни бои донирана од жени кои живеат во Грција  за да го презамисли националното знаме.. Делото беше прикажано на самостојна изложба „Вина на  соседството“, привлекувајќи внимание на зголемените стапки на фемициди и семејно насилство во земјата. По отворањето во конзулатот минатиот петок, на 15 декември, изложбата требаше да трае до 31 јануари како инаугуративна изложба за двомесечна серија во која се истакнуваат шест грчки уметници со седиште во Њујорк. Но, помалку од неколку дена од вечерта на отворањето на изложбата, екстремно десничарскиот грчки политичар Димитрис Нациу, кој ја предводи ултра-религиозната партија Ники во земјата, ја осуди работата на Лале во парламентот, нарекувајќи го „Знаме“ како „буквално партал“ на Х. „Нашето знаме е сино-бело и може да биде обоено црвено само во една прилика: со крвта на нашите херои за време на националните борби“, објави Нациу што наиде на гласно одобрение на неговата партија , објави Асошиејтед прес. Дополнително, во околу 4:30 часот истиот ден, властите реагираа и го изгаснаа пожарот подметнат со „течност за ѓубрење“ во жардињерите надвор од конзулатот. Нема информации за повредени и нема уапсени додека истрагата за инцидентот е во тек. Во оваа фаза не е јасно дали пожарот е поврзан со контроверзијата. Hyperallergic контактирал со Генералниот конзулат на Грција и Министерството за коментар. ".По изјавите на Нациу и пожарот, министерот за надворешни работи Џорџос Герапетритис издаде наредба до Генералниот конзулат за отстранување на уметничкото дело од изложбата, и делото беше демонтирано во понеделник. За "Вина во соседството" (2023), уметникот креираше килт со должина од скоро160 цм, на кој се прикажани 22 куќи направени од розеви и црвени парчиња, секоја посветена на жртва на фемицид која беше убиена во Грција во 2022 година. На социјалните мрежи порано оваа недела, корисниците изразија дополнителна поддршка за Лале, осудувајќи ги изјавите на министерот и повикувајќи на конзулатот да го врати делото. "Ни требаат повеќе вакви уметнички дела кои предизвикуваат размислување и промени во општеството. Ова нема врска со 'осквернување на знамето'. Се работи за подигнување на свеста преку уметноста за важните општествени прашања", коментираше Ефи Пасагианис, поет и адвокат од Њујорк, на Instagram профилот на конзулатот. Насос Илиопулос, претставник на грчкиот парламент и член на партијата Нова левица, исто така, излезе во одбрана на уметничкото дело, повторувајќи во изјавата дека „ако знамето на нашата земја не содржи жртви на семејно насилство, ако не содржи убиени жени, тогаш тоа содржи не содржи никого“. „Мило ми е што независниот културен комитет и грчкиот конзулат ѝ дадоа платформа на мојата уметност и тие ми дадоа поддршка низ овие моменти“, рече Лале. „Одговорноста паѓа на грчкиот министер за надворешни работи Георги Герапетритис, кој ја цензурира мојата работа за да ги задоволи барањата на екстремната десница.

„Се впуштив во овој бизнис за да пишувам одлични песни и да се журкам. Бев брз ученик. Го читав секое музичко списание што ќе ми дојдеше до рака и на 12 години, откако издигестирав многу изданија на Creem, решив да ја засновам мојата личност врз Лестер Бенгс, рок-критичарот раскажувач; неговата постојана верба во трансформативната моќ на одлична рок песна се совпаѓаше со мојата. (Исто така бев опседната со неговите непрестани расправии со Лу Рид – ме затекнуваа, но ги сакав). Уметниците и нивните песни го обликуваа мојот живот, моите верувања, мојата само-концепција како музичар – ‘ржечката Pissing in the River на Пети Смит, Barracuda на Heart, Dead End Justice на The Runaways, чии текстови уште ги знам од збор до збор. Но, она за што ниту едно списание или албум не можеше да ме научи или подготви е колку исклучителен треба да бидеш, како жена и уметник, за да ја држиш главата над вода во музичкиот бизнис. Прекрасниот Чак Ди рапуваше “Elvis is a hero to most, but he doesn’t mean shit to me” ( „Елвис е херој за повеќето, но тој за мене е срање“). Се согласувам. Биг Мама Торнтон за прв пат ја отпеа Hound Dog, напишана за неа (а, можеби и со неа) во 1952 година, што подоцна го стави Кралот на радио. Сестрата Розета Тарп ја препеа, исто така, нејзината верзија беше и најжестоката. Нејзината песна Strange Things Happen Every Day е снимена во 1944 година. Токму овие песни и нејзиното евангелско свирење гитара, ја сменија музиката засекогаш и го создадоа она што сега го нарекуваме рокенрол. Кога Куќата на славните на рокенролот беше отворена во 1983 година, би помислиле дека можеби ќе сакаат да започнат со Сестра Розета, со оние први акорди што ја зазвучеа песнарката од која сега сите пееме. Првичните индуцирани, беа Чак Бери, Џејмс Браун, Реј Чарлс, Литл Ричард, Сем Кук, Фетс Домино, Еверли Брадерс, Бади Холи, Џери Ли Луис и Елвис Присли, ниту една жена на повидок. Сестра Розета не беше примена, сѐ додека Рок куќата не беше јавно засрамена да ја додаде во 2018 година (таа беше на американска поштенска марка две децении пред Рок куќата да ја прифати). Биг Мама Торнтон, чија снимка на Ball’n’Chain исто така ја оформи оваа нова форма на музика? Сè уште не е примена. Денес, само 8,48% од индуцираните се жени. Номинациите за овогодинешната класа, објавени минатиот месец, понудија годишен потсетник за тоа колку една жена мора да биде извонредна за да влезе во клубот на старите момчиња (уметниците ги исполнуваат условите 25 години по објавувањето на нивната прва снимка). За една година беа номинирани повеќе жени отколку во кое било време во нејзината 40-годишна историја. Таму беа иконокластите: Кејт Буш, Синди Лаупер, Миси Елиот, две жени во бендови кои ја дефинираа сопствената ера: Мег Вајт од White Stripes и Џилијан Гилберт од New Order, и жена која го субвертираше клубот за момчиња, Шерил Кроу. Сепак, на овогодинешната листа, имаше неколку легендарни жени, кои мораа да се оладат, додека чекаат да бидат забележани. Ова беше четврта номинација за Буш, визионер, првата жена изведувач, што го освои првото место на топ-листата во Обединетото Кралство со песна што ја напишала (1979 Wuthering Heights) на 19 години. Таа стана подобна во 2004 година заслужено, во неговата прва година на подобност, заедно со Џексон Браун, ZZ Top, Traffic, Боб Сегер, Dells и Џорџ Харисон. Ко-основачот и тогашниот претседател на Рок куќата, Јан Венер (кој е исто така и ко-основач на Ролинг Стоун) беше примен и самиот. Но, Буш не успеа да се најде на гласачкото ливче до 2018 година - и таа сè уште не е вклучена. Не е важно што таа беше првата жена во историјата на поп музиката која ја напишала секоја песна на дебитантски албум, со продадени милиони примероци. Пионер на синтисајзери, и музички спотови, таа беше откриена минатата година од новата генерација обожаватели кога Running Up That Hill (A Deal With God) беше вклучена во хитот на Нетфликс Stranger Things. Таа сè уште прави албуми. А сепак нема гаранција дека таа ќе биде уфрлена оваа година. На Рок Куќата и́ беа потребни повеќе од 30 години за да ги воведе Нина Симон и Керол Кинг. Линда Ронштат го објави своето деби во 1969 година и стана првата жена која настапуваше на стадиони, но сепак беше примена заедно со Нирвана во 2014 година. Најневеројатно, Тина Тарнер беше примена како соло уметник, три децении откако ја доби номинацијата заедно со нејзиниот злоупотребувач Ајк. Зошто жените се толку маргинализирани од Рок куќата? Од 31 лице во одборот за номинации, само девет се жени.Според музичкиот историчар Евелин Мекдонел, гласачите на Рок куќата, составена од музичари и елитата на индустријата, се 90% од машкиот пол. Можете да ја отпишете Рок куќата како „гробница за бумери“ и да тврдите дека таа гради тотем на сопствената ирелевантност. Зошто да нѝ е гајле кој е примен, а кој не? Но, колку и да беа нејзините индукции за презир, Рок куќата е бедем против бришењето со кое се соочува секоја жена уметник без разлика дали копнее по честа, или сака да ја плукне. Сè уште е игра која ја препознава играта, историја создадена и забележана. Рок куќата е сила што создава кралеви во глобалната музичка индустрија (во САД се емитува на HBO). Индукцијата влијае на цените на билетите на уметниците, на нивните гаранции за изведба, на квалитетот на нивните кампањи за реизданија (ако воопшто се реиздадат). Овие можности се од оние кои го менуваат животот - ја прават разликата помеѓу турнеи во казина за секундарниот пазар, на кои настапуваат како предгрупи за комичари од втор ред; или да бидат хедлајнери на ценети фестивали. Рок куќата се прекри со сјај на гравитас, и долговечност што Греми наградите ги немаат. Особено за женските артисти - ветерани, индукцијата им дава статус што директно влијае на парите кои тие можат ги заработат. Тоа е еден од единствените начини, и секако највидливиот, за оставштината на овие жени, и влијанието, да се почитуваат со непосреден материјален ефект. „Ова не се песни, ова се химни“ (“These ain’t songs, these is hymns”), да го цитирам Џеј Зи. Цртата е демонстративно пониска, за мажите да можат да ја прескокнат (или да се лизнат под нејзе). Рок куќата, ги признаа Pearl Jam околу четири секунди откако беа квалификувани - а сепак Чака Кан, која ги исполнува условите од 2003 година, згаснува, со седум номинации. Сепак, не е сѐ изгубено - Рок куќата прави специјална програма за месецот на женската историја, на нејзината сценска облека... Она што го прави „секогаш-деверица“ (никогаш невеста) статусот на Кан, особено трагичен, е тоа што таа била, е, и секогаш ќе биде прародител. Едноставна фигура, таа е кралица на фанкот уште од кога едвај ја навршила тинејџерската возраст. Како што рече Рики Ли Џонс: „ Тука беше Арета, а потоа и Чака. Ќе чуевте како пеат и знаевте дека никој никогаш не го сторил тоа, претходно“. Сепак, Кан ја смени музиката. Кога беше на сцената во нејзиниот комплет со пердуви, изведувајќи ја Tell Me Something Good, носејќи ја на сите места каде што оди, таа отвори либиденален нов свет. Сензуалност, Црност, таа беше толку многу слободна. Тоа беше божествено. И никогаш повеќе ништо не беше исто. Но, и покрај сите нејзини исклучителни таленти и достигнувања - и ако постои нешто што жените во музиката мора да бидат, тоа е бескрајно исклучителни - Кан не ја убеди Рок куќата. Нејзините заслуги, нејзините Греми награди, нејзината долговечност, нејзиниот занает, нејзината упорност да преживее како млада Црна жена со сопствен ум во музичкиот бизнис од 70-тите, мостот пред рефренот за Close the Door- ништо од тоа не заслужува канонизација, или така вели Рок куќата. Креирањето канони на Рок куќата, не мириса само на сексистичко пазење на капијата, туку и наменска неупатеност и непријателство. Оваа година, еден од гласачите изјави за списанието Vulture дека едвај знаеле која е Буш - во годината кога таа имаше светски сингл број 1, 38 години откако првпат го објави. Потенцијалната индукција на Мег Вајт како половина од White Stripes (во нивната прва година на подобност) поттикна отворено презирлив дискурс на интернет, чувствувате дека доколку гласачите би можеле да го примат Џек Вајт без неа, тие би го направиле тоа денес. И сепак, таа ќе биде само третата тапанарка таму, по Џина Шок од Go-Go’s и Мо Такер од Velvet Underground. Каде е Шила И – ги исполнува условите од 2001 година? Не изгледа добро ниту за црните уметници. Beastie Boys беа примени во 2012 година пред повеќето црни хип-хоп изведувачи од кои научија да римуваат. A Tribe Called Quest, подобно од 2010 година чија музика создаде нова граница за хип-хопот, беа номинирани минатата година и повторно оваа година, како фрлање на коцките, наспроти белите рокери со кои се принудени да се натпреваруваат на гласачките ливчиња. Ако толку малку жени се примени во Рок куќата, тогаш комисијата за номинација е расипана. Ако толку малку црни уметници, толку малку жени од боја, се примени, тогаш процесот на гласање треба да се промени. Музиката е животна сила која постојано се развива и тие не можат да држат чекор. Срам да му е на HBO што ја поддржува оваа фарса. Доколку Рок куќата не е подготвена да ги погледне начините на кои го реплицира насилството на структурниот расизам и сексизам со кои се соочуваат уметниците во музичката индустрија, доколку не може соодветно да го почитува она што жените уметници - визионерки, го создале, иновирале, револуционизирале и придонеле за популарната музика. – па, тогаш нека оди по ѓаволите во чанта. Кортни Лав е пејачка, музичарка и актерка

Авторка: Шамира Ибрахим; Од почетокот на хип-хопот, и како субкултура и како уметничка форма, постојат „жените во хип хопот“. B-Girls, диџејки, графити уметници и ЕмСи-ја, кои помогнаа да се обликува неговата историја заедно со мажите кои ја имаат заслугата како прататковци на жанрот. Првата хип-хоп група која што настапи на национална телевизија, Funky 4 + 1, ја имаше MC Sha Rock како нивната прва дама. Првата голема комерцијална плоча на хип-хопот - „Rapers Delight“ на Sugarhill Gang - беше координирана од никој друг туку од директорката на издавачката куќа Силвија Робинсон. Дури и признатото „раѓање“ на хип-хопот на 11 август 1973 година - датумот кога Clive “DJ Kool Herc” Campbell беше диџеј на „Back to School Jam“ журката на познатата Сеџвик авенија 1520 - беше координирана и промовирана од сестрата на Клајв. , Синди Кембел, B-Girl и самата таа уметница на графити. А сепак, како што хип-хопот влегува во својата шеста деценија, влијанието на жените како креатори и потрошувачи остануваат минимизирани со леснотија, се шпекулира за нивната релевантност и се третираат како да се за еднократна употреба. Кога Лил Вејн неодамна беше прашан од Билборд зошто им требаше толку долго на жените во рапот да го развијат својот сегашен моментум, тој одговори: „Мислам дека тие не го гледаа тоа или гледаа но не сакаа да го прават и всушност да заработуваат од хип-хопот“. Листите ретко ќе го споменат влијанието на баунс кралицата на Њу Орлеанс - Magnolia Shorty, и покрај тоа што од нејзините класици беа земени семплови од имиња како Drake и Chris Brown; или пак Shawnna: првата жена изведувач која потпиша со Def Jam South, и една од ретките кои имаа плоча бр. 1 заедно со Ludacris со „Stand Up“ и чија плоча „Gettin’ Some“ и појавување во „What’s Your Fantasy“ на Ludacris (особено ремиксот за сите жени) се непокајнички, жестоки и триумфалистички. И кога жените се слават, тоа е премногу често задоцнето славење на пресвртници кои се пак малку на број. Оваа година, Missy Elliot стана прва жена раперка која беше примена во Куќата на славните на рокенролот. Првата жена соло изведувач која освоила Греми за најдобар рап-албум беше Cardi B за нејзиниот деби албум во 2019 година, Invasion of Privacy; во 2021 година, Megan Thee Stallion беше првиот женски хип-хоп изведувач после Lauryn Hill во 1999 година која ја освои наградата за најдобар нов изведувач. Nicki Minaj собори уште еден долгогодишен рекорд на Lauryn Hill со нејзиниот сингл од 2022 година „Super Freaky Girl“, првата соло трака на жена во рап која дебитирала на врвот на „Billboard Hot 100“ после „Doo Wop (That Thing)“ од 1998 година. Иако ништо од ова не е баш изненадувачки, тоа што жанрот е толку често врамувам како инхерентно машка изведба е сè уште истовремено фрустрирачки и неисториски. Не дека хип-хопот е повеќе мизогин од кој било друг дел од популарната култура - живееме во патријархално општество и доминантните начини на забава се обврзани да ги одразуваат неговите норми - но без потребниот критички коректив , женските приказни лесно може да се изгубат а машките да бидат крунисани како просветителски. „Во бележењето на историјата, жените се гледаат како исклучоци кои успеале да преживеат во овој машки простор, наспроти луѓето кои ја создаваат културата“, вели Џоан Морган, новинарка, авторка и програмски директор за Центарот за црна визуелна култура на NYU во новиот Нетфликс документарец Дамите Први: Приказна за жените во хип-хоп. Но, хип-хопот не може да ја раскаже приказната за своето патување од субкултура до монокултура без да се пресмета со својата оптоварена врска со родот - капитализирајќи ја мизогинијата додека е носен напред од иновациите на жените. Има цели канони изградени од женското наследство во рапот. Легендарното чучење на Lil Kim на обвивката на албумот на Hardcore - на која таа беше и фигуративно и буквално секс-пионер - беше имитирана, дуплирана и почестувана ad infinitum. Класикот на MC Lyte - “10% Dis” — во кој жителката на Бруклин отвора со згрозеното „Hot damn, hot damn, hot damn, hot damn, Hot damn, hot damn, hot damn, hot damn, Hot damn, ho, here we go again“ — најде нов живот во жестоките стихови на Ким на “Quiet Storm (Remix) на Mobb Deep: „ “hot damn ho, here we go again/lyte as a rock, bitch, hard as a cock, bitch.” . MC Sha-Rock го претстави ефектот на ехо-комора, алатка за натрупување што каскадно ги префрла зборовите како да одекнуваат низ просторијата; на крајот ќе биде усвоен од Darryl “DMC” McDaniels од Run-DMC. Додека Rocawear и Sean John беа во полн ек, жените беа тие што го катапултираа хип-хопот во високара мода, упаднаа на црвените теписи облечени во Gucci, Marc Jacobs, Versace, и Chanel пред спомнувањето на луксузните брендови во рап-стиховите да стане стандардна тема. Тоа што го водиме овој разговор во 2023 година, можеби највозбудливото време да се биде љубител на жените во рапот, зборува за тоа колку индустријата е отпорна на рапсодизирање на жанрот во смисла на повеќе од подвизи на мажественост. Љубител си на лирски густа и церебрална игра на зборови? Истражете ги обемните дискографии на Rapsody, Chika и Noname. Можеби театарските истражувања на музичката изведба се повеќепо ваш вкус? Tierra Whack, Leikeli47, Monaleo, Rico Nasty и cupcakKe се баш по ваш вкус. Pussy Rap е достапен во изобилство:City Girls, Megan Thee Stallion, Latto, Cardi B, KenTheMan, и многу други имаат албум врз албум со секс-прогресивно, секс-позитивно возбудливо пишување песни. Девојките кои се упорно јужњачки и гето ги има во широк опсег, од BbyMutha до SexyyRed до GloRilla. Maliibu Miitch и Lola Brooke ја црпат соничноста на суперѕвездите на Њујорк од 90-тите, додека Ice Spice од Бронкс се прослави со инјектирање на деликатна каденца на посовремениот дрил звук. Flo Milli успеа да изостри и направи заштитен знак од нејзината изведба. Nicki Minaj редовно издава соработка по соработка со имиња, со која ја покажува нејзината речиси неспоредлива разноврсност како резидентна легенда. „Има многу лом раперки“, призна J. Cole во неодамнешно интервју со Кевин Харт. „Комерцијално, тие прават некои од највозбудливите - ни даваат многу прекрасни моменти, знаш на што мислам? И чувствувам дека тоа е нешто што го немаше кога растевме“. Иако, да, неспорно е дека придонесот и присуството на жените во хип-хоп културата се повеќе видливи сега од кога било досега, секој хип-хоп историчар може да ви каже дека жените имаат влијание на индустријата уште пред J. Cole бил дете. Ретко ќе видите уметник да понуди топ-пет листа која не е со сите машки имиња. Неодамнешната пофалба на Lil’ Wayne’ за Missy Elliott е забележителен исклучок. Тоа е горчлива двојна врска: самиот недостаток на препознавање е значително бришење, додека задоцнетото прифаќање од колегите, креаторите на вкусови во индустријата и директорите ја истакнува длабочината на структурниот превид. Раперката Mia X од Њу Орлеанс - која славно го отвори својот стих на No Limit класиката ““Bout It, Bout It”“ со тоа што рапуваше дека „“comin’ from the Crescent, testin’ nuts/and ready to bust some of those who doubt it“ – неодамна ја потврди оваа мисла на интернет. „Често слушам дека сум потценета и не ги добивам моите признанија“, твитна. „Често ме прашуваат зошто не те вклучуваа? Немам одговор на тие прашања“. „Постоеше тенденција низ историјата да се слават неколкумина“, вели новинарката Кловер Хоуп, „бидејќи луѓето на хип-хопот гледаат како на машки спорт“. Истражувајќи во нејзината книга од 2021 година,The Motherlode: 100+ жени кои правеа хип-хоп, во која ги ископа оставштините на жените во жанрот надвор од клучните имиња што ги знаеме и сакаме, Хоуп откри дека многу жени чувствуваат притисок да се придржуваат на однапред дефинираните конвенции на женската изведба. Имавте три избори: секс бомба(Kim, Foxy, Trina), девојката која се дружи со дечки (Eve, Remy Ma, MC Lyte) или совесниот боем (Lauryn Hill, Queen Latifah) - сите архетипови кои беа и редуктивни и длабоко ограничувачки. И за секоја успешна приказна, имаше многу повеќе жени кои пропаднаа под тие услови, бидејќи беа принудени да следат ригиден шаблон на почетокот на нивните кариери и да ги задоволат последователните очекувања за женски перформанси, често под водство на маж кој застанува позади уметницата и тоа функционираше како предуслов за жената да влезе во мејнстримот. Без таа јасно дефинирана пазарност, запоставувањето беше неизбежно, со музиката на уметниците оставена напуштена и без надзор на полиците додека не им истечат договорите. Не е ни чудо што толку многу женски уметници на крајот го напуштаат хип-хопот за да се занимаваат со други интереси. „Многу од нив се чувствуваа како да не можат понатаму“, истакнува Хоуп, спомнувајќи ја раперката Solé. „Таа не се чувствуваше како нужно да се вклопува толку целосно во некоја од шаблоните. Речиси како да сте втерани во ќош - и многу од нив чувствуваат огромен притисок да изберат “. Раперката Amil, која исчезна од центарот на вниманието по нејзината проминенција во доцните 90-ти како штитеник на Jay-Z за време на ерата на Рок-А-Фела, зборуваше за сопствените потешкотии во поновите интервјуа. „Се побунив против индустријата затоа што тоа не е она што го сакав“, рече таа во разговор со Билборд. „Не вложив се́ од себе во тоа. Не дадов 100% од себе. Се чувствував како тоа да не е за мене“. Овие граници можат да станат и замки за малкумина кои успеваат да го пробијат стаклениот таван и да најдат забележителен успех во формата .Критики на денешниот „пичкин рап“, на пример,критикуван како хиперсексуален, безумен, понижувачки и нагрдувачки- зборови што не се разликуваат од потсмевните возврати кои ги мачеа имињата како Lil’ Kim, Foxy Brown, Trina, и Khia во нивните најславни денови. „Имаме луѓе како Too Short, Luke Skyywalker [од 2 Live Crew], Biggie [Smalls], Elvis Presley, Prince, кои се многу, многу, многу сексуални и не ги напаѓаат затоа што сакаат да го прават тоа. “ забележа Lil’ Kim во Интервју од 1997 година. „Но, сега одеднаш имаме жена која е раперка, како мене, и тоа не е во ред. И бидејќи сакам да го правам тоа, тогаш е уште полошо затоа што со години се боревме како жени да ги правиме истите работи што ги прават мажите“. Посовремената морална паника поттикната од мрсните синглови како што се „WAP“ и „Poundtown“ - дури и кога славната балада на BRS Kash „Throat Baby“ се искачи на 24-то место на „Billboard Hot 100“ - се нови ситуации на истиот дискурс. „Постоеше - генерално во хип-хопот - заемно разбирање дека се носи костим“, вели Хоуп, посочувајќи ја личноста на Jay-Z како хастлер и злогласното минато на на Рик Рос како полицаец во затвор. „Луѓето не дозволуваат можеби разновидност кај жените на ист начин“. Хиперсексуалната сценска личност за жените честопати беше примена, од индустриските критичари, како лиценца за понижување и непочитување, додека уметниците како MC Lyte и Lauryn Hill се пофалени за нивната „угледно“ и возвишено римување. Иако и двете се легендарни сами по себе, импликацијата овде е дека тие се воздржуваа од понижување со тоа што влегоа во еротиката - иако стихот на Lyte за „Wanna Be Down (Ремикс)“ е нагласено експлицитен и сексуален: „I flip a sideshow if you come my way/Up, down, and around, even sideways.” . Слично на тоа, повеќето пофалби за опусот на Missy Elliot блескаво ја превидуваат смелата сензуалност во нејзината музика, иако нејзината прифаќање на посакувањето како дебела жена со темна кожа исто толку менува парадигми како и било кој од нејзините видео концепти. Овие неколку примери (и има многу) ја осветлуваат неформалната, но светла линија помеѓу жените кои ја прифатиле нивната сексуалност како изведувачи и оние кои не ја прифатиле, а нивните цис машки колеги се бореа да ја наметнат таа вештачка бинарност со изискување на респектабилност на сметка на солидарноста со новата класа на жените во жанрот. Во нејзиниот класик на феминистичка теорија Кога кокошките ќе се вратат дома ,Џоан Морган забележува како уметниците кои биле дефинирани како свесни, како што е Queen Latifah им пркоселе на овие најчесто машки напори да се сее поделба меѓу жените во жанрот и ја прифатиле работата на Ким како искористување на еротската моќ. „Некој конечно го кажува на прост англиски јазик: Ако ти свршиш, тогаш јас ќе свршам. Ако тој ќе го добие она што го сака, тогаш јас ќе го добијам тоа што го сакам“, изјави Latifah. „И ова не е различно од работите што ги кажувам самата“. Всушност, во лирскиот триумф што е Ladies First,” на Латифа, соработничката Monie Love сугерира исто така , изјавувајќи „кога е време за љубов, жената е таа што добива нешто“. Друга испробана и функционална тактика за поништување на главните достигнувања на една жена е да се на распит за нивните способности за пишување. И покрај тоа што чинот на пишување со писатели во сенка и ко-авторство се дел од хип-хопот откако Grandmaster Caz помогна да се напише „Rapper's Delight“, жените се особено измачени од обвинувањата дека имале помош од страна, како да имплицираат дека нивното присуство на песните е поради прикладноста и е лесно заменливо. Но тоа што Big Daddy Kane , наводно, пишувал во сенка за Roxanne Shanté не го брише фактот дека некои од нејзините најпрепознатливи моменти биле документирани фристајлови; помошта на Biggie Smalls во изработката на „Queen Bitch“ не ги засенува стиховите кои Lil’ Kim ги состави по смртта на нејзиниот ментор во 1997 година. „Секој што пишувал со мене во студиото знае дека знам што правам“, рече Ким во интервју од 2014 година со HelloBeautiful. „Откако Биги почина имав еден по друг хит. Значи, претпоставувам дека тоа одговара на прашањето“. Ваквите наводи за пишување од сенка никогаш не биле за талентот - тие биле за ширење на наратив дека жените немаат автономија и дека се само марионети за вентрилокистичкиот чин на машките надзорници. Но, се разбира, улогата на жените во хип-хопот никогаш не била онаа на посматрач- нешто што фановите го разбирале многу подолго и подлабоко од моќниците на субкултурата која одамна станала корпоративна. Социјалните медиуми особено дозволија појава на моќни контранаративи за историски отфрленото влијание на жените врз жанрот. Само погледнете ги профилите на архивски фан акаунти кои ја прифаќаат раскажуваната моќ на жените во индустријата, минатото и сегашноста. Или како што дигиталните улици се мобилизираа кога иконата на Мемфис, Gangsta Boo, не беше номинирана на Греми наградите во 2023 по нејзината прерана смрт во јануари. И кога Dee Barnes, наводната жртва на Russell иКим Осорио беа оставени да се борат со медиумите на индустријата откако проговорија за злото што го доживеаја, фановите на Megan Thee Stallion се спротивставија на тригодишната кампања на дезинформации откако раперката беше застрелана од Tory Lanez, давајќи ѝ простор да се фокусира на нејзиното ментално здравје откако Калифорнија донесе виновна пресуда; таа неодамна им се заблагодари при нејзиното појавување во Outside Lands FestivalЗатоа што обожавателите - кои, со оглед на тоа што цената на билетите за концертите вртоглаво растат, сè уште трчаат да ги видат овие жени како изведуваат настапи кои се неспорно над оние на нивните машки колеги - тие се оние кои најдобро знаат дека поставиле трендови и воспоставиле преседани кои неповратно го промениле и го развиле жанрот. „Мораме да трошиме многу повеќе пари, да вложиме многу повеќе енергија во нашиот настап, да ангажираме танчери, едноставно да вложиме многу повеќе во сè отколку [мажите]“, речеFlo Milli во New York Times интервју. Noname се согласи, твитувајќи дека „повеќето жени кои рапуваат се технички исто толку вешти како и нивните современици, ако не и подобри. и би рекла дека сите тие се подобри забавувачи“. Како што Lil Wayne може да се прогласи за најдобар жив рапер без да се премислува многу, така треба и уметниците како Missy, MC Lyte, Trina и десетици други иноватори кои учествуваа во пробивањето на границите. И така, на 50-тиот роденден на жанрот, мораме да го прифатиме сето она што е постигнато, а исто така да се пресметаме со начините на кои порозната родова политика на хип-хопот доведе до тоа безброј жени да паднат низ пукнатините со надеж дека овие навреди никогаш не се се повторат со такво системско игнорирање. Во идеален свет, кога жените во хип-хопот ќе се засилат за да го побараат своето парче историја, тие ќе бидат поддржани не само од обожавателите и генерациите млади жени на кои влијаеле, туку и од мажите со кои долго време соработувале, како и од оние кои им застанаа на патот. Признавањето на овие превиди од страна на индустријата нема да ги отвори вратите ширум отворени, ниту ќе ги елиминира структурните проблеми со кои се соочуваат жените, но сигурно ќе биде чекор напред во следните 50 години. Her Song by Megan Thee Stallion I don't care if these bitches don't like me 'Cause, like, I'm pretty as fuck, hahahaha Just the other day, I heard a hoe say... Matter of fact, what could a hoe say? With a face like this and a bitch this paid Shit, what could a hoe say? The bag so expensive, my pussy came with it Body so nice, they be saying, "Who did it?" But everything natural, actual, factual Prissy in the streets, but I fuck like an animal All you hoes know who the fuck I am From your boyfriend down to my Instagram To all them busted-ass hoes that you kiki with I bet your jaw drop if you ever see me, bitch I'm her, her, her, her, her, her, her, her She, she, she, she, she, she, she Take a pic', it's me, me, me, me, me, me, me Tell your friends "this her, her, her, her, her, her, her, her" (ah) Bitch, you do you and whatever that is, I'ma do it better Hoes must've just seen me and they playing catch-up Bitches looking like lil' Megans playing dress-up Would I ever spin the block on a nigga? Never I'on even wear an outfit twice, dead 'em Any bitch got a problem? Probably never met 'em Tell a hater, "kiss both cheeks, ciao bella" But I'm used to the chatter 'cause I'm her, her, her, her, her, her, her, her She, she, she, she, she, she, she Take a pic', it's me, me, me, me, me, me, me Tell your friends "this her, her, her, her, her, her, her, her" (ah) All this hate giving me a pretty face I eat hate, that's why I ain't got a waist The more hoes hating, more money I'ma make And the more niggas talk, more niggas want a taste 'Cause I'm the most sickening, hoes so fucking sick of me No matter what they do or say, it ain't no getting rid of me I come in every room and draw attention like a centerpiece Stepping for a long time, moving like a centipede I ain't scared of shit, man or bitch To everybody hating, y'all can suck this clit 'Cause the hate campaign ain't working at all I ain't Jack or Jill, bitch, I ain't gon' fall I'm her, her, her, her, her, her, her, her She, she, she, she, she, she, she Take a pic, it's me, me, me, me, me, me, me Tell your friends "this her, her, her, her, her, her, her, her" (ah)

Секоја пролет, небесниот канвас на Балканот се разигрува со елегантната постава на бели штркови, коишто со своите моќни крилја, пресекуваат континенти во потрага по топлите денови и обилните хранливи терени. Овие мајстори на долгите патувања ја имаат својата рута длабоко вградено во гените, една миграција која со векови го инспирира човештвото и останува симбол на пролетта и обновата. Изминувајќи илјадници километри од јужните предели на Сахарската пустина и суб-Сахарската Африка, штрковите со вистинска издржливост и одлучност пристигнуваат на Балканскиот полуостров, подготвени да го започнат својот годишен циклус на размножување. Штрковите (Ciconia ciconia) се меѓу најпознатите птици-преселници, и нивното патување е пример за неверојатна адаптација и суровоста на природниот свет. Нивната способност да го искористат топлиот воздух за да летаат со помалку енергија е само еден од многуте нивни таленти. Со помош на големите крилја, тие можат да се кренат на високи надморски височини, каде што ветерот им овозможува да се носат со минимален напор. За време на нивното патување, штрковите се соочуваат со многу предизвици. Од сè поголемата урбанизација и намалувањето на влажните подрачја кои се користат за одмор и хранење, до опасните ловци и електрични кабли кои претставуваат смртоносни пречки. И покрај овие ризици, штрковите се неверојатно отпорни и продолжуваат да ги следат своите вековни патишта, инстинктивно водени кон своите одредишта. По пристигнувањето на Балканот, штрковите се натпреваруваат за најдобрите места за гнездење - често тоа се високи точки како што се крововите, црквени кули или специјално поставени столбови. Со своите величествени гнезда, тие стануваат карактеристичен дел од пејзажот и местото на многу културни и фолклорни приказни. На безброј кровови низ Европа и Африка, елегантните силуети на штрковите се истакнуваат наспроти залезот на сонцето, и оваа глетка буди сентименталност и прврзаност кон штрковите. Овие величествени птици се симбол на животот, раѓањето, и плодноста во многу култури. За мене, уште повеќе го будат сеќавањето на дечјата радост на лицето на татко ми, кога ќе ги забележи возејќи. Година по година се повторува сцената, како неговата возраст напредува, радоста останува иста: „ја гледаш куќата!? Ете ги, штрковите“  - додека го забавува автомобилот - „Секоја година, откако бев дете, доаѓаат на истиот оџак!“ Но тие се и пример на реалноста на животот, која последниве децении како планетата цвили под ногата на алчноста на луѓето, бара се́ поголема суровост, која е диктирана од природните закони за преживување. Оваа година во Македонија, се чини штрковите поранија, следејќи ја исклучително благата пролетна зима. За Ленче (Алексовска) тоа претставува знак за мобилизација. „ Штрковите веќе се дојдени и сега нова опасност за Мишко, поголема од зимата, штрковите нема да го прифатат бидејќи доаѓаат во парови и не сакаат инвалид во нивното опкружување може да го нападнат и сега мора да внимавам на него уште повеќе“ Ленче, од Гевгелија веќе го привлече вниманието на јавноста - нејзината приказна ја надминува онаа на луѓето кои се грижат за штрковите кога ќе дојдат од Африка. Таа се грижи за штрк - долго откако јатата ќе заминат. „Се враќав од центарот накај дома,со велосипед и здогледав нешто бело,мало како циви со невообичаен тон и тогаш видов дека е мало штркче сето исколвано од страна на родителите. Веднаш го однесов дома во дворот и веднаш му дадов храна и вода бидејќи беше прегладнет и дехидриран. Одма после почнав да го лекувам како што знаев и умеев, раните за неколку дена се санираа но окото не можев да му го спасам. Почна за кратко време да се дружи со мачките и кучињата. Почна сам да јаде,да шета низ дворот бидејќи е огромен,да излегува околу куќата и да се враќа дома." ,,Го најдов туку речи една година по смртта на брат ми за кој нема утеха - се совпаднаа деновите и решив да го викам Мишко по брат ми Миле бидејќи многумина брат ми го ословуваа како Миша.Мишко го викам а незнам дали е женка или мажјак“ Штрковите се социјални суштества кои во голема мера се потпираат на своите јата за преживување и размножување. Тие мигрираат во големи групи и секоја година се враќаат на истиот простор на гнездење за да подигнат ново потомство. Тие ја споделуваат храната, грижата за младите и информациите за локациите каде храната е обилна. Во својот танц на животот, штрковите покажуваат еден вид на совршена хармонија со природата. Сепак, под оваа поетична слика лежи една неопходна реалност - понекогаш штрковите отфрлаат членови од нивните јата. Ова може да се случи поради неколку причини. Нагло, болестите или повредите може да ги намалат шансите за преживување на поединецот, правејќи го товар за останатите во јатото. Во такви моменти, инстинктот за опстанок на групата станува примарен, и оние кои не можат да ги следат другите се оставени на милост и немилост на природата.Уште една причина за отфрлањето е доминацијата и територијалноста. Во време на оскудица со храна, доминантните членови може да ги прогонат послабите членови на јатото за да обезбедат преживување за себеси и своето потомство. Штрковите, иако често се гледаат како симболи на мир, се исклучително конкурентни кога станува збор за ресурсите потребни за преживување.Исто така, штрковите се познати по својот стереотипен летен патрон, кој е пример за неверојатната ориентација и издржливост. За жал, оние кои не можат да го одржат темпото или да се ориентираат добро, брзо стануваат изолирани и често не успеваат да го завршат годишниот циклус на миграција. Ја прашувам Ленче, дали се надева дека можеби сепак ќе се придружи годинава на своето јато - или дали сепак Ленче и Мишко се јатото на кое му било судено на штркот. Таа вели: -„ Јас би сакала да си најде друштво и полета, меѓутоа тука е опасноста по неговиот живот, штрковите веднаш ке го нападнат и убијат,тие се силни и моќни птици, посебна причина и опасност е и тоа што е хендикепиран,со едно око е а штрковите не сакаат инвалиди во нивно опкружување“ - и дополнува - „Ако сака некој животни доволно е само еден поглед и една подадена рака па макар и празна само да нема во раката отров бидејќи човекот е најголемиот непријател на животните -  со исклучоци секако.“ Додека го следиме летот на штрковите, мора да се сетиме дека тие не се просто бајковити ликови од нашиот колективен културен имагинариум - тие се живи суштества кои се борат за опстанок во сѐ потешки еколошки услови. Секое отфрлање на член од јатото е тешка одлука диктирана од природниот избор и суровите услови кои ги диктира самата природа. Сепак и оваа приказна која лесно можеме да ја романтизираме, брзо не́ потсетува дека реалноста често повикува на борба, често бара напор, борба во која се препознаваат хероите: „Мене не ми е јасно само едно,заштитена птица а цела Гевгелија знае дека ја чувам никој од институциите не праша како е штркот и дали ми треба помош Верувајте воопшто не е лесно да одгледате штрк,штковите не јадат леб или жито,тие јадат во природата риби,жаби, глувци, змии,кои не можев да му ги обезбедам Почнав да му купувам месо,и така еден ден во месарата ме прашаа зошто толку често купувам и тогаш им реков за кого купувам и ете веќе неколку месеци подоцна од месарата да ми донираат остатоци од месо , благодарам на фамилијата Брзанови во чија сопственост е месарата.“ И покрај се́ тоа што го наоѓа во него е мир - „Ми делува како седатив,толку е мил и кроток“ Ја прашувам Ленче: „Дали има некоја лекција или лекции што ги научивте - практични или животни - откако се грижите за Мишко?“ „Јас многу добро ги знам лекциите и пораките од животните затоа што во моите 64 години не сум останала без миленик до сега а тоа ке го правам сѐ додека можам, јас животните бескрајно ги сакам и заштитувам,не оставам гладно животно,ист како мене беше и мојот покоен брат.“ Како љубители на природата и заштитници на дивите животни, нашата улога е да набљудуваме, да учиме и да интервенираме каде е потребно за да им помогнеме на овие незаменливи суштества да продолжат со својот велемудар танц на животот, додека секогаш сме свесни за линијата која ја одделува нашата помош од неопходната самостојност на дивите видови. За крај, секој пат кога ќе видите штрк на кровот или на небо, споделете почит кон нивната непрекината борба за живот и нивната способност да се приспособат во секогаш променливата еколошка таписерија на нашата планета. Нека биде тоа потсетник за сите нас дека животот во природата е и хармоничен и жесток, и дека секое суштество има своја улога во величествената разноликост на животот на Земјата . Ана Чушкова

- Автори: Noam Chomsky, Ian Roberts и Jeffrey Watumull Д-р Чомски и д-р Робертс се професори по лингвистика. Д-р Ватмјул е директор на вештачка интелигенција во компанија за наука и технологија. Хорхе Луиз Борхес (Jorge Luis Borges) еднаш напиша дека живеењето во време на голема гибел и ветување значи да се доживеат обете: и трагедија и комедија, со „непосредноста на откровението“ при разбирањето на себеси и светот. Денес, нашите наводно револуционерни напредоци во вештачката интелигенција навистина се причина за загриженост и оптимизам. Оптимизам, бидејќи интелигенцијата е средство со коешто решаваме проблеми. Загриженост бидејќи се плашиме дека најпопуларниот и најмодерниот сој на ВИ — машинското учење — ќе ја намали нашата наука и ќе ги обезвреди нашите етички вредности со вградување во нашата технологија фундаментално погрешна концепција за јазикот и знаењето. ChatGPT на OpenAI, Bard на Google и Sydney на Microsoft се чуда на машинското учење. Грубо кажано, тие земаат огромни количества на податоци, бараат шеми во нив и стануваат сè поспособни за генерирање статистички веројатни одговори — како што се, наизглед, човечкиот jазик и мисли. Овие програми беа славени како првите светилки на хоризонтот на вештачката општа интелигенција — тој момент на дамнешно пророштво, кога механичките умови ќе ги надминат човечките мозоци, не само квантитативно, во поглед на брзината на обработка и големината на меморијата, туку и квалитативно, во поглед на интелектуалниот увид, уметничката креативност и секоја друга дистинктивно човечка способност. Тој ден може да дојде, но зората сè уште не светнала, спротивно на она што може да се прочита во хиперболичните наслови, и да се пресмета со неразумните инвестиции. Борхесовото откровение на разбирањето не се случило — и, тврдиме дека, не може да се случи ако програмите за машинско учење како ChatGPT продолжат да доминираат во областа на ВИ. Без оглед колку овие програми може да бидат корисни во некои тесни домени (т.е. може да бидат корисни во компјутерското програмирање, или во предложување на рими за лесна поезија), ние знаеме во науката за лингвистика и филозофијата на знаењето, дека тие значително се разликуваат во начинот на кој човекот размислува и го користи јазикот. Овие разлики поставуваат значителни ограничувања за тоа што овие програми можат да направат, кодирајќи ги со неизбежни дефекти. Истовремено е комично и трагично, како што Борхес можеби би забележал, дека толку многу пари и внимание можат да бидат концентрирани на нешто толку мало нешто — нешто толку тривијално кога се споредува со човечкиот ум, кој со дарбата на јазикот, во зборовите на Вилхелм фон Хумболт, може да направи „бесконечна употреба на конечни средства“, создавајќи идеи и теории со универзален домет. Човечкиот ум не е, како ChatGPT и сличните на него; голем статистички мотор за спарување на шеми, голтајќи стотици терабајти на податоци и екстраполирајќи најверојатен разговорен одговор или најверојатен одговор на научно прашање. Напротив, човечкиот ум е изненадувачки ефикасен и дури елегантен систем кој работи со мали количества на информации; тој не тежнее да инферира брутални корелации помеѓу податочните точки, туку да создаде објаснувања. На пример, едно мало дете што го стекнува јазикот развива — несвесно, автоматски и брзо со минимални податоци — граматика, страшно сложен систем на логички принципи и параметри. Оваа граматика може да се смета за израз на вродениот, генетски инсталиран „оперативен систем“ што им овозможува на луѓето капацитет да генерираат комплексни реченици и долги низи на мисли. Кога лингвистите се обидуваат да развијат теорија за тоа зошто даден јазик работи како што работи („Зошто овие — а не тие — реченици се сметаат за граматички точни?“), тие свесно и со напор градат експлицитна верзија на граматиката што детето ја изградува инстинктивно и со минимална изложеност на информации. Оперативниот систем на детето е сосема различен од тој на програмата за машинско учење. Навистина, таквите програми се заглавени во прехумана или нечовечка фаза на когнитивната еволуција. Нивниот најдлабок недостаток е отсуството на најкритичниот капацитет на било која интелигенција: да зборува не само што е , што беше, и што ќе биде можно - тоа е опис и предвидување - туку исто така и што не е, што би можело и не би можело да биде можно. Тоа се состојките на објаснувањето, белег на вистинската интелигенција. Еве еден пример. Да претпоставиме дека држите јаболко во раката. Сега го пуштате јаболкото. Го набљудувате резултатот и велите: "Јаболкото паѓа." Тоа е опис. Предвидување би можело да биде изјавата "Јаболкото ќе падне доколку ја отворам раката." И двете се вредни и може да бидат точни. Но, објаснувањето е нешто повеќе: тоа вклучува не само описи и предвидувања, туку и контрафактични заклучоци како "Било кој таков објект би паднал", плус дополнителната клазула "поради силата на гравитацијата" или "поради кривата на време-просторот" или што било. Тоа е причинско објаснување: "Јаболкото не би паднало без силата на гравитацијата." Тоа е размислување. Срцевината на машинското учење е опис и предвидување; не потенцира никакви причински механизми или физички закони. Се разбира, било какво човечко објаснување не е неопходно точно; ние сме погрешливи. Но, ова е дел од тоа што значи да се мисли: за да бидеме во право, мора да е можно да правиме грешки. Интелигенцијата состои не само од креативни претпоставки туку и од креативни критики. Човечкото размислување е базирано на можни објаснувања и исправка на грешки, процес кој постепено ограничува на кои можности може разумно да се смета. (Како што Шерлок Холмс му рече на д-р Ватсон, "Кога ги елиминирате невозможните работи, што и да остане, колку и да е неверојатно, мора да биде вистината.") Но, ChatGPT и сличните програми, по дизајн, се неограничени во тоа што можат да го ,,научат" (односно, да запаметат); тие се неспособни да го разликуваат можното од невозможното. За разлика од луѓето, на пример, кои се надарени со универзална граматика која ги ограничува јазиците што можеме да ги научиме на тие со извесна вид на скоро математичка елеганција, овие програми учат јазици што се и човечки можни и човечки неможни со иста леснотија. Додека луѓето се ограничени во видовите објаснувања што разумно можеме да претпоставиме, системите за машинско учење можат да научат и дека Земјата е рамна, и дека Земјата е кружна. Тие тргуваат само со веројатности кои се менуваат со времето. Поради оваа причина, предвидувањата на системите за машинско учење секогаш ќе бидат површни и сомнителни. Бидејќи овие програми не можат да објаснат правилата на англиската синтакса, на пример, тие може да предвидат, погрешно, дека "John is too stubborn to talk to" значи дека Џон е толку тврдоглав што нема да разговара со некого (наместо дека е премногу тврдоглав за да се убедува). Зошто машинска програма за учење би предвидела нешто така чудно? Бидејќи може да ја аналогизира шемата што ја инферирала од реченици како "Џон јадеше јаболка" и "Џон јадеше", каде што последното навистина значи дека Џон изел нешто или друго. Програмата добро може да предвиди дека бидејќи „Џон е премногу тврдоглав за да зборува со Бил“ е слично на „Џон јадеше јаболко“, „Џон е премногу тврдоглав за да зборува“ треба да биде слично на „Џон јадеше“. Точните објаснувања на јазикот се комплицирани и не можат да се научат само со маринирање во големи податоци. Перверзно е што некои ентузијасти за машинско учење се чини дека се горди што нивните творби можат да генерираат точни „научни“ предвидувања (на пример, за движењето на физичките тела) без да користат објаснувања (вклучувајќи, на пример, Њутновите закони за движење и универзална гравитација). Но, овој вид предвидување, дури и кога е успешно, е псевдонаука. Додека научниците сигурно бараат теории кои имаат висок степен на емпириска короборација, како што забележа филозофот Карл Попер, „не бараме високо веројатни теории, туку објаснувања; односно, моќни и високо неверојатни теории.“ Теоријата дека јаболките паѓаат на земјата затоа што тоа е нивното природно место (гледиштето на Аристотел) е можно, но таа само поканува дополнителни прашања. (Зошто земјата е нивното природно место?) Теоријата дека јаболките паѓаат на земјата затоа што масата го искривува простор-времето (гледиштето на Ајнштајн) е високо неверојатно, но таа всушност ви кажува зошто тие паѓаат. Вистинската интелигенција се покажува во способноста да мисли и изразува неверојатни, но проникливи работи. Вистинската интелигенција е исто така способна за морално размислување. Ова значи ограничување на инаку неограничената креативност на нашите умови со множество на етички принципи што одредува што би требало и што не би требало да биде (и секако, подложување самите принципи на креативна критика). За да биде корисен, ChatGPT мора да биде овластен да генерира нов изглед на резултатот; за да биде прифатлив за повеќето од неговите корисници, мора да се држи подалеку од морално сомнителна содржина. Но, програмерите на ChatGPT и другите чуда на машинското учење се напрегаат- и ќе продолжат да се напрегаат - да постигнат ваква рамнотежа.

1 март 2024, Загреб - Во Загреб претстои уметничкото искуство насловено „Мала изложба за мечтаење", кое ќе се одржи во поп-ап галеријата Камба. Кураторот на изложбата, Сара Микелиќ, ја претставува работата на македонскиот уметник Дарко Алексовски, кој со своите самоиздадени фанзини насловени како „Мал прирачник за мечтаење" ги истражува порозните граници помеѓу соништата и сеќавањата. Изложбата е поделена на три меѓусебно поврзани сегменти. Првиот сегмент нуди преглед на дванаесетте претходни изданија на Алексовскиевите фанзини, кои претставуваат визуелни и наративни патувања низ места, предмети и ситуации во кои се испреплетуваат имагинацијата и сеќавањата. Вториот сегмент е посветен на најновото издание на фанзинот, создадено во соработка со уметниците Стела Микулин и Жељко Бељан, а третиот сегмент ги вклучува делата настани од партиципативната работилница за фанзини, која ќе се одржи на 28 февруари во просторот на галеријата. Дарковата инспирација доаѓа од утописките концепти како "пејзажи на восхитот" кои ги предлага Хозе Естебан Муњоз, и "агорафилија" на Пол Б. Пресиадо, што ги оспоруваат ограничувањата на отуѓената сегашност и нудат нови начини за перцепција на времето и просторот. Преку вклучување на другите уметници во проектот, како Ивана Спироска, Симона Манчева и Џан Демир во претходните броеви на фанзинот, изложбата станува симбол на колаборација и креативна заедница. „Мал прирачник за мечтаење“ е серија самостојно издадени фанзини на Дарко Алексовски преку кои тој истражува еден постојано променлив светоглед, како и мечтаењето за oдредени места, предмети и ситуации каде што имагинацијата се испреплетува со нашите сеќавања. Изложбата е проширување на оваа мала серија публикации како начин за изразување преку различни визуелни и наративни методи. Појдовна точка за пронаоѓање и раскажување приказни во овие дела се утописки концепти, како на пример „пејзажи на восхитот“ (анг. landscapes of astonishment) предложен од Хозе Естебан Муњоз како начин да се „надминат ограничувањата на отуѓувачката сегашност [која] овозможува да се види различно време и место“, и „агорафилија“ (анг. agoraphilia) предложен од Пол Б. Пресиадо како љубовна страст предизвикана од град каде што материјалните граници помеѓу градските улици и телото стануваат толку нејасни што „мапата станува анатомија“. Финансиската поддршка од Градската канцеларија за култура, меѓуградска и меѓународна соработка и цивилно друштво на Град Загреб, како и фондацијата „Култура нова“ и Пиварница „Медведград“ ја потврдуваат важноста на овој проект за локалната културна сцена. Изложбата "Мала изложба за мечтаење" претставува визуелно и емоционално патување, кое не само што ја осликува уметничката визија на Алексовски, туку им овозможува и на посетителите да станат дел од творечкиот процес.

Два нови археолошки наоди сугерираат дека римските поданици на северниот дел на античката империја користеле халуциногена и отровна билка наречена црна буника, чии ефекти биле опишани од грчкиот филозоф Плутарх како „не толку правилно наречено пијанство“, туку како „отуѓување на умот или лудило“. Холандските зооархеолози Maaike Groot и Martijn van Haasteren и археоботаничарката Laura I. Kooistra го објавија своето истражување на 8 февруари во академското списание Антиквитет. Научниците го откриле во археолошкиот локалитет Хаутен-Кастелум во Холандија, кој бил населен од 6 век п.н.е. до 2 век од нашата ера, кога бил под римска власт. Наодите се состојат од кошница за мрежа за риби од 90-110 н.е.   закопана со наопаку со растението и полирана и издлабена бутна коска од овца или коза која содржи околу 1.000 семки од црна буника, запечатени со затка од катран од кора на бреза. Последната, која научниците ја сметаат за сад, не луле, била откриена во јама за вода од 70–100 н.е. заедно со делумен скелет од крава, череп на куче, жичен брош и керамика. Тимот смета дека и двате наоди се примери на „поклони за збогување“, дел од ритуалот за означување на крајот на окупацијата на една фарма. Домот би бил срушен и дел од неговата содржина закопана. „Она што особено ми се допаѓа за ова откритие е потенцијалната врска помеѓу медицинското знаење опишано од римските автори во римска Италија и луѓето што всушност го користат растението во мало село на границата на империјата“, рече Гут. истакнувајќи дека иако не може да ја исклучи нејзината консумација пред римскиот период, примамливо е да се класифицира лекот како римско воведување. Физиолошките реакции на буниката биле добро документирани низ античкиот медитерански свет. Римскиот писател Плиниј Постариот разговараше за лековитите, халуциногени и потенцијално смртоносните ефекти на растението, истакнувајќи дека иако може да се користи за лекување на болести кои се движат од кашлица до треска, лекот исто така може да предизвика лудило и пореметување. Грчкиот и римскиот лекар Диоскорид напишал дека црната буника и нејзините сродни растенија можат да ја ублажат болката, но предизвикуваат дезориентација кога се зовриваат и  варат.. Сепак, физичките откритија за намерното консумирање на лекот се релативно ретки. Буниката потекнува во северозападна Европа, и е „ култивиран пиреј“, растение кое напредува заедно со земјоделските култури. Иако претходно беше пронајден во римските населби во Холандија, хипотезата дека е консумирана е историски отфрлена, бидејќи семето може случајно да заврши во жетвата. Археолозите пронајдоа неколку други случаи на намерна употреба на буниката во Европа. Нејзините семиња биле откриени во чанта закопана заедно со жена која починала во Данска околу 980 година од нашата ера и во болниците од римската и средновековната ера во денешна Германија и Шкотска. „Се надеваме дека овој труд ќе ги натера луѓето повеќе да размислуваат за откритијата на семките од црна буника, бидејќи тие често се групирани меѓу дивите растенија во археоботаничките извештаи и на тој начин може да се занемари потенцијалната употреба од страна на луѓето“, рече Грот. Таа истакна дека иако нејзиното неодамнешно истражување беше „кратка екскурзија во прекрасниот свет на археоботаниката“, таа се враќа на својата работа како зооархеолог кој ја истражува улогата на животните во минатото.

автор: Славој Жижек, блог пост. На мајката и адвокатот на Алексеј Навални им беше кажано на февруари 17-ти, дека тој умрел од „синдром на ненадејна смрт“  - апсурдноста на оваа речиси тавтолошка изјава (плус потешкотијата на роднините на Навални да дојдат до неговото тело) сама по себе праќа порака. Неговата смрт беше соопштена со злокобна порака веднаш откако беше испратен во затвор - владин гласноговорник отворено кажа дека луѓето и умираат во затвор, и дека Навални нема да биде привилегиран на ниту еден начин… Убиството на Навални е остар потсетник за вистинската природа на режимот на Путин и – освен вообичаените протести – првиот чин на меѓународната заедница треба да биде давање поголема помош на Украина. Падот на украинскиот град Авдиивка по долга опсада е едноставно другата страна на истата паричка како и убиството на Навални. Задачата на сите нас е недвосмислено и без никаква резерва да изразиме целосна солидарност со Навални. Ова може да звучи проблематично за некои од денешните „левичари“ кои само чекаат да го сведат Навални на агент на политиката на НАТО за да ја ослабат Русија. Се разбира, има некои проблеми со Навални: неговиот документарец за палатата на Путин во Црното Море е толку професионално направен што не може а да не се постави прашањето кој стои зад него; има многу малку позитивна програма зад неговите изјави... Но, тука немаме избор: тој се залагаше за слобода против тиранијата и претставуваше вистинска закана за режимот - доказ е како беше третиран од властите. Потсетете се како, кога документарниот филм на Навални за палатата на Путин во Црното Море го гледаа на интернет десетици милиони Руси, Путин јавно реагираше на тоа само со негирање дека тој е сопственик на палатата без да го спомене Навални по име. Путин „никогаш не го спомнал Навални по име, така што рускиот политичар едвај заслужил спомнување на државната телевизија, толку подобро јавноста да заборави на него. Наместо тоа, во кратките сегменти што се однесуваат на неговата смрт, тој беше споменуван со нова титула измислена од казнено-поправната служба: „Осуденикот“. Зарем ова не е доказ дека, како што кажаа некои новинари, Навални бил единствен член на опозицијата од кого Путин навистина се плашеше? Да, но мислам дека целта на оваа цензура не е едноставно да се заборави Навални: тaа е да се избрише од јавниот простор. Тој не треба да постои поради она што во лаканската теорија се нарекува „големото Друго“, заедничкиот јавен простор. Од мојата младост во 1970-тите, се сеќавам на друг случај на слична цензура во комунистичка Чехословачка. Кога Мартина Навратилова (во тоа време најдобрата светска тенисерка која емигрираше на Запад и стана неличност дури и за чешките спортски медиуми) стигна до полуфиналето на големото меѓународно првенство, најголемиот чешки спортски дневен весник објави за тоа со Титулата „Познати четворицата полуфиналисти“, проследена со само три имиња – Навратилова беше едноставно игнорирана, иако титулата имплицираше четворица играчи… Колку и да беше чудна, оваа цензура не беше психотична бидејќи отворената неконзистентност на титулата беше насочена кон го исклучи четвртото име кое беше „присутно во видот на отсуство“ (да се користи структуралистичкиот жаргон). Истото важи и за Навални: колку повеќе тој беше неспомнуват во јавните медиуми, толку повеќе беше „присутен во видот на отсуство“, толку повеќе неговото присуство како дух ги прогонува животите на илјадници. Но, вистинското чудо е што во такви услови тој стана вистински лидер на опозицијата – не само поради неговата харизматична отвореност и наивност, туку и поради неговиот голем стратешки осет. Пред неколку години, тој веднаш сфати дека Путин толерира минимум од опозицијата во големите градови, па затоа се фокусираше на патување низ Русија и мобилизирање на локалните движења низ цела Русија до Сибир - токму на летот од Сибир назад за Москва беше отруен. Навални покажа храброст која се граничи со налудничав перфекционзам. Сетете се како, откако беше отруен и му беше дозволено да се пресели во Германија за соодветен медицински третман, тој се врати во Русија, знаејќи добро што го чека таму по неговото пристигнување. Што мислеше? Кои беа неговите надежи? Неговото однесување е речиси премногу совршено за да биде реално - овде се среќаваме со (проблематичната, за многумина) теолошка димензија на политиката. Шест месеци пред неговата смрт, Навални даде писмено интервју – еве го неговиот одговор на прашањето „Во што верувате?“: „Во Господ и науката. Верувам дека живееме во недетерминистички универзум и имаме слободна волја. Верувам дека не сме сами во овој универзум. Верувам дека нашите дела и постапки ќе бидат оценети. Јас верувам дека Русија ќе биде среќна и слободна. И јас не верувам во смрт.“ Овие изјави можеби звучат наивно, па дури и неконзистентно, но токму таквите даваат глас на радикалниот автентичен политички став. Она кон што навистина упатуваат вербата на Навални во бог и неверувањето во смртта не е личен бог или буквално бесмртност, туку верувањето во, повторно, она што Лакан го нарече големото Друго, симболичко-виртуелно сретство кое го регистрира и оценува вистинското значење на сите наши дела. : сè што се случува во нашите животи не исчезнува само по нашата смрт бидејќи постои глобално книговодство кое ги подмирува сметките во еден вид последен суд. Зошто толку многу есеи се насловени како „политичко-теолошки трактат“? Одговорот е дека една теорија станува теологија кога е дел од целосен субјективен политички ангажман. Како што истакна Кјерјегор, јас не стекнувам вера во Христа откако ќе споредам различни религии и ќе одлучам кои најдобри причини зборуваат за Христијанството - постојат причини да се избере Христијанството, но овие причини се појавуваат само откако веќе сум го избрал, т.е. да ги видам причините за верување веќе треба да се верува. Истото важи и за марксизмот: не е дека, по објективно анализирање на историјата, станав марксист - мојата одлука да бидам марксист (искуството на пролетерска позиција) ме тера да ги видам причините за тоа, т.е. марксизмот е парадоксот на објективно „вистинито“ знаење достапно само преку субјективна парцијална позиција. Колку и да звучи лудо, ова е она што го правеше Навални. И затоа, во земја во која доминира апатија кон политиката, Навални поттикна активизам и енергија: „Ако решат да ме убијат, тоа значи дека сме неверојатно силни... треба да ја искористиме оваа моќ за да не се откажеме, да се потсетиме на нас. се огромна сила што ја угнетуваат овие лоши фраери. Тој е во право, и затоа е неспоменат во официјалниот јавен дискурс. Да се каже во термините на Лакан, со сета своја наивност Навални не беше будала - еве еден пасус од Лакановата етика на психоанализата: „Будалата“ е невин, простак, но од неговата уста излегуваат вистини кои не само што се толерирани, туку и присвоени, поради фактот што оваа „будала“ понекогаш е облечена во обележјата на палјачо. И според мене, тоа е слична среќна сенка, слична фундаментална „лудорија“ што ја објаснува важноста на левичарскиот интелектуалец“. Левичарскиот интелектуалец е дворски палјачо кој јавно ја прикажува лагата на постојниот поредок, но на начин кој ја суспендира социјалната ефикасност на неговиот говор. Денес, по падот на социјализмот, будалата е постмодерна културна критичар, кој, со помош на неговите лудистички постапки, се предодредени да го „субверзираат“ постојниот поредок, кој всушност служи како негов суплемент– од воукистите на Cancel културата до западните чувари на „индивидуалните слободи. .“ Како Џулијан Асанж, Навални не беше будала што ја забавуваше јавноста со лажни „дисидентски“ изјави кои долгорочно само го зајакнуваат режимот - а Путиновата Русија и денес е полна со такви толерирани будали. Навални не беше еден од нив и за ова ја плати највисоката цена. Фактот што го направи ова свесно го прави единствен меѓу денешните херои.

До мртвото тело на земјата лежи пасош со името „Навални“. Ова е еден од убиените во украинското село Буча. Навални Илја Иванович. Сите околности укажуваат дека го убиле поради презимето. Затоа, пасошот беше пркосно фрлен во близина. Сосема невина личност беше убиена од џелатите на Путин (добро, како поинаку да ги наречеме? Сепак не „руски војници“) затоа што сме имењаци. Очигледно се надевале дека е некој мој роднина. Не знам дали е во роднинска врска со мене. Потекнува од истото село на татко ми. Значи, можеби некој роднина, но генерално има многу Навални во тоа село. Се сеќавам, како дете бев зачуден кога го погледнав споменикот на загинатите во Големата патриотска војна. Навикнат сум на сознанието дека моето презиме е ретко, а сепак има неколку Навални. Сега во Украина ќе има уште еден споменик на загинатите во војната, каде меѓу другите ќе биде и Илја Иванович Навални, роден 1961 година. И оваа војна ја покрена и демонски манијак опседнат со некои будалаштини за геополитиката, историјата и структурата на светот. Овој манијак нема да се запре себеси. Тој, како дрога, се навлече на смрт, војна и лаги - тие му требаат за да ја одржи власта. Должност на сите е да даде барем некој, макар и најмал придонес за да се запре оваа војна и да се отстрани Путин од власт. Протестирајте каде и како можете. Агитирај колку што можеш и на кого можеш. Неделувањето е најлошо. А сега последицата е смрт.

За Нова Година пред 5-6 години добив прилично скап поклон: Битс слушалки и она што е најбитно - беа bluetooth, што значи дека не беа прикачени со кабел за (вообичаено) телефонот. И што значеше тоа? Дека набрзо од музика се префрлив на слушање поткасти. Бесконечна низа на поткасти, дигитална верзија на моето детско јас кога бев ушушкана во каучот додека возрасните седат околу масата и разговараат, а јас влегувам и излегувам од таа река која нуди сигурност и удобност. Па не беше некое чудо дека се примив на слушалиците - и поткастите исклучително лесно. Нема нешто што не правев: одам во продавница, сложувам веш, градинарам, и истовремено сум вклучена во нечиј разговор. Исто така не беше некое чудо, дека бидејќи без никаков напор се одомаќив кон таа се́ поприсутна супкултура која завршуваше се́ почесто во вестите, дека почнав да размислував како би изгледал мојот поткаст. Купив микрофон. Чекав да заработам доволно да ја комплетирам опремата. Моето огнено покрстување беше ни помалку ни повеќе со водителот на еден од моите поткасти Whiteboi Chris, еден од водителите на The Patdown with Ms. Pat - која ја запознав на… пазете - култната Breakfast club (Таа сега има Еми номинација за нејзината серија). Плачев од смеење кога ја слушнав и лесно го најдов нејзиниот поткаст, и две години подоцна додека чекав да се приклучам ми требаше момент да дојдам на себе и да се убедам дека тоа ми се случува. Нора Стојановиќ, откако зборев со нејзината екипа за мојата амбиција, набрзо почна да ме цима да почнам веќе… И почнав: со дива.мк за да дојдам еден ден до поктаст. Ќе се вика ..жива вода? Дива лига? Брза кучка? Дива кучка? Како и да е, со истото чувство на „дали ова навистина се случува“ - слетав на можност да снимам поткаст и тоа со упаството: почнуваш следната недела! Да не се спремав со години за тој момент сигурно ќе се сокриев под некоја маса. И дојде вака: - Што правиш Ана - праша Ѓорѓе Јовановиќ. Па пишувам, се мислам на поткаст … Поткаст? - ја изгаси цигарата - дојди… Беше толку едноставно. И така Коља, Никола Гелевски - кој е секогаш интересен соговорник, секогаш кога ќе се појави во медиумскиот простор, како фурија, го окупира вниманието со интелегенција потхранета со керозин - едноставно се согласи и појави во посоченото време и место, години откако го гледав последен пат како му одбрусува на Александар Пандов „Ти си бараба!“ еве го пред мене, и ми ја прави работата исклучително лесна, целосно намерно. Го кажувам сето ова да кажам дека без помошта на мојата заедница, сентимент кој го подели и Тома Димовски во неговото скорешно интервју - немаше од мојот сон, да биде ништо. Дури и да фрлев пари во проектот… немаше да стигнам на ниту дел од патот кој успеав да го изодам во овие кратки пар недели кога го лансиравме Брза Кучка. Па земете нешто од приказната која ви ја нудам, колку и да е пословична, сосема без резерва… Се́ што имаме сме самите себе… Но веројатно и самите го знаете тоа, дури и да одбивате да си го признаете..

Во ера каде традиционалните методи на рекламирање постојано се реевалуираат, неодамнешнaта  Супербоул реклама на Кање Вест  стои како доказ за иновативно размислување и редефинирана метрика на поврат на инвестицијата (ROI). Избирајќи да објави реклама направена целосно на iPhone, Вест не само што ги заобиколи големите трошоци за производство обично поврзани со таквите потфати, туку и успеа да ја плени глобалната публика, што резултираше со значителен финансиски успех. Инвестиција наспроти исход: Пристапот на Је - трошење 7 милиони долари на место во Супербоулот со буџет за производство од 0 долари, ја предизвикува конвенционалната мудрост на високите трошоци што се изедначуваат со висок квалитет. Овој храбар потег генерира неверојатни 284.357 нарачки за Зим,вкупна продажба од 19,3 милиони долари за помалку од 24 часа. Ова означува неспоредлив ROI, покажувајќи дека креативноста и автентичноста можат да ги надминат раскошните производствени вредности. Автентичноста одекнува: Минималистичкиот пристап на Вест ја нагласува моќта на автентичноста во комуникацијата. Во дигитална ера заситена со содржина, автентичноста се издвојува, резонирајќи подлабоко кај публиката од кога било досега. Лидерите можат да ја научат важноста на вистинските пораки, кои често може да имаат МНОГУ поголемо влијание од традиционалните, здодевни и полирани презентации. Платформи за искористување: Изборот на Супербоул, настан кој го гледаат милиони, го истакнува стратешкиот избор на платформи за ширење пораки. Не се работи само за пораката, туку каде и како ќе одберете да ја презентирате. Лидерите треба да размислат за неконвенционални платформи или методи за комуникација, осигурувајќи дека нивната порака ефикасно ќе стигне до наменетата публика. Иновирајте смело со јасна порака: Неконвенционалната стратегија на Канје Вест служи како повик до лидерите да размислуваат надвор од рамката. Иновацијата не е само за нови производи, туку и за тоа како ги пласираме и како се ангажираме со публиката. Прифаќање на јасна порака - преземете ризик да ја кажете јасно и кратко. извор: Форбс