Резултати од пребарување

На 14 март годинава, истекување од рудникот „Тораница“, значаен рудник за олово и цинк во Македонија, доведе до контаминација на реката Крива Река со олово, арсен и цијанид. Инцидентот, чии последици беа видливи околу 27 март кога водата во реката доби сива боја, може и со голема веројатност ќе предизвика сериозни краткорочни последици, вклучувајќи масовен помор на водниот жив свет, како и значителни долгорочни закани за екосистемот на реката, здравјето на локалното население и регионалната економија. Присуството на овие токсични супстанции бара итна акција за ублажување на штетата и долгорочни стратегии за мониторинг и санација со цел да се спречи трајна штета. Рудникот „Тораница“, лоциран во североисточниот дел на земјата и управуван од компанијата „Булмак“, е еден од најголемите капацитети за експлоатација на олово и цинк во Македонија. Крива Река, која тече во близина на градот Крива Паланка, е интегрален дел од локалната средина, служејќи како извор на вода и потенцијално поддржувајќи земјоделски и туристички активности во регионот. Иако историските податоци од 2012 година ја класифицираат Крива Река како умерено загадена (трета класа), погодна за наводнување или индустриска употреба, неодамнешната контаминација покренува сериозни прашања за нејзиниот сегашен еколошки статус и способноста да ги одржи овие намени. Краткорочни и долгорочни еколошки последици Итните еколошки влијанија од инцидентот во рудникот „Тораница“ се веќе видливи преку сивата боја на водата. Цијанидот, кој е дел од контаминацијата, претставува итна и сериозна закана за водниот живот, познат по тоа што предизвикува масовен помор на риби дури и во мали дози. Истовременото присуство на тешки метали како олово и арсен, исто така, претставува значителен краткорочен еколошки ризик, бидејќи се токсични за широк спектар на водни организми. Долгорочните последици се уште по загрижувачки. Тешките метали како олово и арсен се упорни загадувачи кои не се распаѓаат лесно во околината, туку се акумулираат во речните седименти, создавајќи долготраен извор на контаминација. Ова може да доведе до нивно повторно ослободување во водата со текот на времето и биоакумулација во синџирот на исхрана, што ќе има сериозни последици за здравјето и репродуктивниот успех на водните организми и потенцијално за луѓето кои консумираат контаминирана риба. Цијанидот, исто така, може да навлезе во почвата и да ги контаминира подземните води, со што ќе се загрози снабдувањето со вода за пиење и ќе се прошири контаминацијата на соседните водотеци. Закана за биодиверзитетот Контаминацијата сериозно ги загрозува рибните популации во Крива Река. Цијанидот е особено токсичен за слатководните риби, а хроничните ефекти на оловото и арсенот ќе имаат долгорочни последици врз здравјето и репродуктивната способност на преживеаните риби. Комбинираното присуство на овие три токсични супстанции создава мултиплицирани стресови за рибите, што веројатно ќе доведе до значителен пад на нивниот број и разновидност, а можеби и до локално исчезнување на почувствителните видови. Штетните ефекти се прошируваат и на другите форми на воден живот, вклучувајќи ги безрбетниците и потенцијално фитопланктоните. Тешките метали можат да доведат до хронична токсичност кај бенталните организми кои живеат во речните седименти, додека цијанидот може негативно да влијае на безрбетниците и фитопланктоните, кои се основа на водниот синџир на исхрана. Нарушувањето на фитопланктонската заедница може да има каскадни ефекти врз целиот екосистем. Луѓето не се исклучени во овој синџир на токсична катастрофа Контаминацијата на Крива Река со олово, арсен и цијанид претставува значителни ризици за здравјето на луѓето кои живеат во близина, особено ако ја користат реката како извор на вода за пиење или за други домашни потреби. Извештаите по инцидентот укажуваат на алармантни нивоа на контаминација, со десеткратно зголемување на концентрацијата на олово и неколку стотици пати повисоки нивоа на цијанид, фосфор и азот од дозволените. Консумирањето вода контаминирана со олово е особено опасно за децата и бремените жени, бидејќи може да предизвика неповратни оштетувања на развојот на мозокот и нервниот систем. Долготрајната изложеност на арсен преку вода за пиење може да доведе до кожни лезии и разни видови на рак, како и до кардиоваскуларни болести и дијабетес. Водата контаминирана со цијанид претставува акутна и потенцијално смртоносна опасност. Покрај консумирањето контаминирана вода, постојат и други потенцијални патишта за изложеност. Оловото и арсенот во почвата околу реката, вклучително и земјоделското земјиште, може да се внесат во организмот преку консумирање на контаминирана почва или преку растенијата кои се одгледуваат на такво земјиште. Употребата на контаминирана вода во подготовка на храна и консумирањето месо и млечни производи од животни кои пиеле од загадената река, исто така, може да ги изложи луѓето на зголемени нивоа на овие токсични метали. Регулаторна рамка и прекршувања Македонија има законска рамка за регулирање на испуштањето на отпадни води од рударски активности, со цел обезбедување добар квалитет на водата и постепено намалување на штетните испуштања во водните тела. За рударски операции со потенцијално негативно влијание врз животната средина се издаваат А-интегрирани еколошки дозволи. Во 2019 година беа направени измени во рударските прописи со кои се забранува доделување нови концесии за површински рудници кои користат лужење или флотација на метални минерални суровини со цијанид или сулфурна киселина, но овие измени можеби не се ретроактивни. И покрај постоечката правна рамка, постои загриженост во врска со ефективноста на спроведувањето и контролата на еколошките регулативи во рударскиот сектор во Македонија. Историските податоци покажуваат дека нивоата на олово во Крива Река во близина на рудникот „Тораница“ уште во 2008 година биле пет пати повисоки од максимално дозволените концентрации, а студија од 2014 година исто така пронашла покачени нивоа на кадмиум и олово во реката. Неодамнешните лабораториски анализи по инцидентот во рудникот „Тораница“ покажаа десеткратно зголемување на нивото на олово и неколку стотици пати повисоки нивоа на цијанид, фосфор и азот од дозволените граници, како што објави градоначалникот на Крива Паланка. Министерството за животна средина и просторно планирање веќе ја казни компанијата „Булмак“ поради инцидентот. Поуки од слични несреќи Историските рударски несреќи со цијанид и тешки метали нудат вредни поуки. Истекувањето на цијанид во Баја Маре, Романија, во 2000 година, доведе до масовен помор на риби и сериозни економски последици. Инцидентот во рудникот Голд Кинг во Колорадо, САД, во 2015 година, резултираше со ослободување на големи количини на вода контаминирана со тешки метали, што негативно влијаеше на квалитетот на водата, локалните бизниси и земјоделството. Исто така, историските рударски активности оставија траен белег на загадување во други региони, како што е реката Коер д’Ален во Ајдахо, САД. Овие случаи ја нагласуваат сериозноста на ризиците поврзани со рударските операции и потенцијалот за разорни последици. Потребни мерки за санација Веднаш по инцидентот во рудникот „Тораница“, градоначалникот на Крива Паланка најави дека ќе се бара кривична одговорност за загадувањето и дека ќе се преземат мерки за справување со последиците. Општите пристапи за третман на рударски отпадни води вклучуваат отстранување на суспендирани цврсти честички и тешки метали преку процеси како коагулација, таложење и јонска размена. Често е неопходно прилагодување на pH вредноста за неутрализирање на киселата рударска дренажа, а специјализирани третмани се користат за отстранување или разградување на цијанидните соединенија. Примери од други земји покажуваат различни пристапи за чистење на реки, како што се програми за намалување на индустриските и комуналните отпадни води. Локалната општина Крива Паланка во минатото има спроведувано проекти за регулирање на речното корито на Крива Река заради заштита од поплави и подобрување на квалитетот на живот на граѓаните. Регионални програми како иницијативата на УНДП за санација на еколошки жаришта во Западен Балкан, исто така, би можеле да понудат поддршка и ресурси. Успешна санација ќе бара сеопфатен и интегриран план кој ќе го реши изворот на контаминација, ќе имплементира соодветни технологии за третман и ќе го земе предвид долгорочното еколошко закрепнување на речниот екосистем. Економски последици за локалната заедница Земјоделството е значајна гранка во економијата на Крива Паланка, со производство на компири како главен земјоделски производ, заедно со житарици како пченица и јачмен. Загадувањето на Крива Река претставува директна закана за овој витален сектор, бидејќи контаминираната вода може да ги загади почвата и подземните води, кои се клучни за одгледување култури и сточарство. Градоначалникот на Крива Паланка веќе извести дека почвата покрај реката, вклучително и земјоделското земјиште, е загадена, а добитокот кој зависи од реката е исто така изложен на ризик. Употребата на контаминирана вода за наводнување може да доведе до намалени земјоделски приноси и контаминација на земјоделските култури, правејќи ги потенцијално небезбедни за консумирање. Крива Паланка и нејзината околина имаат потенцијал за развој на туризмот, со атракции како што е историскиот Осоговски манастир и природните убавини на регионот. Загадувањето на водата негативно влијае на туризмот, честопати доведувајќи до загуби во активности како риболов и пловење. Лошиот квалитет на водата може да ги одврати туристите, намалувајќи ги приходите за локалните заедници и бизниси. Загадувањето на Крива Река веројатно ќе ја наруши репутацијата на Крива Паланка како туристичка дестинација, што ќе доведе до намалување на бројот на посетители и загуба на приходи за локалните бизниси, со што ќе се забави економскиот развој на регионот. Достапност на официјални извештаи и анализи По инцидентот во рудникот „Тораница“, градоначалникот на Крива Паланка ги објави наодите од лабораториските анализи на примероци земени од Крива Река, кои покажаа значајно зголемување на нивоата на олово и цијанид. Анализите беа спроведени од акредитирана лабораторија во Скопје. Министерството за животна средина и просторно планирање веќе презеде мерки со казнување на компанијата „Булмак“. Министерството за животна средина и просторно планирање е главната владина институција во Македонија одговорна за заштита и мониторинг на животната средина. Македонија е потписник на Архуската конвенција, што значи дека јавноста има право на пристап до еколошки информации што ги поседуваат државните органи. Фотографии: Едвард Буртунски; Ц.И.

Подгответе се да се навлечете на уште едно реално шоу - тоа само во случај доколку веќе не сте го ,,закачиле” по социјалните медиуми! Netflix го претставува „Пукни го балонот во живо“ (Pop the Balloon LIVE), преосмислена верзија на популарната интернет серија која ветува уште повисоки влогови, свежи пресврти и познати лица, сето тоа во реално време. За оние кои штотуку се вклучуваат, „Пукни го балонот“ е онлајн шоу во стил на брзи состаноци создадено од Болиа Матунду (БМ) и Арлет Амули, кои исто така се извршни продуценти на новата Netflix верзија на YouTube серијата. Во шоуто, учесниците се редат, а другите го „пукаат балонот“ на оние за кои не се заинтересирани, со што ги елиминираат од потенцијалните партнери. Како што се создаваат врски и тензиите растат, едно е сигурно: кога ќе пукне вашиот балон, пука и вашата шанса за љубов во шоуто. Верзијата во живо ќе донесе елиминации, непредвидливи дилеми и нефилтрирана романса директно пред гледачите. „Не можеме да бидеме повозбудени што го прошируваме и преосмислуваме „Пукни го балонот“ на Netflix“, вели извршниот продуцент Мет Шарп. „Оваа нова верзија се надоврзува на основниот концепт на оригиналот, додека ги поместува границите на поврзување, хемија и непредвидливост“. „Пукни го балонот во живо“ исто така е извршно продуциран од Ден Адлер и Бони Бигс за Sharp Entertainment, како и од Елен Рокамора. „Возбудени сме што го гледаме „Пукни го балонот“ како добива нов живот на Netflix“, велат Матунду и Амули за Tudum. „Од првиот ден, љубовта и забавата ни беа во срцето на шоуто, и навистина е возбудливо да го гледаме како се развива и расте надвор од нашите најлуди соништа. Како извршни продуценти, горди сме што го поддржуваме ова следно поглавје и едвај чекаме новите и долгогодишните фанови да го искусат“. Ивон Орџи од Insecure е новата водителка на дејтинг шоуто; Новата серија ќе ја води нигериско-американската комичарка, актерка и авторка Ивон Орџи („Несигурна“), номинирана за Еми. Матунду и Амули ја опишуваат Орџи како „ангажирана, духовита и автентична“, а Орџи вели дека нејзината улога во „Несигурна“ на крајот ја подготвила за овој нов проект. „По пет сезони играјќи ја Моли Картер, која немаше среќа во љубовта, во „Несигурна“, знам нешто или две за барање љубов на безнадежно место“, вели Орџи. „Се надевам дека сингловите во „Пукни го балонот во живо“ ќе имаат многу повеќе успех. Како водителка, со нетрпение очекувам да ја постигнам онаа деликатна рамнотежа помеѓу срцето и хуморот за нашите натпреварувачи и публиката на Netflix дома“. Како можам да го гледам „Пукни го балонот во живо“? Netflix верзијата на серијата ќе се емитува во живо секој четврток во почнувајќи од 10 април. Доколку го немате потребниот додаток за емитувања во живо, ќе можете да ја гледате серијата 2 дена подоцна од емитувањето во живо. „Пукни го балонот во живо“ се придружува на листата на Netflix за програмирање во живо, вклучувајќи ги „WWE Raw“, „Everybody’s Live with John Mulaney“, „Dinner Time Live with David Chang“, „Live from the Other Side with Tyler Henry“, „Џејк Пол против Мајк Тајсон“, „NFL Christmas Gameday“ и многу други; и социјални експерименти за запознавање, вклучувајќи ги „Љубовта е слепа“, „Премногу жешко за ракување“, „Совршен пар“, „Ултиматум: Венчај се или расели се“, „Ултиматум: Квир љубов“, „Подоцнежни средби“ и многу други. Случајот со „Пукни го балонот“ е одличен пример за тоа како социјалните медиуми и нивните содржини директно влијаат врз традиционалните медиуми. Еве неколку клучни начини на кои ова влијание се манифестира: * Инкубација и тестирање на концепти: Социјалните медиуми служат како плодна почва за раѓање и тестирање на нови идеи и формати. „Пукни го балонот“ започна како успешна интернет серија, што докажува дека концептот има публика и потенцијал пред да биде преземен од голем стриминг сервис како Netflix. Ова им овозможува на традиционалните медиуми да ги идентификуваат веќе популарните и ангажирани формати, намалувајќи го ризикот од неуспех. * Директна интеракција со публиката и градење на заедница: Интернет сериите често имаат блиска врска со својата публика преку коментари, лајкови и споделувања. Ова директно вклучување помага да се изгради лојална база на фанови кои потоа ги следат овие содржини кога ќе преминат на поголеми платформи. * Демократизација на содржината: Социјалните медиуми овозможуваат креаторите да заобиколат традиционални порти на медиумската индустрија. Успехот на независни проекти како „Пукни го балонот“ покажува дека добри идеи можат да најдат публика без потреба од големи продуцентски куќи во почетната фаза. * Потикнување иновации во форматот: Успехот на интернет сериите може да ги инспирира традиционалните медиуми да експериментираат со нови формати и стилови на прикажување. Верзијата во живо на „Пукни го балонот“ е доказ за тоа, бидејќи го задржува основниот концепт, но додава нови елементи како што се емитување во живо и учество на познати личности, што го прави уште попривлечно за поширока публика. * Влијание врз изборот на таленти: Популарноста на одредени личности на социјалните медиуми честопати ги прави привлечни за традиционалните медиуми. Учеството на познати личности од реални шоуа кои својата популарност ја стекнале преку социјалните медиуми во „Пукни го балонот во живо“ е пример за оваа тенденција. Накратко, социјалните медиуми повеќе не се само платформа за забава, туку станаа важен инкубатор и двигател на иновации во медиумската индустрија, директно обликувајќи го она што го гледаме на традиционалните платформи како Netflix. Затоа, подгответе се за „Пукни го балонот во живо“ и уживајте во плодовите на оваа еволуција на содржината!

Факултетот за ликовни уметности (ФЛУ) при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје во 2025 година одбележува значаен јубилеј – 45 години од своето основање . Овој јубилеј претставува важна пресвртница не само за самата институција, туку и за целокупниот развој на ликовната уметност во Македонија . Низ изминатите четири и пол децении, ФЛУ се афирмираше како најстара и најреномирана високообразовна институција и центар за развој на ликовната и визуелна култура во државата . Овој континуитет и репутација укажуваат на силна основа и трајно влијание врз македонската уметничка сцена. Централниот настан на оваа јубилејна година е ретроспективната изложба „45 години ФЛУ“ , која ќе биде отворена на 3 април во Музејот на современата уметност – Скопје (МСУ) . Годишната прослава која ќе трае во текот на целата 2025 година, со изложбата како главен настан, подвлекува сеопфатен напор за признавање на придонесот на факултетот . Факултетот за ликовни уметности во Скопје е основан на 31 март 1980 година, како дел од Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ . Неговото формирање одговори на растечките културни и уметнички потреби на Македонија . Иницијативата за основање на факултетот потекна од д-р Тома Прошев, тогашен директор на Универзитетскиот центар за уметности во СР Македонија . За организација и структурирање на новиот факултет беше формирана Матична комисија, предводена од Васко Поповски, а поддржана од истакнати професори и уметници . Првите наставници беа назначени на 23 април 1980 година и меѓу нив беа реномираните уметници Петар Мазев, Димитар Кондовски, Родољуб Анастасов, Душан Перчинков (прв продекан), Петар Хаџи-Бошков (прв декан) и Драгутин Аврамовски-Гуте . Фактот што основачите и првите професори веќе беа етаблирани и „еминентни“ уметници укажува на тоа дека ФЛУ од самиот почеток беше изграден на силна уметничка основа . Ова веројатно придонесе за неговиот углед во самиот почеток и квалитетот на образованието што го нудеше. Наставата за првата генерација студенти започна во учебната 1980/81 година во просториите на Училиштето за применета уметност во Скопје . Во 1981 година, ФЛУ официјално беше регистриран како дел од Универзитетскиот центар за уметности, а наставниот кадар се прошири . Во 1982 година, ФЛУ доби сопствен простор за работа во културно-историскиот споменик Сули-ан во Старата скопска чаршија . Моментално, ФЛУ е сместен во три објекти на две различни локации: Сули-ан и два објекти во населбата Карпош III . Основањето на ФЛУ во 1980 година се случи три децении по основањето на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во 1949 година . Ова сугерира постепен развој на високото образование во областа на уметностите во рамките на универзитетската структура. Почетното потпирање на просториите на Училиштето за применета уметност и последователното стекнување простор во Сули-ан ги истакнуваат раните предизвици и конечното воспоставување на сопствен идентитет и инфраструктура на ФЛУ. Сегашната локација на повеќе локации веројатно ги задоволува специфичните потреби на катедрите за сликарство, скулптура, графика и други. ФЛУ континуирано ги адаптира своите студиски програми во согласност со современиот живот и уметнички текови . Наставната програма вклучува традиционални и современи уметнички практики, како и трансмедиумски пристапи . ФЛУ нуди додипломски и магистерски студии кои опфаќаат широк дијапазон на стручни уметнички предмети и практики . Во текот на своите 45 години, ФЛУ има произведено 1530 дипломирани студенти на додипломски студии и 323 на постдипломски студии (заклучно со февруари 2025 година) . Друг извор споменува 1134 дипломирани студенти на додипломски студии и 158 на постдипломски студии во текот на 33 години (заклучно со 2013 година) . Разликата во бројот на дипломирани студенти веројатно ги одразува различните временски рамки на податоците. Поновиот податок укажува на значително зголемување на бројот на дипломирани студенти во изминатата деценија, што сугерира континуиран раст и популарност на факултетот. ФЛУ одржува меѓународна соработка, вклучувајќи и неодамнешна работилница со Универзитетот на Западна Атика во Атина . Факултетот е посветен на унапредување на современите уметнички практики и поттикнување нови идеи, притоа одржувајќи ја врската помеѓу традицијата и модерните текови во уметноста . ФЛУ поддржува инклузивност и еднакви можности во согласност со Законот за високо образование и универзитетските статути . Акцентот на адаптирање кон современите трендови и вклучувањето на трансмедиумски практики сугерира дека ФЛУ не е само чувар на традицијата, туку и институција која гледа напред и ги прифаќа иновациите во уметничкото образование. Споменувањето на нови медиуми и графички дизајн во контекст на студиските програми дополнително го потврдува ова. Овој фокус на современите практики осигурува дека дипломираните студенти се опремени со вештини и знаења релевантни за денешниот уметнички свет, што ги прави конкурентни и придонесува за еволуцијата на македонската уметност. Икони и легенди: Влијателни уметници од ФЛУ кои ја обликуваа македонската уметност Основачи и први професори Основачите и првите професори беа еминентни македонски и југословенски уметници кои ги поставија темелите на академскиот пристап кон уметноста на ФЛУ . Меѓу нив се академските сликари Димитар Кондовски, Петар Мазев, Родољуб Анастасов и Душан Перчинков (прв продекан) , академскиот графичар и сликар Драгутин Аврамовски-Гуте и академскиот вајар Петар Хаџи-Бошков, кој беше и прв декан . Наставниот кадар во 1981 година се прошири со академскиот вајар м-р Стефан Маневски, Симон Шемов и академскиот сликар и графичар м-р Димитар Малиданов . Петар Мазев се истакнува како клучен иницијатор за отворањето на ФЛУ во Скопје . Во 2017 година беше одржана ретроспективна изложба на неговото творештво . Специфичното споменување на Петар Мазев како „клучен иницијатор“ и организирањето на ретроспективна изложба посветена на него укажуваат на неговата значајна улога во основањето и развојот на ФЛУ и неговото трајно влијание врз македонската уметност. Изложбата „45 години ФЛУ“: Ретроспектива на творештвото во МСУ Изложбата е централен настан со кој се одбележуваат 45 години од постоењето на ФЛУ . Таа е организирана заеднички од страна на ФЛУ и Музејот на современата уметност – Скопје (МСУ) . Изложбата има за цел да го претстави богатото наследство и креативниот придонес на факултетот во развојот на македонската и регионалната уметничка сцена . Таа симболично го претставува континуитетот и еволуцијата на уметничките изрази кои се развивале во текот на изминатите четири и пол децении . Целта е не само да се потсетиме на културното наследство и да се прослави уметничката историја, туку и да се препознаат сите генерации уметници кои со своето творештво оставиле трајна трага . Изложбата исто така има за цел да го валоризира наследството на факултетот и да отвори нови перспективи за неговата иднина . Ќе бидат изложени 45 дела од 45 автори . Соработката помеѓу ФЛУ и МСУ за оваа изложба ги истакнува силните институционални врски и заедничката посветеност кон промовирање на македонската уметност. Ова партнерство му дава значителен престиж и видливост на јубилејното одбележување. МСУ е водечки музеј за современа уметност во Македонија . Неговото домаќинство на изложбата обезбедува истакната платформа за презентација на достигнувањата на ФЛУ пред широка публика и ја потцртува важноста на факултетот во рамките на националната уметничка сцена. Изборот на 45 дела од 45 автори за изложбата „45 години ФЛУ“ директно го одразува јубилејниот број, создавајќи симболичен приказ на историјата на факултетот и индивидуалните придонеси на неговите членови. Изложбата ќе вклучи избор од 45 дела од колекцијата на МСУ . Колекцијата на МСУ е формирана по земјотресот во Скопје во 1963 година, со донации од меѓународни организации, музеи и поединци како гест на солидарност . Колекцијата опфаќа меѓународен и национален сегмент, одразувајќи ја модерната уметност од различни делови на светот, со фокус на уметничките движења од 1950-тите, 1960-тите и 1970-тите години . Вклучува дела од реномирани уметници како Пабло Пикасо, Ханс Хартунг, Виктор Вазарели и Александар Калдер . Колекцијата на МСУ исто така вклучува значајни дела од македонски уметници . Неодамнешната изложба во Кунстхале Виена и Националната галерија Прага, насловена „Ниедно чувство не е конечно: Колекција на солидарноста, МСУ Скопје“, прикажа дела од колекцијата на МСУ, истакнувајќи го историскиот и политичкиот контекст на нејзиното формирање . Вклучувањето на дела од постојаната колекција на МСУ во изложбата „45 години ФЛУ“ ја поврзува историјата на факултетот со пошироката историја на модерната и современата уметност, особено со уникатната приказна за формирањето на МСУ преку меѓународна солидарност по земјотресот. Неодамнешната меѓународна изложеност на колекцијата на МСУ преку изложбите во Виена и Прага го подигнува профилот на македонската уметност и потенцијално го зголемува интересот за изложбата „45 години ФЛУ“, како на домашно, така и на меѓународно ниво. Дела на наставниот кадар на ФЛУ Изложбата исто така ќе прикаже дела во сопственост на уметниците – наставен кадар на ФЛУ, од основањето до денес . Ова ќе ги прикаже уметничките практики кои професорите ги развивале во своето творештво, а кои исто така ги пренесувале на своите студенти . Изложбата ќе го документира развојот на македонската современа уметност, почнувајќи од класични техники во сликарството, графиката и скулптурата, па сè до авангардни инсталации, визуелни комуникации и дигитална уметност . Таа ќе го претстави богатството и разноликоста на уметничките практики во рамките на факултетот . Вклучувањето на дела од сегашни и поранешни членови на наставниот кадар обезбедува сеопфатен преглед на уметничките трендови и педагошките пристапи кои го обликувале ФЛУ во текот на неговата 45-годишна историја. Овој генерациски опсег ќе ја истакне еволуцијата на уметничките стилови и постојаното влијание на факултетот. Широкиот спектар на уметнички изрази кои ќе бидат прикажани, од класични техники до дигитална уметност, ја одразува посветеноста на факултетот кон прифаќањето на традиционални и современи уметнички форми, што е во согласност со претходното набљудување за прилагодување на студиските програми кон модерните трендови. Оваа разновидност во уметничкото творештво на факултетот демонстрира динамичен и инклузивен пристап кон уметничкото образование на ФЛУ, подготвувајќи ги студентите за широк спектар на уметнички кариери. Документарни прилози за историјата и активностите на ФЛУ Изложбата ќе биде пропратена со документарни прилози од историјата и активностите на ФЛУ . Овие прилози имаат за цел да го валоризираат наследството на факултетот . Тие ќе ги истакнат значајните моменти и личности од историјата на ФЛУ . Документарните материјали исто така ќе имаат за цел да отворат нови перспективи за иднината на ФЛУ . Еден извор споменува дека истакнати алумни ќе одржат предавања на кои ќе ја истражуваат улогата на ФЛУ во современиот уметнички и културен дискурс . Ретроспективната изложба ќе прикаже и архивски фотографии и други контекстуални историски материјали поврзани со развојот на Факултетот за ликовни уметности низ годините . Вклучувањето на документарни материјали и предавања од алумни додава важен слој на историски контекст и лични наративи на изложбата, збогатувајќи го разбирањето на посетителот за влијанието на ФЛУ надвор од самите уметнички дела. Овие дополнителни материјали ќе обезбедат вредни сознанија за еволуцијата на факултетот, неговите клучни фигури и неговото пошироко влијание врз македонската уметничка сцена преку перспективите на оние кои поминале низ неговите врати. Двојната цел на документарните прилози – да се валоризира минатото и да се отворат нови перспективи за иднината – укажува на перспективен пристап кон јубилејното одбележување, користејќи го минатото како основа за иден раст и иновации во ФЛУ. Ова сугерира дека изложбата не е само носталгичен поглед наназад, туку и стратешки момент за размислување за силните страни на факултетот и за визија на неговата идна улога во еволуирачкиот уметнички свет. Значењето на јубилејот: Валоризација на наследството и отворање нови перспективи 45-годишниот јубилеј е повод да се потсетиме на културното наследство и да се прослави уметничката историја . Тоа е време да се препознаат сите генерации уметници кои оставиле трајна трага во културниот пејзаж на Македонија и пошироко . ФЛУ отсекогаш бил место на слободна мисла, креативна експресија, критичко размислување и постојано истражување на нови уметнички хоризонти . Јубилејот е можност за нови планови, идеи и развојни стратегии . Тој се гледа како клучен настан за континуитетот, влијанието и иднината на уметничките образовни институции . Факултетот останува посветен на својата мисија да создава генерации уметници кои ќе продолжат да ја обликуваат македонската и светската уметност . Акцентот на „слободна мисла, креативна експресија, критичко размислување и постојано истражување“ ги истакнува основните вредности и образовната филозофија на ФЛУ, кои веројатно придонеле за неговиот успех во негувањето иновативни уметници. Овие принципи сугерираат средина која поттикнува експериментирање, интелектуално ангажирање и развој на индивидуални уметнички гласови, кои се од суштинско значење за растот на витална уметничка сцена. Гледањето на јубилејот како можност за „нови планови, идеи и развојни стратегии“ покажува дека ФЛУ не се потпира на своите минати достигнувања, туку активно гледа кон иднината и како може да продолжи да придонесува во уметничкиот свет. Овој проактивен пристап сугерира посветеност кон постојана еволуција и прилагодување кон променливиот пејзаж на уметноста и образованието. ФЛУ веќе 45 години игра водечка улога во високото уметничко образование во Македонија . Тој е центар за креативен развој, формирајќи генерации уметници кои оставиле значаен белег на национално и меѓународно ниво и изгради респектабилна позиција како образовна и истражувачка институција . Оптимизмот изразен за иднината на ФЛУ, особено довербата во неговите млади уметници и неговиот потенцијал да биде регионален лидер, сугерира витална и ветувачка перспектива за континуираните придонеси на факултетот во уметничкиот свет.

Автор: Даријан Лидер ; Терапевтите минатата недела беа затрупани со барања од новинари, клиенти и пријатели да дознаат колку е автентичен говорот на Сем Роквел за неговата сексуалност во серијата „Белиот лотос“. Ако не сте запознаени со серијата, станува збор за болна, прецизно набљудувана дисекција на американските вредности, фокусирајќи се на сексот, расата, класата, пријателството и аспирациите. Секоја сезона е сместена во еден од хотелите „Белиот лотос“, луксузни и скапи одморалишта каде економската и социјалната нееднаквост меѓу персоналот и гостите е голема, и каде злосторство дејствува како леќа преку која се акцентираат меѓусекторските тензии и дисонанци. Говорот на Сем Роквел; Напишана и режирана од Мајк Вајт, серијата е како американска верзија на филм на Мајк Ли, со публика која се грчи и немирно седи поради прикажувањето на сопствените предрасуди. Со брилијантна актерска екипа и извонредни изведби од актери како Ејми Лу Вуд, Паркер Поузи, Волтер Гогинс и Џејсон Ајзакс, ова е телевизија што не смее да се пропушти, и покажува што може да постигне внимателно и обмислено сценарио, со вистинско разбирање на човековата психологија. Па зошто говорот на Сем Роквел? Без да навлегувам во заплетот и контекстот, во основа станува збор за исповеден монолог за неговата потрага по сексуално задоволство и каде го довела таа потрага. Преселувајќи се од САД во Тајланд во потрага по „азиски девојки“, тој објаснува како излегол „надвор од контрола, ненаситен“, при што секоја сексуална средба служела само како проводник до следната. Оваа очајна и бескрајна потрага по исполнување е проследена со сознанието, по „околу 1000 ноќи“, дека никогаш нема да биде задоволен, и дека причината за оваа неспоивост меѓу желбата и задоволството е едноставна: тој спиел со „азиски девојки“, а всушност сакал ДА БИДЕ азиска девојка. Оттаму, следниот пат кога ќе се најде со лејдибој, наместо тој да ја пенетрира, таа го пенетрира него. „Беше некако магично“, вели тој, „навистина сакав да бидам една од овие азиски девојки кои јас ги ебам и да го почувствувам тоа“. Потоа објавува оглас за бели мажи како него да го пенетрираат – понекогаш повеќе од еден истовремено – облекува женска долна облека и парфем, и ангажира азиски девојки да го гледаат сексуалниот спектакл. Гледајќи им во очите, помислувал „Јас сум таа и јас се ебам себеси“. Од сексуална практика, монологот станува посериозен, со разговор за суетата на земните форми и будизмот. „Дали сум јас азиска девојка внатре, а средовечен белец однадвор?“, се прашува тој, а потоа открива дека конечно избрал трезвеност „за да избега од бескрајниот рингишпил на страст и страдање“. Монологот е навистина малку режиран, момент кога чувствуваме дека слушаме сценарио што се изведува, за разлика од многу пофлуидниот и природен дијалог во остатокот од серијата. Но прашањето што сите се чини го поставуваат е ова: Дали луѓето навистина ги имаат овие искуства и чувства? Дали е вистинско? Дали некој навистина би се префрлил така? Самиот факт што се поставуваат такви прашања укажува на тоа дека нешто многу реално е допрено: длабока двосмисленост во сексуалниот идентитет на многу луѓе, што говорот на Роквел толку јасно го изнесува. Прво, тука е прашањето за сексуалниот избор. Многу е вообичаено тинејџерите да развијат опсесии кон некого од ист пол, честопати личност која се чини дека отелотворува некоја верзија на машкост или женственост. Тие не можат да престанат да мислат на нив, може да ги имитираат и генерално гравитираат кон нив. Но дали тоа значи дека сексуално ги посакуваат или не? Дали опсесијата кон ист пол значи дека некој е геј? Преовладувачките општествени норми, и покрај површинската отвореност, обично кријат моќни дихотомии: некој мора да се вклопи во една од две кутии, машка или женска, стрејт или геј. Во која кутија „навистина“ припаѓа личноста? Тука христијанските конверзивни терапии и повеќето мејнстрим психодинамички терапии делат основна премиса: постои разлика меѓу идентификација и желба. Да бидеш привлечен кон некој друг не значи нужно дека сексуално го посакуваш, туку можеби дека сакаш ДА БИДЕШ тој. Запомнете дека адолесценцијата е време кога идентитетите се тестираат и истражуваат, така што е многу вообичаено да се создадат заљубувања и фасцинации кон ист пол, особено со оние кои се чини дека знаат како да се движат низ сексуалноста и социјалниот престиж, фигури кои се чини дека без напор отелотворуваат машкост и женственост. Но дали фасцинацијата значи сексуална желба? Ова е точка на забуна и двосмисленост за многу млади луѓе, што традиционалните конверзивни терапии го искористуваат со укажување на разликата помеѓу желбата да се биде некој друг и сексуалната ориентација кон нив. Психодинамичките терапии го истражуваат ова прашање со повеќе нијанси и грижа, со цел да избегнат нормативни судови и однапред одредени цели. Да сакаш да бидеш некој, сепак, можеби не е некомпатибилно со сексуалната желба, а идентификацијата и желбата можат да се менуваат или да се искусат истовремено кај некои луѓе. Говорот на Роквел ја изнесува тензијата помеѓу посакувањето и сакањето да се биде, но исто така покажува дека ова сакање да се биде може само по себе да иницира желба. Како што објаснува тој, откако сфатил дека сака да биде азиска девојка, тој потоа го зазема нејзиното место станувајќи сексуалниот објект на други мажи. Значи, со што се идентификувал, се чини, не е само жена, туку жена КАКО сексуален објект за маж. Овој вид на идентификација може да биде клучен за сексуалната желба, спојувајќи го идентитетот со сексуална позиција. Но кој е мажот, а кој жената тука? Жената е сексуален објект за мажот, полот на желбата, а мажот е „средовечен белец“ како него, слика во огледало, така што гледањето на сексот низ очите на платениот сведок е начин да се гледа себеси. Тој е на три места одеднаш: девојката што гледа, личноста која е пенетрирана и личноста што пенетрира. Сето ова е недвосмислено во монологот на Роквел. Тријаголната сцена ја изнесува мистеријата и траумата на сексот за дете. Двајца возрасни имаат секс, а ги гледа трето лице, како дете што ја набљудува сцената во спалната соба меѓу неговите родители. Што се случува? Како може ова да има смисла? Дали личноста што е пенетрирана чувствува задоволство или болка? Кој сакам да бидам во оваа драма? Дали можам да бидам на две места истовремено? Овие детски прашања ја формираат заднината на сцените што ги игра Роквел и им даваат компулсивен квалитет. Дилемите и збунетостите од детството не исчезнуваат, туку го обликуваат нашиот подоцнежен сексуален живот. Што чувствува жената за време на сексот? Зошто мажот ја посакува? Зошто би сакал да ја пенетрира? Како се чувствува тоа? Што ја прави објект на желба? Единствениот начин да се разработат овие прашања е да се заземат повеќе од едно место одеднаш, стратегија за која дискутирав во „Дали е секогаш само секс?“. Луѓето што имаат секс, всушност, често се обидуваат да се видат себеси низ очите на својот партнер, дури и отстранувајќи или криејќи делови од своите тела додека замислуваат што гледа или чувствува другата страна. Или замислуваат дека тие самите се некој друг, како да истражуваат што значи да бидат посакувани од перспектива на нивниот партнер. Сликовитиот приказ на Роквел исто така истакнува уште една клучна карактеристика на голем дел од машката сексуалност. Мажите често го поминуваат својот живот перформативно обидувајќи се да ја докажат својата моќ и мажественост, како заканата од неуспех тука да е постојана опасност, а не праг што требало да се помине во минатото. Тие мора секојдневно да докажуваат дека се мажи, што во многу случаи значи ДА НЕ БИДАТ жени. Ова се открива не само во хомофобијата и хипохондријата, туку и во шегите и мемите кои сите се вртат околу ужасот од пенетрација и од тоа да се биде во позиција на сексуален објект. Мачо машкоста, како што често се укажува, е фундаментално дефанзивна. Да се биде маж значи да се држи женската позиција настрана, надвор од свеста и честопати отфрлена со насилство. Додека го гледаме Волтер Гогинс како го слуша монологот на Роквел со отворена уста и очигледно во шок, неговото неверување го претставува неверувањето на многу машки гледачи, кои се запрепастени кога ја гледаат нивната сопствена психичка вистина како се открива. Нивната сопствена потисната женска позиција е отворено признаена и препознаена. Желбата агресивно да се пенетрираат жени често ја маскира желбата самиот да бидеш пенетриран, како тоа да е трансформирано од желба во страв. Оттаму и начинот на кој многу мажи го прифаќаат верувањето дека сите жени сакаат да бидат пенетрирани – тие едноставно им ги припишале своите сопствени чувства на жените. Сексот сам по себе може да биде маскирано лекување на таквите стравови. Роквел успева да излезе од циклусот, надминувајќи го светот на телесните задоволства и наоѓајќи – очигледно – некаков мир во апстиненцијата. Па, освен ако не откриеме нешто друго во некоја идна епизода… Извор: Хрониките на Ханиф Куреиши ;

Македонскиот етер повторно е побогат за една добро позната и сакана радио станица. По период на исчекување, легендарниот Канал 103, познат и како Стотројка, се враќа на ФМ скалата преку новата радио емисија „Домашна работа“, која започна да се емитува на програмата на Македонско радио - Радио 2. Фото: Јелена Овој настан претставува значаен момент за македонската медиумска и културна сцена, означувајќи го повторното присуство на еден од најзначајните независни и алтернативни медиуми во земјата. Канал 103 започна со своето емитување на 1 мај 1991 година . Неговите почетоци се поврзани со Македонското радио, во рамките на тогашното Радио Скопје . Уште од самиот почеток, оваа радио станица се профилираше како непрофитна , со јасна цел да промовира авангардна музика . Нејзината посветеност кон алтернативните звуци и независната култура брзо ја издвои од останатите радио станици во земјата. Еден од популарните џинглови кој остана врежан во сеќавањата на многу слушатели гласеше: „ Канал 103 – искра светлина од мрачните лавиринти на Македонската радиотелевизија“ . Оваа самоописна фраза ја отсликуваше перцепцијата на радиото за својата улога во медиумскиот простор – како светилник на независна мисла во тогашниот контекст. Уште во 2015 година, Канал 103 беше препознаен како темел на независната и авангардната култура, неговиот дом, веќе 24 години, како и клучен промотор на прогресивна музика и култура . Оваа констатација ја потврдува долгогодишната посветеност на радиото кон своите основни принципи. Имено, како медиум постар од независна Македонија, Стотројка континуирано се сметаше за "искра светлина од мрачните лавиринти на Македонската Радио-Телевизија" . Во 2016 година, радиото гордо го прослави својот 25-годишен јубилеј , што е уште еден доказ за неговата долговечност и значајно културно влијание. Меѓутоа, патот на Стотројка не беше секогаш лесен. Во март 2019-та радиото беше исклучено од етерот и продолжи да емитува програма исклучиво преку интернет . Овој прекин на емитувањето на ФМ брановите беше резултат на специфичен правен вакуум, поради што радиото со години можеше да се слуша само онлајн . Оваа ситуација јасно укажува на правните предизвици со кои се соочуваше Канал 103 во обидот да го задржи своето место на радио спектарот. Сега, по овој период на исчекување, доаѓа долгоочекуваната вест за враќањето на Стотројка на ФМ фреквенциите преку новата емисија „Домашна работа“. Ова радио шоу започна да се емитува на 2 март оваа година, во 20 часот, на програмата на Македонско радио - Радио 2. Овој настан е значаен бидејќи претставува прва официјална соработка помеѓу Македонската Радио Телевизија и Канал 103 по повеќе децении. Иако се емитува засега само за два часа неделно, но овојпат на национално ниво. Оптимизмот за иднината на ова партнерство е видлив во изјавата дека ова треба да биде " само прв исчекор, само почеток на една континуирана соработка меѓу националниот јавен дифузер и Канал 103, која во иднина ќе се развива и продлабочува на взаемно задоволство и конечно, во интерес на граѓаните и јавното добро.". Оваа надеж за понатамошно зајакнување на врската помеѓу двете медиумски куќи укажува на потенцијална промена во начинот на кој државната медиумска установа гледа на независните културни иницијативи во земјата. Може да се претпостави дека оваа соработка е резултат на растечкото признавање на вредноста и важноста на различните гласови и алтернативни перспективи во националниот медиумски простор. Но, што всушност претставува „Домашна работа“? Оваа емисија е опишана како „ радио магазин што ја истражува и промовира македонската алтернативна и независна музичка и културна сцена." . Наменета е за пошироката публика која има афинитети кон музиката, културата и уметноста. Целта на „Домашна работа“ е да им даде глас на локалните музичари, уметници и културни активисти, а истовремено да поттикне критичко промислување за актуелните предизвици во културниот сектор. Оваа двочасовна програма се емитува секоја недела и е достапна не само на фреквенциите на Македонско радио - Радио 2, туку и на стриминг каналите на Стотројка, што ја прави достапна до поширок аудиториум. Посветеноста на емисијата кон поддршка на локалната културна сцена е евидентна и во нејзините цели. Една од главните цели на „Домашна работа“ е " промовирање и развивање на сцената надвор од главниот град и придонесување кон суштинска културна децентрализација.". Оваа цел е од исклучително значење бидејќи се обидува да го надмине потенцијалното концентрирање на културни активности и ресурси во Скопје, и да поттикне културен развој и во другите региони на Македонија. Пример за овој пристап може да се најде во второто издание на радио магазинот, кога Стотројка го посети Прилеп по повод Прилепскиот карневал и еднодневниот фестивал „Прочка ебаго“. Овој настан беше посочен како "добар пример за успешна соработка меѓу независната сцена и локалните јавни институции.". За оние кои ја пропуштиле оваа емисија, таа е достапна за слушање на овој линк : . Во третото издание на „Домашна работа“, од 16 -ти март, слушателите имаа можност да слушнат интервју со македонскиот музичар и композитор Никола Коџабашија, кој веќе долги години живее и работи во Велика Британија. Сето ова се случува со една крајна цел на ум: "враќање на фреквенцијата и дефинитивно легализирање на Канал 103, кој веќе 34 години е бастион на независната мисла и радио дом на културата.". Оваа изјава јасно ја покажува долгорочната амбиција зад оваа соработка – да се обезбеди постојана ФМ фреквенција за Канал 103 и конечно да се реши неговиот правен статус. Постојаното нагласување на потребата за "дефинитивно легализирање" укажува на тоа дека Канал 103 долг период функционирал со нејасен или нерешен правен статус. Соработката со јавниот радиодифузер се чини како стратешки чекор кон конечно решавање на ова прашање и обезбедување долгорочна одржливост на станицата.

Студентите од Универзитетот во Руан, Франција, продолжуваат со своите протести по трагичниот настан од 12 март, кога еден студент се обиде да изврши самоубиство од мостот на Факултетот Пастер. Инцидентот, според првичните информации, се случил како резултат на конфликт со расистичка природа помеѓу студентот и еден професор. Масовен протест до градското собрание Повеќе од 600 студенти присуствуваа на состанокот со претседателот на универзитетот, Франк Ле Дерф, распределени во два амфитеатри. Многумина од нив изразија разочарување и гнев по средбата. "Очекувавме транспарентност и конкретни одговори, вклучително и моментално отпуштање на вмешаниот професор", изјави Матео Бланпејн за Дива. Тој додаде дека студентите симболично се упатиле кон градското собрание, бидејќи професорот е член на опозицијата во локалната власт. Реакција на универзитетското раководство Претседателот на Универзитетот во Руан Нормандија, Франк Ле Дерф, на 20 март оствари средба со студентските организации, претставниците на универзитетскиот антирасистички колектив и претставниците на вработените. Тој нагласи дека "расизмот нема место во нашата институција, како и сите форми на дискриминација, вознемирување и насилство". Според универзитетот, случајот бил пријавен во 2024 година, по што биле преземени суспензивни мерки и случајот бил предаден на дисциплинската комисија. Професорот добил забрана за вршење наставна дејност во траење од 18 месеци за магистерската програма каде што бил педагошки одговорен. Продолжување на протестите "Имаме впечаток дека нè потценуваат и не нè слушаат. Ќе продолжиме со нашите акции бидејќи немаме друг избор", изјави Сандра-Анжел Малумби, студентка во втора година на Политички науки. Закажана е прес-конференција на универзитетот, додека студентите ќе одржат генерално собрание за да одлучат за натамошните чекори во нивните протести.

Мечките и пчелните кошници: Вистината зад љубовта кон медот Сите сме виделе слики од Вини Пу со шепата во тегла со мед, жеден за уште една капка од тој златен нектар. Но, што ако ви кажеме дека реалноста е уште поинтересна од приказната? Во природата, мечките навистина ги обожуваат пчелните кошници, но не само поради медот! Овие моќни цицачи не само што се привлечени од слаткиот мирис на медот, туку и од високата нутритивна вредност што ја нуди целата кошница – вклучувајќи ги пчелите, ларвите и восокот! Мечките како природни љубители на кошници Мечките живеат во шумски предели низ целиот свет, а таму каде што има пчели – има и мечки на „гозба“. Со нивниот моќен нос, мечките можат да детектираат кошница од далечина, па затоа не е чудно што често можат да се забележат како демнат околу пчеларниците. Но, што е тоа што ги привлекува? • Медот – богат со природни шеќери, кои се лесен извор на енергија. • Ларвите и возрасните пчели – изненадувачки, но мечките не доаѓаат само поради медот! Протеините што ги добиваат од јадењето на целиот кошник им помагаат да се подготват за хибернација. • Восокот – делумно сварлив, но богат со маснотии, што дополнително ги заситува. Ако сте пчелар и живеете во подрачје каде што има мечки, тогаш знаете дека мечките можат да бидат вистинска ноќна мора. Овие животни не размислуваат за тоа колку труд сте вложиле во вашиот пчеларник – тие едноставно следат инстинкт. Доколку најдат пчеларник без заштита, нема да се двоумат да се послужат со содржината. Често, по „гозбата“, местото изгледа како после невреме – расфрлани парчиња дрво, скршени рамки и трагите од мечката која си заминала, задоволно полнејќи го стомакот. Некои пчелари дури споделуваат фотографии од кошници кои очигледно биле користени како играчки – мечките не само што јаделе, туку и си „играле“ со деловите, што понекогаш резултира со тотална деструкција. Заштитата на пчеларникот од мечки е клучна, особено во подрачја каде што тие се чести посетители. Мечките имаат извонреден мирис и лесно ги намирисуваат медот и пчелите, што ги привлекува во пчеларниците. Еве неколку ефикасни начини за заштита: 1. Електрична ограда Најсигурната заштита е електричната ограда, која треба да биде поставена околу целиот пчеларник. • Како да се постави? • Користете најмалку 5 жици, почнувајќи од 20 см од земјата, а последната да биде висока барем 120 см. • Жиците треба да се постават на 20-30 см растојание една од друга. • Оградата треба да биде поврзана со солиден извор на електрична енергија (соларен панел или батерија со висок напон, барем 6.000 волти). • Не заборавајте да поставите и заземјување. 1.Контактирајте ги локалните продавници за земјоделска опрема: Многу продавници за земјоделска и сточарска опрема нудат електрични огради или компоненти за нивна изработка. Посетете ги најблиските продавници во вашето подрачје и прашајте за достапноста на вакви производи. 2. Онлајн продавници: Пребарајте македонски онлајн продавници кои нудат електрични огради или опрема за нивна изработка. Ова може да ви овозможи поголем избор и можност за споредба на цени и квалитет. 3. Консултирајте се со здруженија на пчелари: Здруженијата на пчелари во Македонија можат да ви дадат корисни информации за тоа каде да набавите електрични огради и како да ги инсталирате. Тие можат да споделат искуства и препораки за најдобрите практики во заштитата од мечки. 4. Контактирајте ги надлежните институции: Националните паркови и еколошките организации понекогаш добиваат донации на електрични огради за превентивни мерки против големи месојади. На пример, во Националниот парк Шар Планина пристигнала донирана опрема од електрични огради за превентивни мерки за големи месојади.  Контактирајте ги овие институции за да дознаете дали имаат програми за поддршка или можности за набавка на опрема. 2. Јаки мириси како одвраќање Мечките избегнуваат некои мириси, па можете да користите: • Човечка коса или облека – расфрлете ги околу пчеларникот. • Кучешка урина – мечките ја поврзуваат со присуство на кучиња. • Амонијак или избелувач – можете да ги распрскате на крпи и да ги обесите околу кошниците. 3. Физички бариери и заштитени кошници • Жичана мрежа со мали отвори (поцинкувана мрежа) може да биде дополнителна пречка. • Подигнување на кошниците на платформа – ако ги поставите на висина од 2 метри (на цврсти дрвени или метални столбови), мечките ќе имаат потешкотии да ги дофатат. 4. Присуство на кучиња-чувари Некои раси, како шарпланинец или кавказки овчар, можат да бидат одлични за заштита на пчеларникот. Тие со лаење можат да ја одвратат мечката уште пред да се приближи. 5. Светлосни и звучни аларми • Соларни лампи кои се активираат со движење можат да ја исплашат мечката. • Автоматски звучни аларми или радио што свири ноќе може да создадат впечаток на човечко присуство. дови на алармни системи: 1. Светлосни аларми: Овие уреди користат трепкачки светла или светлосни сигнали кои се активираат при детекција на движење. Неочекуваните светлосни импулси можат да ги исплашат мечките и да ги одвратат од понатамошно приближување. 2. Звучни аларми: Овие системи емитуваат гласни звуци, како сирени или пред-снимени звуци на предатори, кога ќе детектираат присуство на мечка. Гласните и неочекувани звуци можат да предизвикаат страв кај мечките и да ги натераат да се повлечат. Препораки за употреба: • Комбинирање на методи: За најдобри резултати, препорачливо е да се комбинираат светлосни и звучни аларми со други превентивни мерки, како што се електрични огради. • Ротација на техники: Мечките можат да се навикнат на одредени аларми со текот на времето. Затоа, корисно е периодично да се менуваат типовите на аларми или да се користат различни звуци и светлосни сигнали. • Поставување на сензори: Инсталирањето на сензори за движење кои ги активираат алармите само кога ќе детектираат присуство на животно може да помогне во зачувување на енергијата и да го продолжи векот на траење на уредите. 6. Избегнување привлекување на мечки • Држете ја околината чиста – без расфрлан восок, стар саќе или остатоци од мед. • Не оставајте отворени канти со ѓубре во близина. Дополнителен совет: Комуникација со локални власти Ако мечките се постојан проблем, пријавете во локалните шумарски служби или организации за заштита на дивиот свет. Понекогаш тие можат да помогнат со поставување на заштитни мерки или преместување на мечките. Со правилна заштита, можете да го зачувате вашиот пчеларник без да и наштетите на природата и мечките. Важно е да не се напаѓаат мечките од неколку клучни причини – еколошки, правни и безбедносни. Еве зошто: 1. Мечките се важни за екосистемот Мечките играат значајна улога во природниот баланс. Тие: • Помагаат во ширење на семиња – кога јадат овошје и растенија, нивните изметни остатоци помагаат во обновата на шумите. • Ги регулираат популациите на инсекти и ситни животни – нивната исхрана вклучува и штетни инсекти и мали цицачи. • Го одржуваат здравјето на шумите – мечките копаат во земјата барајќи корени и инсекти, што придонесува за проветрување на почвата. 2. Законска заштита Во многу земји, мечките се заштитени со закон. Убивањето или повредувањето на мечка без дозвола може да носи големи казни и правни последици. Наместо агресија, треба да се користат превентивни мерки како електрични огради и звучни аларми. Кафеавата мечка (Ursus arctos) е строго заштитен вид во Република Македонија. Според Законот за ловство од 2009 година, ловот на кафеавата мечка е трајно забранет. Исклучоци може да се направат само со специјална дозвола од Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство. Оваа законска заштита има за цел да го зачува биодиверзитетот и да спречи намалување на популацијата на мечките. Сепак, ова понекогаш доведува до конфликти, особено со пчеларите, бидејќи мечките често ги напаѓаат пчеларниците во потрага по храна, предизвикувајќи значителни штети. Поради законската заштита на мечките, пчеларите не смеат да преземаат агресивни мерки против нив. Наместо тоа, тие треба да користат превентивни мерки како што се електрични огради или други средства за одвраќање на мечките. Во случаи кога мечките предизвикуваат штета, пчеларите имаат право да бараат надомест од државата. Сепак, процесот за добивање на овој надомест е често долг и сложен, што претставува дополнителен товар за пчеларите. Во некои региони, како што е општина Маврово и Ростуше, се спроведуваат мерки за заштита од мечки, вклучувајќи успивање и дислокација на мечките во соработка со државни органи и научни институции. Иако законите налагаат ревалоризација и репрогласување на националните паркови, како што е Маврово, тоа не е реализирано веќе две децении, што остава простор за бесправна градба и сеча, дополнително комплицирајќи ја ситуацијата со заштитата на мечките и пчеларите. Иако законите во Македонија обезбедуваат строга заштита на кафеавата мечка, потребни се поефикасни механизми за заштита на интересите на пчеларите и надомест на штетите предизвикани од овие животни. Дополнително, спроведувањето на превентивни мерки и подобрување на процедурите за надомест на штета се клучни за одржување на балансот меѓу заштитата на дивиот свет и интересите на луѓето. 3. Агресијата може да биде контрапродуктивна • Ако нападнете мечка, најчесто таа ќе стане уште поагресивна и може да ве нападне назад. • Повредена мечка може да биде уште поопасна бидејќи ќе се бори за својот опстанок. • Ако мечките почнат да ги гледаат луѓето како закана, тие можат почесто да се вклучуваат во конфликти со луѓето, што води до непотребни жртви на двете страни. 4 . Мирното решение е најдобро за сите Најдоброто решение е да се одвратат мечките без да им се нанесе штета. Со правилни заштитни мерки, може да се живее во хармонија со овие диви животни, без ризик за пчеларниците и без уништување на природата.

Ажурирано : Самостојната изложба на Кристина Горовска чие отварање беше одложено поради деновите на жалост е презакажана за 26 март 2025. Самостојна изложба на Кристина Горовска   26 март 2025, 20 часот Империјал 1   На 18 март во галеријата Империјал 1 ќе биде отворена самостојната изложба на Кристина Горовска, позната музичарка, активистка и уметница. Изложбата, која е посветена на Филип Митров, претставува интимен приказ на загубата, преживувањето и надежта, преточени во 23 слики кои ја истражуваат динамиката помеѓу дсветлината и бојата. Горовска, некогашен дел од рок бендот Бернис Пропаганда, ја започна својата кариера како музичарка и активистка, но низ годините нејзиниот уметнички израз се прошири и во визуелната уметност. Изложбата во Империјал 1 е резултат на длабоко личен процес. Според кураторот на изложбата, Владимир Јанчевски, делата на Горовска носат силна емотивна тежина и претставуваат простор за интроспекција. „ Уметноста не е само лична, туку и универзална. Преку бојата и светлината, уметницата ни овозможува да погледнеме не само во нејзиниот, туку и во сопствениот свет“, вели Јанчевски. Сликите се движат помеѓу фигуративното и апстрактното, обработувајќи теми како загуба, осаменост, борба и надеж. Како што посочува уметницата, создавањето на оваа серија ѝ помогнало во процесот на лекување и прифаќање на животните промени. Изложбата не е само визуелен приказ, туку и простор за дијалог за тоа како се справуваме со загубата . Отворањето е закажано за 18 март во 20 часот во Империјал 1. Организаторите ги покануваат сите љубители на уметноста и културата да бидат дел од овој значаен уметнички настан. Да се допре светлината:  Уметноста и човечкото искуство Уметноста, како една специфично човечка активност, низ историјата континуирано се трансформирала. Служи и како огледало и како водич, рефлектирајќи ги не само сложеноста на човечкото искуство, туку и нашето постојано преиспитување за тоа како се справуваме со светот. Уметноста ги доловува моментите на трансформација и суптилните промени на свеста што го придружуваат човештвото на неговото патување низ времето. Често, токму преку уметноста, како експериментален простор, ние рационално и интуитивно конструираме рамки за понатамошни промени, поттикнувајќи нè да се разбереме себеси и нашето место во светот. Во нашиот современ, комплициран свет, предизвиците со кои се соочуваме може да се чинат преголеми. Животот е толку непредвидлив, а ние постојано сме принудени да се справуваме со непознатото, со потешкотии кои се невидени и непоимливи. И се прашуваме дали самиот живот е и останува нашата најголема вредност? Ние истрајуваме во напорот да преживееме, да живееме и да се стремиме кон досегање на смисла. Улогата на светлината во уметноста. Сликарството, како една од најстарите и најафирмираните уметнички дисциплини, го пренесува богатството и колоритноста на светот околу нас. Но, вистинската суштина на бојата не е само во пигментите што ги користиме - тоа е во светлината што ги открива. Светот без боја станува свет на сенки, каде што се крие убавината. Сепак, преку светлината, светот се трансформира, покажувајќи ни ги неговите скриени нијанси, неговиот бесконечен спектар на фреквенции. Светлината е медиумот што ни овозможува да ја доживееме бојата и на тој начин таа станува клуч за разбирање на самиот свет. Уметноста е изразна надеж, дека, на крајот, барем, ќе живееме во нечие сеќавање. Токму оваа суштина на животот - нагонот тој да се зачува - ја прави уметноста непроценливо средство за навигација низ тешкотиите со кои се соочуваме. Изложбата: Преку своите 23 слики, Кристина Горовска ја вградува оваа динамика помеѓу светлината и бојата, изразувајќи длабоко лична борба за егзистенција наспроти соочувањето со екстремните околности. Нејзиното дело е едноставно и длабоко, обележано со концизни композиции и чисти бои, движејќи се на границата помеѓу фигурацијата и апстракцијата. Горовска во овие дела не прикажува само конструирани визуелни сцени; таа пренесува низи од проживеани искуства. Овие слики се кристализирани моменти кои го опфаќаат целиот спектар на човечкиот живот, како што откриваат и некои од насловите: несреќа, загуба, љубов, тага, осаменост, борба и себеиспитување, надеж. Вовлечени да погледнеме низ оваа призма, ние сме сведоци не само на нејзиното лично патување, туку и на една универзална борба на човечката состојба, од медитации за падот и осаменоста, преку закрепнувањето и повторното издигнување, со надежта, кон обновена радост на живеењето. Уметноста како медиум за преиспитување и самоизразување. На овој циклус од 23 слики, се надоврзува и овој текст, можеби и како 24 слика, како привилегија на толкувачот, или дури и како едноставен најелементарен доказ за пријателската грижа, за довербата, поддршката и разбирањето, една трошка од човечката маленкост, една секунда во броењето на космичкото време. Овој текст не функционира само како рутински осврт кон изложбата. Наместо тоа, се обидува да оди подлабоко, да ги земе предвид поважните импликации на уметноста отколку личната инвестиција и амбиции на уметникот. Чинот на ангажирање со одредено уметничко дело е често повеќе од само професионален избор; тоа е лична неопходност, суштински дел од нечие патување на самоизразување и комуникација. Опишувањето и претставувањето на визијата на уметникот е инхерентно субјективно. Нашиот пристап е под влијание на различни фактори - приликата, нашето предзнаење и одговорноста што ја чувствуваме кон разбирањето на мотивите, намерите и аспирациите на уметникот. Кога се занимаваме со уметност, ние сме поканети во еден посебен простор на ранливост. Да се размислува за значењето на сликата, особено онаа што пренесува такви лични влогови, е привилегија. Ни овозможува да паузираме, да размислуваме и да се поврземе и со уметникот и со нас самите на начини кои го надминуваат површното и декоративното. Уметноста вон од времето и просторот. Оваа изложба нѝ нуди можност да се вратиме на основните прашања за нашето постоење овде и сега. Но, и повеќе од тоа, нѝ овозможува да ја разгледаме и магичната моќ на уметноста. Уметноста има единствена способност да го надмине времето, просторот и физичките закони на природата. Тоа ни овозможува „во зрно песок да видиш свет“, како што вели англискиот поет и уметник Вилијам Блејк, доловувајќи нешто бесконечно во нешто мало и интимно, лично. Преку уметноста, можеме да се вклучиме во најдлабоките аспекти на нашето постоење, да се ослободиме од границите на нашата непосредна околина и да добиеме пристап до подлабоко разбирање на светот. Преку чинот на создавање и размислување за уметноста, наоѓаме не само лично значење, туку и поширока врска со човечкото искуство. Овој однос меѓу човештвото и уметноста е длабоко витален. Поставува прашања како: „Што сакаат сликите? и "Што сакаме од сликите?" Што веруваме и се надеваме дека тие можат да направат? Во овој дијалог наоѓаме заеднички простор - еден што е истовремено личен и универзален. Прашањето за тоа што нѝ дава уметноста е директно поврзано со она што ние и го носиме. Интеракцијата е динамична, постојано променлива и вкоренета во нашата колективна потрага по значење и разбирање. Уметноста во контекст на современиот свет. Во денешниот свет, неопходно е да се промислува уметноста во контекстот во кој е создадена. Околината, предизвиците и реалноста на времето во кое се појавува уметничкото дело влијаат на неговото значење, восприемање и влијание. Уметноста не постои во вакуум; таа е обликувана од светот околу него. Оваа контекстуална рамка не само што ја одредува автентичноста на изразот, туку и го позиционира во однос на актуелниот историско-уметнички наратив на прогрес и проширување на уметничкото поле. Но некогаш, уметноста служи како пауза - момент надвор од линеарната прогресија на времето како историски тек. Тој нуди одмор од немилосрдните притисоци на современиот живот, обезбедувајќи простор за размислување и поврзување. Уметноста може да биде вишок - прелевање на емоции и идеи кои се од суштинско значење за дефинирање на основата на човештвото во услови на дехуманизирачки околности. Станува неопходен чин, засолниште и средство за зачувување на суштината на она што значи да се биде човек. Храброста да се разоткријат интимните простори на свеста е ризик што го преземаат многу уметници, а тоа е ризик што ние, како гледачи, треба да бидеме подготвени да го препознаеме и да го почитуваме. Ранливоста на уметникот е и влог и можност - да се соочиме со сопствените емоции, да се поврземе со нешто длабоко лично и да дозволиме да бидеме трансформирани од искуството.  Сликите на Кристина Горовска не се само визуелни артефакти - тие се впечатливи изрази на опстанокот, издржливоста и надежта. Преку нив се потсетуваме на убавината што може да произлезе и од најтешките околности и на потенцијалот на уметноста да нѐ инспирира во заедничкиот стремеж кон развивање на нашето чувство за грижа, разбирање, поддршката, и можноста да се види убавина во овој наш комплексен и фасцинантен свет. Владимир Јанчевски

Научниците знаат дека интензивниот стрес кој доаѓа со тагувањето може да влијае на телото на различни начини, но многу од процесот останува мистерија . Автор: Ен Финкбајнер Илустрација: Изабел Селиџер; Во 1987 година, кога мојот 18-годишен син загина во несреќа со воз, капелан и двајца детективи дојдоа во мојата куќа за да ме известат за тоа. Тогаш не плачев, но еден ѕид се урна во мојот ум и не можев ништо да направам освен да бидам учтива и да ги донесам потребните одлуки. Кога се појавија пријатели и роднини, јас сè уште бев учтива, но ѕидот сега стана бескрајна темнина и очигледно бев во шок, па тие презедоа, помагајќи ми да јадам и да известувам луѓе и да пишувам некролози. Во последно време многу размислувам за повеќе од 565.000 луѓе кои починаа од Ковид-19 во Соединетите Американски Држави. Секој од нив остави, во просек, девет луѓе кои тагуваат. Тоа се повеќе од пет милиони луѓе кои го минуваат долгиот процес на тага. Маниша Пател, виш аналитичар за деловни системи во Бенсалем, Пенсилванија, го загуби својот татко, Рамеш Пател, од Ковид-19 во јуни. „Го поминав најтешкиот период во мојот живот“, рече таа. „Се чувствувам потешко, но немам повеќе килограми и јадам помалку. И имам многу седа коса што ја немав. Моето срце копнее по него, го бара него.“ Кога некој кој го сакате ќе умре, експертите имаат прилично добра претстава за патот што тагата го минува низ умот, но имаат само општа претстава за тоа како напредува низ остатокот од телото. Прво доаѓа шок во кој се чувствувате вкочанети или интензивно тажни или лути или виновни или вознемирени или расеани или неспособни да спиете или да јадете или која било комбинација од горенаведеното. Во текот на тие први недели, луѓето имаат зголемен пулс, повишен крвен притисок и може да бидат повеќе склони кон срцеви удари. Во текот на нивниот живот, според студиите направени главно на ожалостени сопружници, тие може да имаат поголем ризик за кардиоваскуларни болести, инфекции, рак и хронични болести како дијабетес. Во првите три месеци, истражувањата на ожалостени родители и сопружници покажуваат дека за нив е речиси двапати поверојатно да умрат од оние кои не се ожалостени, а по една година, тие се 10 проценти поверојатно да умрат. Со текот на времето, повеќето луѓе се стабилизираат; тие почнуваат да учат - постепено и во нивна сопствена временска рамка - како повеќе или помалку да продолжат со своите животи и да функционираат во општеството. Но, студиите сугерираат дека по 6 до 12 месеци, околу 10% од ожалостените луѓе не почнале да функционираат подобро. Тие се заглавуваат во она што се нарекува „комплицирана тага“: тие остануваат целосно преокупирани со загубата и постојаната копнеж и остануваат социјално повлечени. Научниците знаат дека тагата не е само психолошка, туку е и физичка. Тие знаат дека тоа предизвикува мозокот да испрати каскада од хормони на стрес и други сигнали до кардиоваскуларниот и имунолошкиот систем што на крајот може да го промени начинот на кој функционираат тие системи. Но, никој не знае како тие системи дејствуваат заедно за да ги создадат ризиците од болести, па дури и смрт. Една од причините зошто научниците не знаат повеќе за биологијата на тагата е тоа што само неколку истражувачи ја проучуваат, и тие обично се психолози со биолошки интереси. Мери-Френсис О'Конор, психолог која истражува тага на Универзитетот во Аризона, ги проучува и психологијата на тагата и нејзините биолошки промени во лабораторијата и е еден од ретките истражувачи кои ги опфаќаат двете области. Хибридната наука ретко е добро финансирана ; тагата не е ниту болест, ниту е класифицирана како ментално нарушување, а главната агенција за финансирање, Националниот институт за здравје, нема единствен воспоставен канал за нејзино финансирање. Сепак, истражувачите пронајдоа доволно луѓе за да направат анкети и да добијат тестови на крвта и скенирања за да забележат некои модели. Крис Фагундес, психолог на Универзитетот Рајс, рече дека во неговата лабораторија, тој и неговиот тим пронашле врски помеѓу тагата, депресијата и промените во имунолошкиот и кардиоваскуларниот систем. Во една студија објавена во 2019 година, тој и неговиот тим извршија психолошки проценки на 99 ожалостени луѓе околу три месеци по смртта на нивните сопружници, а потоа зедоа примероци од крв. Оние кои доживеале повисоки нивоа на тага и депресија, исто така, имале повисоки нивоа на маркери на имунолошкиот систем за воспаление. „Хроничното воспаление може да биде опасно“, рече д-р Фагундес. „Тоа може да придонесе за кардиоваскуларни болести, дијабетес тип 2, некои видови на рак“. Во друга студија на 65 луѓе, објавена во 2018 година, д-р Фагундес и неговите колеги откриле дека ожалостените сопружници кои имале повисоки нивоа на маркери за воспаление, исто така, имале пониска варијабилност на срцевиот ритам - карактеристика што може да придонесе за зголемен ризик за кардиоваскуларни болести. Други студии, исто така, пронашле ефекти врз кардиоваскуларниот систем. Во една студија, објавена во 2012 година, истражувачите го измериле пулсот на 78 ожалостени луѓе двапати - еднаш во текот на 24 часа во првите две недели од смртта на сопружник или дете, и повторно за истото време шест месеци подоцна. Тие откриле дека нивниот пулс првично бил побрз, а потоа се вратил во нормала, што сугерира дека ожалостените можеби биле барем привремено изложени на поголем ризик за срцеви заболувања. Друга студија објавена во 2012 година покажа дека оние со повисоки резултати на тестовите за проценка на тага, исто така, имаат зголемени нивоа на кардиоваскуларни фактори на згрутчување, што е можно да го зголеми ризикот од развој на згрутчување на крвта. И во еден преглед на 20 студии, објавен во 2020 година, луѓето кои постигнаа повисоки резултати на психолошките мерки за тага, исто така, имаа повисоки нивоа на одредени хормони на стрес, како кортизол и епинефрин. Со текот на времето, хроничниот стрес може да го зголеми ризикот од кардиоваскуларни состојби, како и дијабетес, рак, автоимуни состојби и депресија и анксиозност. ,,Ставете ги студиите заедно и во целина”, рече д-р Фагундес, „сè започнува со мозокот“. Тој реагира на смртта (и на интензивен стрес воопшто), со ослободување на одредени хормони кои се шират во телото, влијаејќи на кардиоваскуларниот систем и клетките на имунолошкиот систем. Настрана од таа општост, сепак, биологијата на тагата нема јасен синџир на причина-и-последица што ја има биологијата на, да речеме, дијабетес. Тоа е затоа што целите на овие студии се подобро да се разберат ризиците на ожалостените за болест, а не да се разбере патот на тагата низ телото. Единствениот исклучок е со проучувањето на мозокот. Во 2001 година, д-р О'Конор прв почна да го снима мозокот што тагува, и оттогаш се направени неколку слични студии. Во овие студии, едно лице лежи неподвижно во скенер за функционална магнетна резонанца (или fMRI), гледа одредени слики и слуша одредени зборови, а машината го мапира протокот на крв во делови од мозокот. Во една студија објавена во 2003 година, д-р О'Конор откри три области на мозокот кои беа активирани од зборови поврзани со тага (како „погреб“ или „загуба“) и четврта активирана од слики од лицето кое починало. Некои од областите на мозокот беа вклучени во искуството на болка, други во спомените. Овие откритија „не го запреа светот“, рече д-р О'Конор, „зошто, секако, тоа е она што се случува во тагата“. Но, одговорите забележани во друга област, наречена nucleus accumbens, беа поизненадувачки. Овој регион е дел од мрежата на мозокот за награда, делот што реагира, да речеме, на чоколадо, и беше активен само кај луѓе со комплицирана тага. Никој не знае зошто е тоа така, но д-р О'Конор теоретизираше дека во континуираната копнеж на комплицирана тага, потсетувањето на саканата личност со слики и зборови може да има иста награда како и гледањето жива сакана личност. Во редовното, некомплицирано тагување, потсетникот повеќе не е поврзан со жива награда, туку се разбира како спомен на некој што повеќе не е тука. Сите овие студии, сепак, имаат ограничувања. Многу од нив се мали и не се повторени. Истражувачите, исто така, немаат ресурси да ги следат учесниците со текот на времето за да видат дали оние со поголеми ризици за болест на крајот ќе ја развијат комплицираната тага. Многу студии се исто така слика на една точка во времето и ги пропуштаат промените што се случуваат кај повеќето луѓе во текот на месеци и години. Студиите кои користат fMRI имаат и свои граници: „Многу работи може да ги осветлат истите области“, рече д-р О'Конор, „и истата работа можеби нема да ги осветли истите области кај секого или кај едно лице со текот на времето“. Тагата, биолошка и психолошка, се разбира, е резултат на друга состојба тешка за проучување, човечка приврзаност или љубов. „Луѓето се предиспонирани да формираат љубовни врски“, рече д-р О'Конор, „и штом ќе се случи тоа, вашето тело е подготвено и за она што се случува кога таа личност ќе замине. Значи, сите системи кои функционираа добро сега мора да го приспособат отсуството на личноста“. За повеќето луѓе, системите се прилагодуваат: „Нашите тела се неверојатно отпорни“, рече таа. Во неодамнешното издание на истражувачкиот преглед UpToDate, лекарите ги наведоа најновите научни студии за жалост. Еден начин да се размислува за тагувањето, рекоа тие, е дека чувството на поврзаност со личноста која починала „постепено се движи од преокупирање на умот до удобно престојување во срцето“. Не сум сигурен за тој збор, „удобно“, но да, повеќе не сум преокупиран. Сега, 34 години по смртта на мојот син, јас сум повторно во контрола, и доколку болката никогаш не исчезне, тогаш не исчезнува ниту љубовта.

„Little Trouble Girl“ не е само песна на Sonic Youth – тоа е раскажување на приказна вградена во експерименталниот дух на алтернативниот рок, приказ кој спојува сирова емоција со субверзивна иронија и интимно раскажување. Таа е слоевита – музички, текстуално и културно – кои ја прават оваа композиција толку значајна. Запишана за семиналниот албум Washing Machine од 1995 година, „Little Trouble Girl“ го фатува моментот кога Sonic Youth започна да истражува поотворен, експериментален звук во споредба со нивните претходни, поагресивни записи. Овој албум претставуваше момент – во него Ким Гордoн се оддалекува од главно улогата на басист, за да ги истакне своите гитарски вештини, додека останатите членови на групата создаваа комплексен звук. Во ваков контекст, „Little Trouble Girl“ се појавува како една од песните кои се издвојуваат како кулминација на албумот. Песната е позната по својата богата, скоро кинематографска продукција. Критичарите нејзината продукција ја споменуваат како потсетник на класичниот girl band звук, а текстот, кој некои го опишуваат како драматична, искрена приказна за растење, понекогаш дури како „приспивна песна за тинејџерска бременост“, нуди длабоко размислување за идентичноста и самоприфаќањето. Во ера каде што алтернативната музика се ширеше во нови граници, Sonic Youth не се плашеше да ги спои овие влијанија во песна која беше интимна, но и експлозивна. Little Trouble Girl Song by Sonic Youth ‧ 1995 If you want me to I will be the one That is always good And you'll love me too But you'll never know What I feel inside That I'm really bad Little trouble girl Remember mother? We were close Very, very close (Sha la la) You taught me how to fit it good (Sha la la) Flow down life you understood Curl my hair and eye lash (Sha la la) Hitch my cheeks and do my lips (Sha la la) Swing my hips just like you (Sha la la) Smile and behave (Sha la la) A circle of perfection, it's what you gave Then one day I met a guy He stole my heart, no alibi (Sha la la) He said: "romance is a ticket to paradise" Momma, I'm not too young to try We kissed, we hugged We were close Very, very close (Sha la la) We danced in the sand And the water rose - higher and higher Until I found myself floating - in the sky (Sha la la) I'm sorry mother, I'd rather fight Than have to lie If you want me to I will be the one That is always good And you'll love me too But you'll never know What I feel inside That I'm really bad Little trouble girl Little trouble girl (what you doin'?) Little trouble girl cross my heart and hope to die, Little trouble girl I can not tell a lie Little trouble girl ah-hu Little trouble girl ah-hu Little trouble girl ah-hu Little trouble girl ah-hu Little trouble girl ah-hu Little trouble girl ah-hu Little trouble girl ah-hu Little trouble girl ah-hu Во својата суштина, „Little Trouble Girl“ е студија за контрасти. Текстот се движи помеѓу ранлива чувствителност и бунтовна енергија, како што и самата личност на „проблематичното мало девојче“ што го портретира. Песната ја прикажува тинејџерски от бунт од очекувањата за она што треба да биде „добро девојче“ и ја слави автентичноста и неограниченоста на патот кон самооткривање. Во март 2025 година, „Little Trouble Girl“ доби нов живот кога Ким ГордoН и Ким Дил за прв пат заедно ја изведоа во живо , во ток шоуто на Џон Мулејни на Netflix – Everybody’s Live. Со децении, ја имавме само студиската верзија, а оваа изведба означи историски момент. Изведбата беше полна со носталгија, но и со свежина. Секоја од артистките е среде промоција на своите соло проекти – ГордoН со албумот The Collective и Дил со својот деби соло албум Nobody Loves You More. Но на тој сценски момент, тие се вратија кон дел од својата музичка историја . Живото изведување, со својата сировост и непредвидливост, ѝ даде нов живот на песната.

Од Пери Клас, М.Д. Д-р Клас, професор по новинарство и педијатрија на Универзитетот во Њујорк, е автор на книгата „Најдобриот лек: Како науката и јавното здравство им дадоа иднина на децата“, за тоа како нашиот свет е трансформиран од радикалниот пад на смртноста кај доенчињата и децата. Фото колаж: Ванеса Саба По смртта на нејзиниот 11-годишен син, Вили, од тифус, „неутешната“ тага на Мери Тод Линколн предизвикала конвулзии, напиша нејзината шивачка и доверлива пријателка, Елизабет Кекли, во мемоарите од 1868 година. Додека првата дама минувала низ еден од нејзините „напади на тага“ по загубата на второто дете од болест, Абрахам Линколн, наводно, ја повлекол кон прозорецот и ѝ покажал со прстот накај блиската лудница, велејќи ѝ: „Обиди се да ја контролираш својата тага, или ќе те доведе до лудило, и ќе мора да те испратиме таму.“ Подоцна, откако претседателот беше убиен пред очите на сопругата, Кекли ги опиша „лелеците на скршено срце, нестварните врисоци, страшните конвулзии, дивите, бурни изблици на тага од душата.“ Јавноста најде многу причини за критика на јавните изрази на тага на вдовицата за нејзиниот сопруг: ѝ замеруваа за нејзините бурни емоции; за тоа што не присуствувала на погребот на својот маж и што ги одбивала посетителите кои доаѓале да ѝ изразат сочувство; за тоа што одбрала да носи црнина до крајот на животот, далеку подолго од пропишаниот период на жалост за вдовици од две и пол години. Не го споменувам ова за да навлегувам во комплексната и често анализирана историја на менталното и физичкото здравје на госпоѓа Линколн, туку за да кажам дека тагата и жалоста секогаш биле под влијание на, а и оценувани според, социјалните и културните норми на времето и местото. Вклучувањето на „продолженото растројство на тага“ во новото издание на психијатрискиот прирачник Дијагностички и статистички прирачник за ментални нарушувања — кој дефинира „продолжена“ тага како онаа што трае најмалку една година кај возрасните — повторно отвори дебата за тоа што се смета за „нормална“ тага, а што за „претерана“. Кога треба да му се советува на некој што тагува да побара психијатриска помош или да земе медикаменти? Дали треба да очекуваме од луѓето кои тагуваат да се придржуваат до одреден распоред за враќање во секојдневниот живот? Како најдобро да се ублажат страдањата на оние чии животи се разнишани од загуба, додека истовремено прифаќаме дека губењето на сакана личност може многу лесно да нѐ одведе во бездна? Оваа дискусија се случува во време на огромна — и нееднакво распоредена — тага, во пандемија што одзеде повеќе од еден милион животи во САД, додека се соочуваме и со постојани вести за војни и други ужаси, вклучително и масовни пукања како она што оваа недела нѐ остави во колективна жалост за децата и наставниците во Увалде, Тексас. Денес, малкумина ја демонстрираат својата тага јавно, со формална облека за жалост, постмортем фотографии или накит направен со прамен коса од починатиот. Но сите ќе тагуваме, и сите еден ден ќе бидеме оплакани. Тагата е лична, индивидуална, непредвидлива — но таа е и јавна и универзална. Јавниот израз на тага е регулиран и насочуван од секоја култура и секоја религија, со свои ритуали и времетраење. Интересно е што универзалните човечки искуства повикуваат на осуда исто толку колку и на сочувство; истата неконтролирана потреба за проценка што ја прави бременоста и родителството тема за општествени судења — во живо или онлајн — се јавува и во проценката на туѓата тага, без разлика дали станува збор за соседи, странци или славни личности. Колку долго луѓето тагуваат, како ја изразуваат својата тага, дури и јазикот на загубата — сето тоа се чувствителни теми, полиња во кои можеш да навредиш. Тагата може да има и физички, покрај психолошките последици, а засрамувањето на другите поради нивната тага може да биде деструктивно. Во есејот во кој ги осудува „полицајците на тагата“, когнитивната научничка Сиан Бајлок пишува: „Треба да си дозволиме да изразиме позитивни емоции и да ги потврдиме оние аспекти од себе кои ги вреднуваме, а кои не се поврзани со трагедијата. Тоа значи дека ќе се чувствуваме повеќе под контрола и подобро ќе се справиме на долг рок.“ Културите ширум светот имаат експлицитни очекувања за тоа како треба да изгледа тагувањето, ми рече д-р Пол Розенблат, професор емеритус по семејна социјална наука на Универзитетот во Минесота. „Ако тагуваш ‘правилно’, ја поддржуваш културната норма за тага и ги потврдуваш сите други кои исто така тагувале ‘правилно’“, напиша д-р Розенблат во еден мејл. Но луѓето се различни, ми кажа тој, а тагата варира од култура до култура, па дури и внатре во истата култура: „Треба да бидеме отворени за тоа дека луѓето може да тагуваат на начини што не ги очекуваме — но тие можеби ќе го кријат тоа ако знаат дека ќе бидат осудувани.“ Во денешната култура опседната со славни личности, набљудуваме и оценуваме како тие тагуваат. Земете го, на пример, случајот со кралицата Елизабета II, која беше критикувана кога умре Дајана, нејзината поранешна снаа, а Бакингемската палата не издаде веднаш изјава за тага, ниту го спушти знамето на половина копје. Поново, тагата на кралицата по загубата на сопругот беше повод за сочувство, но некои коментатори најдоа начин да ја вплеткаат Меган Маркл во приказната, барајќи кај неа некаква вина. Но дури и ако не сте славна личност, луѓето очекуваат да тагувате „правилно“ и го сфаќаат лично ако не го правите тоа. Кога напишав во овие страници за тоа колку ми недостасуваат починатите родители и за постојаното изненадување од сознанието дека тие веќе не се тука, некои читатели остро ме укорија затоа што самата себе се нареков, тогаш веќе речиси 60-годишна, „многу стара сирак“. Читатели кои ги загубиле родителите во детството сметаа дека бездушно ја присвојувам таа дефиниција и дека на тој начин си припишувам ниво на трагедија и страдање што не ми припаѓа. • Во денешно време, сведоци сме на признавање на загуби и таги кои некогаш остануваа неопрезирани. Помладите генерации, особено, истакнуваат дека загубата на пријатели, поранешни партнери и роднини надвор од нуклеарното семејство може да предизвика длабока тага. А во добата на „парасоцијални“ врски, многу се дискутира за влијанието што смртта на славни личности го има врз нивните фанови. Некои луѓе отворено зборуваат за таги кои некогаш се очекуваше да се поднесуваат во тишина, како што е тагата по спонтан абортус. Моделот и инфлуенсерка Криси Тајген напиша потресен текст за загубата на своето бебе на платформата Медиум, а Меган Маркл го сподели своето искуство во еден есеј за Њујорк Тајмс. Оценувањето на туѓата тага е начин на кој се обидуваме да се заштитиме од неа, објаснува д-р Елена Листер, асистент-професор по клиничка психијатрија на Медицинскиот колеџ Вајл Корнел и коавтор на претстојната книга Давање надеж: Разговори со деца за болест, смрт и загуба. „Тагата нè прави ужасно непријатни; да видиме како некој друг тагува нè потсетува дека сме смртни, дека можеме и самите да умреме или да изгубиме некој што го сакаме,“ вели д-р Листер. „Затоа се дистанцираме, а еден од начините на кои тоа го правиме е со осудување — ‘претерано тагуваш’, ‘премалку тагуваш’. На тој начин всушност велиме: ‘Јас не сум таков’.“ Денес, луѓето често бараат совети за тагување од психотерапевти или книги. Во 19 век, кога смртноста на децата беше многу поголема, имаше изобилство на „книги за утеха“ за родители и браќа и сестри во жалост, кои често нудеа утеха преку уверување дека починатото дете сега е на небото, ослободено од страдањата и искушенијата на земниот живот. Во својата книга од 1838 година, Писма до мајките, писателката од Конектикат, Лидија Сигурни, вклучи поглавје насловено „Загуба на деца“, во кое ги советува мајките во жалост: „Не дозволувајте очајот да ве обземе, дури и ако осаменоста надвладее во вашиот дом, кога ќе сфатите дека оние што некогаш сте ги негувале сега само заминале малку пред вас, кон оние престои што Спасителот ги подготвил за сите што Го љубат.“ Идејата дека убавите и доблесни деца, „ангели на земјата“, се повикани порано на небото, требаше да биде утеха — и веројатно беше за многумина. Но, истовремено, ги ставаше родителите кои тагуваат во незавидна положба: ако чувствуваа тага наместо радост за „вознесувањето“ на своето дете, тоа значеше дека нивната вера не е доволно силна. Утехата, всушност, содржеше имплицитен кодекс за тагување — а ако не можеше да го следиш, можеби ќе се чувствуваше како да тагуваш на „погрешен“ начин. • Во јавната дебата околу новата ДСМ дијагноза, слушаме и од оние кои се ужаснати од тоа што се оценува луѓето што доживуваат долготрајна и исцрпувачка тага, и од оние кои бараат помош бидејќи нивната тага не попушта. Некои тврдат дека длабоката и долготрајна тага е соодветен и пропорционален одговор на трагедијата. Тоа е вистина, и секогаш било. Други, пак, опишуваат дека се мачат со тага што не стивнува, со каење, самообвинување и постојани двоумења до степен што им е потребно нешто повеќе од сочувство за да можат да продолжат да се грижат за себе и за оние што зависат од нив. За нив, надежта е дека новата дијагноза ќе им го олесни пристапот до помош. Тагата е неизбежен дел од животот. Нема „точен“ начин да се тагува. Но ако можеме барем да ја намалиме осудата, можеби ќе ја олесниме тежината на оние што тагуваат.

Кање Вест повторно е во центарот на вниманието, овој пат со објавувањето на својот нов албум „Bully“, кој дојде среде хаотична ситуација – преку повеќе верзии на филм, објавен директно на неговиот X (поранешен Twitter) профил. Албумот доаѓа во време кога Вест повторно се впушти во своите карактеристични интернет тиради, напаѓајќи познати личности и ширејќи контроверзни ставови. Филм наместо албум: три верзии на „Bully“ Наместо класично објавување на албум преку стриминг-платформи, Вест реши да го претстави „Bully“ преку три различни верзии на филм, сите режирани со помош на легендарниот Hype Williams . Во филмовите, неговиот син Сеинт Вест се појавува во боречки ринг, каде со чекан се брани од борци од New Japan Pro-Wrestling. Саундтракот на филмот е самиот албум, кој содржи соул семплови како „Huit Octobre 1971“ од Cortex и „You Can’t Hurry Love“ од The Supremes. Албум инспириран од неговиот син Во неодамнешно интервју, Вест изјави дека „Bully“ е инспириран од Сеинт, откако момчето му признало дека удрило друго дете затоа што било „слабо“. Овој мотив на агресија и доминација е очигледно присутен во целата нарација на албумот, кој првпат беше најавен во септември 2024 година за време на неговиот настап во Wuyuan River Stadium во Кина. Контроверзиите продолжуваат Кање не застанува само на музиката – паралелно со објавувањето на албумот, тој продолжи со низа антисемитски и провокативни објави, дури продавајќи маици со свастики на својот онлајн дуќан. Дополнително, тој го обвини стриминг-пазарот дека е манипулиран и објави дека размислува целосно да ги напушти дигиталните платформи. Дали „Bully“ некогаш ќе добие официјално издание, останува нејасно. Засега, албумот може да се слушне на неговиот X и YouTube – или барем додека неговата сметка не биде суспендирана повторно.