Јасна Жмак на „Прво па женско“: настап на феминистичкиот фестивал во Скопје

Хрватска авторка со тивка радикалност пристигнува на скопската сцена

На 10 декември, Академската сцена на Факултетот за драмски уметности ќе ја пречека хрватската книжевна авторка и драматургинка Јасна Жмак со нејзиниот нашироко пофален перформанс this is my truth, tell me yours (Ова е мојата вистина, кажи ми ја твојата). Настанот е дел од тринаесеттото издание на фестивалот за феминистичка култура и акција Прво па женско, организиран од колективот Tiiiit! Inc. фестивал што со години гради стабилен, внимателен и критички културен простор на локално и регионално ниво.

Перформансот што Жмак го носи во Скопје не е класична сценска форма. Тоа е истражување родено од лична повреда, претворено во метод, а потоа во културна анализа.

Во 2011 година, за време на изведбата на претставата Mandić Stroj, Жмак доживува тинитус и хиперакузија поради истрел со сценски пиштол. Настан кој трае секунда, но ја менува траекторијата на нејзиниот живот.

Токму од тој момент започнува прашањето што го носи целиот перформанс:

Како уметноста навистина влијае врз телото, и каде лежи одговорноста кога тоа влијание станува трајно?

This is my truth, tell me yours се движи меѓу стенд-ап, перформативно предавање и документарна исповед. Жмак ги отвора темите на авторството, одговорноста, анксиозноста на творечкиот процес, и системите патријархални и капиталистички што ги обликуваат уметничките полиња.

Текстот е строг, дури аскетски по форма. Во таа воздржаност стои критика што не мора да вика за да биде слушната.

Иако одамна присутна како писателка, драматургинка и професорка на Академијата за драмска уметност во Загреб, ова е првпат Жмак да настапи како изведувачка на сопственото дело.

Нејзината изведба е тивка, без драматска претераност. Таа ги носи своите драматуршки, лични и сексуални искуства како доказен материјал, наместо како исповед. Наместо да бара емпатија, Жмак инсистира на внимателност. Наместо да ја изложи ранливоста, ја контекстуализира.

Во октомври, перформансот ја доби Гран при наградата „Мира Траиловиќ“ на меѓународниот фестивал БИТЕФ во Белград една од најистакнатите европски платформи за современ и експериментален театар.

Жирито ја истакна „автентичноста, прецизноста и повеќеслојноста“ на делото, како и неговата храброст во соочувањето со патријархалните и капиталистички структури во изведувачките уметности.

„Бевме воодушевени од спојот на нежност и искреност, и од кревкоста што останува неуништлива,“ стои во образложението.

Со своето тринаесетто издание, Прво па женско продолжува да функционира како културна инфраструктура, а не како еднократен настан. Програмата е внимателно курирана околу женски и квир перспективи, а изведбата на Жмак се вклопува во таа филозофија:

размислена, прецизна и подготвена да ги отворат темите што обично се туркаат на маргините.

Настанот се одржува со поддршка на Kvinna till Kvinna, Амбасадата на Шведска и Equality Fund. Средствата од билетите ќе бидат донирани за иницијативата Support Kočani, што му дава на настанот дополнителна етичка тежина.

Делото на Жмак се движи од проза до документарни автофикциски перформанси и психодрамски пристапи. Таа одамна е присутна како критички глас на регионалната сцена, препознатлива по храброста со која ги отвора темите на родот, сексуалноста, авторството и репрезентацијата.

Нејзините текстови не нудат готови одговори — туку внимателно изградени прашања.

Билети: drugastrana.mk/event/this-is-my-truth-tell-me-yours