Јавна дебата: „Важноста на независната сцена во услови на поларизација“

Во организација на Здружението за демократски активности Есперанца и партнерите (Светски културен центар, Центар Јадро, ИМА), утре, 7 мај, во 19.00 часот, во КСЦ Центар Јадро во Скопје ќе се одржи јавна дебата „Важноста на независната сцена во услови на поларизација“ . Говорници ќе бидат Искра Гешоска, Мања Величковска и Роберт Алаѓозовски, а дебата ќе ја модерира Тијана Спасовска .

Независната сцена – простор на слобода и иновација

Независната културна сцена во Македонија е простор каде слободата на творечкиот израз, иновативноста и критичкото мислење речиси исклучиво се вдомени. Како што наведуваат организаторите, таа е „цветот на современата култура, зародиш на иновативни и експериментални културни практики и промотор на македонската креативност во светот“ . Низ децении, МКЦ и другите независни простори создале простор за „возбуда и иновација, но и безбеден простор за размена на идеи и за градење пријателства“ . Мовата музика, театар, перформанс и визуелна уметност често остануваат надвор од рамките на официјалните институции. Во време кога традиционалните медиуми и културните институции постепено се стеснуваат, независната сцена нуди алтернативен канал за млади автори и активисти да ги ослободат своите идеи, а граѓаните – да размислуваат критички и да ја богатат културната клима.

Политики и маргинализација

И токму оваа сцена деновиве е на маргините. Според најавените говорници, новоименуваното Министерство за култура и туризам презеде мерки кои практично ја исклучуваат независната култура од државните приоритети. Министерството „ја откажа проектната програма за интердисциплинарни проекти и повеќекратно ја намали поддршката за проектите на независната сцена“ . Со други зборови, наместо продолжување на досегашната соработка, државната културна политика ја укина буџетската линија за многу проекти на невладиниот сектор и субвенционирана култура. Како што напоменува и публикацијата, независната сцена „повторно е турната на маргините“ . Во услови кога слободното творештво бара уште повеќе поттик од сите страни (и од државата и од донаторските организации), ваквите исчекори доведоа до остар пад на државната поддршка и поголема неизвесност за уметниците.

МКЦ – од алтернатива кон турбо-фолк

Симболично за промените во културните приоритети е и случајот со Младинскиот културен центар (МКЦ). Овој култен простор со децении беше препознатлив како „светол и редок пример“ за функционирање на институција која постојано унапредува културата . МКЦ стана центар на алтернативната сцена во Скопје – дом на нови театри, музички бендови, фестивали и креативни работилници кои се отсекогаш поттикнувани од независниот културен сектор. Но, последниве месеци таму се одржаа настани кои само пред неколку години изгледаа невозможни во таков контекст. Како што бележи еден медиум, „Денес таму свој настан имаат Аца Лукас и екипа која никогаш не настапувала, ниту одела на настани во поранешниот, култен Дом на млади 25. Мај“ .

Со други зборови, турбо-фолк музиката влегува во просторот кој долги години се сметаше за бастион на алтернативната уметност. Според авторот на текстот, „бастионот на алтернативната култура падна“ , што покажува како институционалните промени се пресликуваат и на програмскиот профил на културните центри. Најавите за собирање потписи и протести за одбрана на МКЦ имаа ефект најмногу во техничката сфера, но, според критичарите, не доведоа до суштински промени во концептот на работа . Ова уште еднаш ги потсетува граѓаните дека културните политики директно влијаат врз тоа кои уметнички жанрови и вредности ќе добијат простор, а кои ќе бидат ставени во сенка.

Поларизација и културни практики

Сличните проблеми е тешко да се разгледуваат одвоено од поширокиот политички контекст на поларизација. Како што нагласуваат организаторите на дебатата, „во услови на зголемена поларизација, … независната сцена се соочува со закана за своето опстојување“ . На пример, во време на геополитичка криза и војна (потребата од нови фондови за хуманитарна помош, менување на ориентациите на донаторите итн.), парите за “несомнено маргинализираната култура” опаѓаат. Од друга страна, поларизираните ставови често се пресметуваат и во доменот на културните практики – каде што традиционалистички или популистички наративи добиваат превласт. Во вакви услови, независните уметници и здруженија, кои дејствуваат критички или експериментално, имаат помала прилика да се искажат и да обезбедат одржлива публика и финансирање. Затоа оваа дебата има за цел „да се преиспита и уште еднаш да се укаже на важноста од постоењето на независната сцена за културната демократија, плурализмот на уметнички изрази и развојот на критичкото мислење“ .

Значењето на јавните дебати и повик за поддршка

Разговори како оваа јавна дебата играат клучна улога во градењето на културната свест и отпорноста на независната сцена. Отвореното дискутирање на предизвиците пред кои се соочува алтернативната култура е првиот чекор кон широка поддршка. Како што се нагласува во најавите, целта е токму да се охрабрат нови согледувања и да се артикулира гласот на независните актери . Граѓаните, уметниците и сите заинтересирани се поканети да присуствуваат на дебатата во Центар Јадро и со своето присуство да ја дадат поддршката за сцената која созрева уште од времето на „Домот на млади“ до денес. Заедничкото учество на јавноста во вакви дискусии е начин да се демонстрира дека слободната уметничка сцена не е глас во пустина, туку суштински дел од демократските вредности и иднината на македонската култура.

Настанот е отворен за јавност, а влезот е слободен. Секој кој ја цени независната култура и сака да даде поддршка е добредојден да дојде и да се приклучи кон дебатата на 7 мај во 19:00 часот во КСЦ Центар Јадро . Со вашето присуство и ангажман го поддржувате обидот да се зацврсти слободниот културен простор и да се истакне значењето на плурализмот во уметничките изрази.

А.Ч.