Прв чекор кон целосна пристапност: Друштвото на писателите на Македонија со транспортер за инвалидски колички

Со нов транспортер и силна порака за инклузивност, ДПМ покажува како културните институции можат – и мораат – да бидат достапни за сите.

Фото: Су Остин

Пристапноста – темел за достоинство и еднакви можности

Пристапноста не е привилегија, туку основно човеково право. Таа е предуслов за достоинствен живот и рамноправно учество на лицата со попреченост во сите сфери на општеството. Без пристапна средина – од физички простори до дигитални платформи – правата на овие лица остануваат само декларативни.

Националната стратегија за правата на лицата со попреченост (2023–2030) нагласува дека пристапното опкружување, како во физичката, така и во дигиталната сфера, е неопходно за независен живот и целосно вклучување во општеството. Оваа визија се темели на принципот на универзален дизајн – концепт според кој просторот и услугите треба да бидат создадени така што ќе им бидат достапни на сите, без потреба од дополнителни приспособувања. Кога улиците, училиштата, културните установи и јавниот превоз се дизајнирани на ваков начин, тоа значи дека секој има еднаков и непречен пристап, без оглед на своите способности.

Во секојдневието, пристапноста значи рампи, лифтови, прилагодени тоалети, звучни помагала, текстови на Брајово писмо, веб-страници во лесно читлив формат и видеа со превод на знаковен јазик. Воведувањето на универзален дизајн, како што истакнува и Националната стратегија, мора да биде присутно од законската регулатива до новите технологии и јавните услуги. Само така може да се обезбеди вистински еднаков пристап за сите граѓани, вклучително и за лицата со попреченост.

Денеска посебно сум радосен, и бескрајно ми е мило што обзнануваме дека Друштвото на писателите на Македонија обезбеди транспортер за пренос на инвалидски колички, со чија помош лица со попреченост ќе можат непречено да учествуваат во, или во најмала рака да присуствуваат на настаните што се организираат во Друштвото: а ќе треба само навреме да се најават и да пристигнат пред влезот на Друштвото, на улицата „Максим Горки“ во центарот на Скопје. - Живко Гроздановски;

ДПМ: Конкретен чекор за инклузивност

Фото: Фејсбук на ДПМ;

Категоричната инклузивност, и тоа на повеќе нивоа, треба да биде основен принцип според кој функционира секое здружение на граѓани. Тргнувајќи од таа премиса, Друштвото на писателите на Македонија (ДПМ) обезбеди транспортер за пренос на инвалидски колички, со што лицата со попреченост, како и старите и изнемоштени лица, добиваат директен и достоинствен пристап до културните настани што се организираат во зградата на ДПМ.

Оваа зграда, изградена во 1947 година, не е проектирана според стандардите на универзален дизајн, кои почнуваат да се развиваат дури во осумдесеттите години од минатиот век. Но, токму затоа ДПМ ја презема обврската да ја адаптира својата инфраструктура. Транспортерот „Антано“, италијанско производство, е набавен со великодушна помош од отец Пимен и неговите соработници, додека инвалидската количка е донација од Фондот за здравствено осигурување на Македонија. Ова е пример како соработка меѓу институции и поединци може да донесе опипливи промени.

Претседателот на ДПМ, Живко Гроздановски, подвлече дека инклузивноста е суштинска вредност, не дополнителна опција:

„Кога зборуваме за Друштво – без разлика дали е писателско или какво било друго – пред сè мислиме на инклузивност, на грижа за другите. Радосен сум што можам да соопштам дека Друштвото обезбеди транспортер, со кој лицата со попреченост можат непречено да присуствуваат на настаните. Ова е и апел до институциите, компаниите и здруженијата да го следат овој пример и да ги направат своите простори достапни за сите.“

Последици од непристапноста

Фото: Су Остин

Кога општеството не се грижи за пристапноста, лицата со попреченост се соочуваат со маргинализација. Недостигот од рампи, лифтови, прилагодени комуникациски алатки – сето тоа ги ограничува нивните права и го загрозува нивното достоинство. Една зграда без рампа значи исклучување од образование или работно место. Веб-страница без прилагодена навигација или содржина го ограничува пристапот до информации и култура.

Стратегијата укажува дека причините за ваквите бариери се „недоволна свесност и техничко знаење“. Затоа е неопходно институциите да вложуваат во обука, ресурси и планирање според стандардите на универзален дизајн.

Покрај физичките пречки, постојат и културни: ако лицата со попреченост немаат пристап до културни содржини, тие се исклучени од колективното доживување на идентитетот. Тоа значи не само кршење на човековите права, туку и загуба за целото општество.

Апел за конкретни чекори

фото: Хана Тод;

Институциите, компаниите и здруженијата мора да го прифатат пристапот кон инклузивноста како стратешка цел. Тоа вклучува:

• Поставување рампи, лифтови, прилагодени тоалети и паркинзи.

• Обезбедување пристапни информации: знаковен јазик, титлови, аудио-описи и едноставни формати.

• Вклучување на лицата со попреченост во процесите на одлучување и креирање на политики.

Како што порача Гроздановски, инклузивноста не е „пониска“ алтернатива, туку основа за достоинствено, рамноправно и одржливо општество. Кога пристапноста е дел од системските решенија, лицата со попреченост стануваат активни и рамноправни учесници. Така сите добиваме: посилно, поправедно и похумано општество.