Ревизија на идентитетите: Скопје го најавува фестивалот „Викенд на гордоста – Скопје 2025“

Од 3 до 14 јуни, Скопје ќе биде домаќин на фестивал што не се сведува само на уметност. „Викенд на гордоста – Скопје 2025“ ја претвора културата во терен на отпор, архивира, преиспитува, изведува и инсистира на јавност. Овогодишната тема – ЈУГОКВИР – не е носталгичен украс, туку анализа и интервенција.

Следниот месец, од 3 до 14 јуни, Скопје ќе биде домаќин на фестивалот „Викенд на гордоста – Скопје 2025“, настан кој веќе го привлекува вниманието со својата кураторска концепција. Под наслов „ЈУГОКВИР“, фестивалот има за цел да ги истражи контрахегемонистичките изрази на родот и сексуалноста во квир (феминистички) изведувачки уметности и социо-културни практики во периодот на и по социјалистичка Југославија.

Божидар Доленц; Диско ФВ, 1984;

Организиран од Коалиција МАРГИНИ во соработка со ЛГБТИ Центарот за поддршка и други партнери, фестивалот ќе се одвива на неколку значајни културни локации во градот: Музејот на современата уметност (МСУ Скопје), Младинскиот културен центар (МКЦ), КСП Центар-Јадро и Театар Комедија. Оваа географска распространетост укажува на амбицијата фестивалот да допре до широка публика и да создаде дијалог на различни платформи.

Тематскиот фокус на „ЈУГОКВИР“ е насочен кон историските нијанси, критичките телесни тактики и афективните реартикулации кои се користеле во квир и квир феминистичките перформативни и кореографски практики. Фестивалот ќе ги анализира овие практики во контекст на пресекот со различни форми на угнетување, вклучувајќи ги хетеронормативноста, патријархатот, етнонационализмот, расизмот, авторитаризмот, државното насилство, религиозното непријателство и неолибералниот капитализам. Овој мултидимензионален пристап ветува комплексна и нијансирана дискусија за улогата на квир идентитетите во пошироките општествени и политички процеси.

Марина Гржиниќ; фото: Тоне Стојко;

Програмата на фестивалот е структурирана да понуди богат и интензивен културен, теориски и уметнички дискурс, обединувајќи квир, феминистички и антикапиталистички перспективи од постјугословенскиот регион. Фестивалот ќе започне со отворање на изложбата „ПАНК. СУПКУЛТУРА. СОЦИЈАЛИЗАМ. АРХИВИ И ФОТОГРАФИЈА ОД СЛОВЕНИЈА“ во МСУ, курирана од Марина Гржиниќ во соработка со Славчо Димитров. Оваа обемна архивска поставка ќе овозможи ретроспектива на панк и квир културата во Словенија, нудејќи вреден историски контекст за понатамошните дискусии.

Програмата ќе продолжи во КСП Јадро со симпозиумот „За квир културата, Балканот, Источна Европа и глобалните транс побуни“, на кој ќе учествуваат релевантни теоретичари, уметници и активисти како Марина Гржиниќ, Тјаша Канцлер, Весна Липоник, Јануш Чех и ДК.

ДК, Лајбах, 1987;

Овој симпозиум има потенцијал да отвори критички дијалози за спецификите на квир искуствата во регионален и глобален контекст.

Фестивалот ќе вклучи и серија на перформанси, вклучувајќи го перформансот на Алма Гачанин „Колку добро се покажа денес / How Well Did You Perform Today“ во МКЦ, вечер на раскажување квир приказни „СРАМОТА!“ во Театар Комедија, танцовиот перформанс на Игор Коруга „Нестабилни другари / Unstable Comrades“ и кореографското соло на Александар Георгиев – Аце „Атрас / Atrás“, обата во МКЦ. Фестивалот ќе заврши со перформансот „Dissolutions“ и отворањето на самостојната изложба на Маја Зечо „Незгодни иднини“ во КСП Центар-Јадро.

СРАМОТА! Јана Јакимовска и Румена Бужаровска ќе модерираат квир приказни;

Куратор на фестивалот и уредник на теорискиот зборник е Славчо Димитров, а фестивалскиот тим го сочинуваат Стефан Богески, Мања Величковска, Љубомир Фаизов и Наталија Видинска Атанасов. Оваа експертска постава гарантира сериозен и промислен пристап кон темата.

„Викенд на гордоста – Скопје 2025“ се чини како настан кој ќе понуди важен простор за критичка рефлексија и афективна солидарност. Со својот фокус на историските и современите квир културни практики, фестивалот поставува значајни прашања за односот помеѓу квир телата и изведбите со политичките процеси, јавниот простор и можностите за градење заедници на отпор.

Што всушност прави овој фестивал? Архивира. Се сеќава. Изведува. Комуницира. Не моли за разбирање. Не нуди спектакл, туку содржина. Во Скопје, каде што јавниот простор е често декоративен или партиски окупиран, „ЈугоКвир“ прави нешто што ретко се гледа: култура што се поставува рамноправно со политиката.

Скопје Прајд Викенд започна скромно во 2013 година, инициран од Коалицијата „Сексуални и здравствени права на маргинализираните заедници“. Во своите почетоци, фестивалот беше фокусиран на филмски проекции и јавни дискусии — обиди да се создаде простор за ЛГБТ+ луѓето во општество кое ги игнорираше или отфрлаше.

Но во 2016 година, под уметничкото раководство на Славчо Димитров, фестивалот доби нова насока. Се префрли фокусот од само преживување кон културна и интелектуална афирмација. Прајд Викенд стана сцена за современа квир уметност, критичка мисла и политички став. Денес, тоа е еден од најрелевантните квир фестивали во регионот, каде уметноста, активизмот и визијата за праведно општество се спојуваат во заеднички простор.

Паралелно со растот на фестивалот, во 2019 година беше одржана и првата Прајд парада во Скопје — историски момент за ЛГБТ+ заедницата во Северна Македонија. Парадата не се појави од никаде. Беше резултат на години активизам, организирање и отпор. Денес, таа е годишен симбол на солидарност, гласност и надеж за иднина без страв и дискриминација.

Целосната програма на фестивалот ќе биде достапна на нивната Фејсбук страница, а повеќе информации за претходното издание „ЈУГОКВИР“ може да се најдат на овој линк<<<.