Којо Куох, првата Африканка на чело на Венецијанското биенале, почина на 57 години

Фото: Марко Лонгари ;

Којо Куох, камерунската кураторка и водечка фигура во светот на современата уметност, ненадејно почина на 10 мај на возраст од 57 години. Веста ја потврди нејзиниот сопруг, Филип Мал, кој изјави дека нејзината смрт се должи на неодамна дијагностициран рак. Само неколку месеци претходно, во декември, Куох беше назначена за уметничка директорка на Венециското биенале за 2026 година — прва Африканка што ќе го водеше овој престижен настан.

Родена во 1967 година во приморскиот град Дуала, Камерун, Куох се сели во Цирих како тинејџерка, каде што започнува студии по бизнис администрација и банкарство. Но, нејзиниот животен пат тргнува по поинаква траекторија — прво како социјален работник, фокусирана на мигрантки жени, а потоа и како писателка и уредничка. Таа беше коуредничка на германската антологија Töchter Afrikas (Ќерки на Африка), инспирирана од сличниот англиски проект на Маргарет Басби.

Во 90-тите, Куох се враќа во Африка преку Дакар, Сенегал, каде што започнува активно да работи како независна кураторка. Таа го основа RAW Material Company – простор за изложби, резиденции и учење, кој стана важен центар за развој на современата африканска уметност. Нејзиното влијание се прошири глобално кога беше поканета како кураторски советник на Documenta 12 (2007) и Documenta 13 (2012), две од најважните уметнички манифестации во светот.

Од 2019 година, Куох ја презеде раководната позиција во Zeitz MOCAA – Музејот на современа африканска уметност во Кејптаун, Јужна Африка. Под нејзино водство, музејот се стабилизира по турбулентен период и стана платформа за истакнување на Пан-африканската перспектива. Нејзините кураторски проекти како When We See Us (2022–2023) и ретроспективите на Трејси Роуз, Јоханес Фокела и Мери Еванс, беа клучни во репозиционирањето на црната фигурација во глобалниот уметнички дискурс.

Смртта на Куох доаѓа само неколку дена пред најавата на темата за 60-то Венециско биенале, планирана за 20 мај. Наместо тоа, светот сега ѝ оддава почит: Zeitz MOCAA привремено ги затвори своите врати, а светската уметничка заедница изразува болка и восхит кон нејзиното наследство.

„Нејзиното омилено мото беше дека луѓето се поважни од работите — и таа го живееше тоа,“ изјави Клер Бројкел, од Zeitz MOCAA. „Таа се бореше за еднаков третман и за да бидат слушнати, разбрани и ценети гласовите на црните уметници.“