Што значи признавањето на палестинска држава?

Британија, Австралија, Канада и Португалија им се приклучуваат на мнозинството земји во светот

Протест во Брисел за поддршка на Палестинците;

Одлуките на Британија, Австралија, Канада и Португалија да ја признаат државата Палестина претставуваат важен дипломатски пресврт и одраз на сè поголемото незадоволство од политиките на Израел во Газа и на Западниот Брег. Овие чекори доаѓаат во момент кога војната во Газа однесе десетици илјади палестински животи и остави голем дел од енклавата во урнатини.

Признавањата беа објавени непосредно пред годишното Генерално собрание на Обединетите нации во Њујорк, каде што и Франција најави дека ќе гласа за признавање на Палестина. На тој начин, расте меѓународниот притисок врз Израел и се отвораат нови прашања: што точно значи признавање на една држава и какви последици носи тоа?

Критериумите за државност

Меѓународното право уште во 1933 година ги дефинирало основните услови за државност:

1. постојано население,

2. дефинирана територија,

3. влада,

4. способност за водење меѓународни односи.

Иако палестинските територии се делумно окупирани и границите се предмет на спор, експертите сметаат дека Палестина ги исполнува основните услови: постојат население и земја, палестинската самоуправа делумно управува со Западниот Брег, а Палестинската ослободителна организација ги претставува Палестинците на меѓународно ниво.

Признавањето не е само правна формула – тоа е и политичка порака. Според професорката по право и меѓународни односи Зинаида Милер, тоа претставува афирмација на правото на Палестинците на самоопределување и отфрлање на израелските политики што го попречуваат тоа право.

Последици од признавањето

миграции кон југот на Газа;

Правните експерти предупредуваат дека признавањето на палестинска држава носи и практични импликации. Земја што ја признава Палестина мора да ги преиспита своите договори со Израел за да не бидат во спротивност со правата на палестинската држава – од трговски и економски релации до културни и дипломатски односи.

Ако, на пример, се увезуваат земјоделски производи од израелски населби во окупираните територии, тоа би значело поддршка на незаконски чин. Според Арди Имсеис, професор по право во Канада и поранешен функционер на ОН, признавањето може да стане основа за зголемен притисок врз израелската влада преку јавноста и законодавците во самите држави што го направиле тој чекор.

Меѓународниот баланс

До денес, 147 од 193 земји членки на ОН веќе ја признаа Палестина. Со последните одлуки на Франција, Британија, Канада, Австралија, Португалија и Белгија, овој број расте и создава уште посилно мнозинство.

Особено значајно е тоа што Британија и Франција се постојани членки на Советот за безбедност на ОН со право на вето. Нивната одлука ги приближува ставовите со оние на Кина и Русија, оставајќи ги САД како единствената голема сила во Советот што продолжува да се спротивставува на целосно членство на Палестина во ОН.

Во моментов, Палестина има статус на набљудувач, но не и полноправно членство – нешто што е невозможно без американска поддршка или воздржаност.

Целите на признавањето

Различни земји поставуваат услови околу признавањето. Белгија бара ослободување на заложниците и исклучување на Хамас од управувањето со Палестина. Британија го врза својот чекор со условот Израел да не постигне прекин на огнот со Хамас до септември.

Премиерот на Британија, Киер Стармер, изјави дека признавањето има за цел да ја врати надежта за мир и да го поттикне решението со две држави. Канада, пак, нагласи дека сака да помогне во изградбата на „мирна иднина за двете држави – Израел и Палестина“.

Иако овие чекори може да изгледаат симболично, правниците истакнуваат дека тие се дел од „малите чекори“ што со тек на време создаваат услови за преговори и вистинска имплементација на решението со две држави – единственото сценарио кое меѓународното право и резолуциите на ОН го предвидуваат.

Израелскиот одговор

Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху ја отфрли можноста за палестинска држава, тврдејќи дека тоа би ја загрозило безбедноста на Израел. Во својата реакција на најновите признавања, тој порача:

„Оние што ја признаваат палестинската држава по масакрот на 7 октомври, наградуваат терор со огромна награда. Но, тоа нема да се случи.“

Неговата влада, составена од коалиција со силно десничарски министри, останува непоколеблива против било какво решение што подразбира создавање независна палестинска држава.

Признавањето на палестинската држава од страна на клучни западни земји е повеќе од симболичен гест – тоа е дипломатски инструмент што може да ја промени рамнотежата на меѓународните односи. Со растечкото мнозинство во ОН и со притисокот што се создава, прашањето повеќе не е дали Палестина ќе биде призната, туку кога и на кој начин тоа ќе се претвори во целосно членство и функционална државност.

Во меѓувреме, конфликтот продолжува да ја обликува политичката карта на Блискиот Исток, а признавањата стануваат дел од пошироката битка за легитимитет, правда и иднината на регионот.