Што е Slow Food и што носи Slow Food Салон 2025: заедно со природата

Slow Food Салон 2025 обединува мали производители, фарми, едукација и гастрономија околу идејата за одржлива храна.

Slow Food не е гастрономски тренд, туку филозофија што го поврзува вкусот со одговорноста. Движењето се залага за храна што е добра (вкусна и автентична), чиста (произведена во согласност со природата) и праведна (со фер однос кон оние што ја произведуваат).

Во време на индустриска исхрана, загадена животна средина и губење на локалните знаења, Slow Food го враќа фокусот кон малите производители, сезонската храна и образованието за тоа од каде доаѓа она што го јадеме.

Токму оваа идеја стои зад Slow Food Салон 2025: „Заедно со природата!“ – настан што ја отвора храната како културно, еколошко и општествено прашање.

Движењето Slow Food започнува во Италија во 1986 година, како реакција на отворање ресторан за брза храна во историското јадро на Рим. Наместо класичен протест, следи културен одговор: одбрана на локалната кујна, ритуалот на јадењето и правото на вкус.

Во 1989 година, во Париз е потпишан Манифестот на Slow Food, со кој движењето добива меѓународна рамка. Неговиот основач, Карло Петрини, ја формулира суштината јасно и недвосмислено:

„Slow Food ја брани идејата дека задоволството од храната е основно човеково право, а не привилегија.“

Во самиот Манифест стои и една од клучните мисли што и денес ја одредуваат филозофијата на движењето:

„Противставени сме на универзалната лудост на Брзиот живот и ја потврдуваме вредноста на бавноста.“

Slow Food се темели на три едноставни, но радикални принципи:

• Добра – храната треба да биде вкусна, автентична и културно вкоренета.

• Чиста – производството мора да ја почитува природата, почвата, водата и биодиверзитетот.

• Праведна – фер услови за оние што ја произведуваат храната.

Овие принципи се директна спротивност на индустрискиот модел, каде ниската цена често значи висока штета – по здравјето, животната средина и локалните заедници.

Зошто Slow Food е особено важен за Македонија

Во Македонија, храната одамна не е само гастрономско прашање. Таа е поврзана со лош квалитет на воздух, деградирана почва, осиромашени рурални средини и сè поголема зависност од увоз.

Парадоксално, земја со силно аграрно наследство денес се соочува со губење на локалното производство и стандардизација на вкусот. Во таков контекст, Slow Food не е романтика, туку практична алтернатива: поддршка на малите производители, зачувување на земјата и водата и враќање на знаењето за храната во јавниот простор.

Иако често се доживува како „увезена“ идеја, Slow Food во Македонија постои со децении – само без етикета. Домашното сирење од сурово млеко, ајварот направен од локални пиперки, медот од мали пчелари, виното од автохтони сорти – сето тоа се примери на good–clean–fair храна.

Сè повеќе македонски фарми денес применуваат агроеколошки принципи: минимална хемија, грижа за почвата, почитување на сезоните. Овие практики покажуваат дека одржливоста не е теорија, туку секојдневна работа.

Во земја со сериозни еколошки предизвици, локалното производство значи и пократок пат од нива до маса, помал еколошки отпечаток и поголема контрола врз квалитетот на храната.

Slow Food Салон 2025: храната како јавен разговор

Slow Food Салон 2025: „Заедно со природата!“ ја носи оваа филозофија во јавен, достапен формат. Програмата опфаќа:

• Саем на мали производители и салон на пијалаци

• Тематски форуми за едукација, одржливо производство и Slow Food туризам

• Презентации на фарми и маслинарство

• Едукативни програми за деца

• Мастер-класови и школа за одржлива гастрономија

• Простор за вмрежување на организации и иницијативи поврзани со храната

Slow Food не нуди спектакуларни решенијa но нуди внимание, одговорност и избор. Во земја што се бори со квалитетот на животот, ова движење потсетува дека промената започнува од основното – од тоа што го јадеме, како го произведуваме и со кого го споделуваме.

Програма: цел ден посветен на храната и одржливоста

Отворање на настанот

11:30 – Свечено отворање и поздравни говори

1. Саем на мали производители – Свечена сала

11:00–20:00

Изложба на храна од мали локални производители – место за директна средба со оние што ја создаваат храната, со јасно потекло и приказна.

2. Салон на пијалаци – Кристална сала

11:00–20:00

Изложба на семејни винарии, дестилерии и занаетчиски пивари, со акцент на мали серии и традиционални техники.

3. Slow Food Арена – Банкет сала

Тематски форуми што ја отвораат храната како јавна тема:

• 12:00–14:00 – Едукација за одржлива иднина

  
  

  Модератор: Ване Марковски

• 14:00–16:00 – Храна произведена во согласност со природата

  
  

  Модератор: Марко Марк

• 16:00–18:00 – Slow Food Travel

  
  

  Модератор: Ирена Спировска

4. Slow Food маслинарник – Кристална сала

11:00–20:00

Презентација на македонското маслинарство: ладно цедени масла, ферментирани и сушени маслинки и други маслинови производи.

5. Slow Food фарми – Кристална сала

13:00–18:00

Презентација на применети агроеколошки принципи на три македонски фарми – примери за одржливо производство во пракса.

6. Едукација за деца – Свечена сала

Програма што ја приближува природата до најмладите:

• 11:00–12:00 – Шепотот на природата

• 12:00–14:00 – Природна сложувалка

• 14:00–15:00 – Разговор со природата

• 15:00–17:00 – Малите чувари на живиот свет

7. Мастер-клас – Сала Конти 1

• 13:00–14:30 – Вина од органско грозје или со минимална интервенција

  
  

  Ивана Симјановска

• 16:00–17:30 – Спарување на природно ферментирана храна со вина од Slow Wine

  
  

  Слободен Чокревски и шеф Зоран Мајновски

8. Школа за одржлива гастрономија – Сала Конти 2

• 12:00–13:30 – Производство на сирење од сурово млеко со природни сирила

  
  

  Давид Неделковски

• 14:30–16:00 – Природно ферментирани месни производи

  
  

  Деан Здравковски

9. Slow Food миксологија – Аперитив бар

13:00–17:00

Подготовка на македонски коктели со локални состојки.

10. Плоштад за вмрежување – Фоаје

11:00–20:00

Презентација и вмрежување на граѓански организации и фирми поврзани со производството на храна и одржливи практики.

Slow Food Салон 2025 се организира со финансиска поддршка на Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство и шведската организација We Effect.