Резултати од пребарување

Како новото дело на Иван Џепароски го реконструира патувањето на естетичката мисла – од античката хармонија до просветителскиот разум, потсетувајќи дека убавината е најстарото човечко прашање. Во време кога науката ја мери дури и естетиката со прагматични инструменти, новата книга на Иван Џепароски, „Историја на естетиката: од Питагора до Хјум“ (Аз-Буки, 2025), се појавува како тивок, но решителен потсетник на долгото паметење на убавината. Делото е објавено во рамките на едицијата Филозофски дисциплини и, како што забележува проф. д-р Денко Скаловски, претставува првата систематска историја на естетиката напишана на македонски јазик патување низ мислата од античката хармонија на Питагора до скептичниот реализам на Хјум. Џепароски, поет и филозоф со четиридецениска интелектуална биографија, не пишува историја како низа датуми и имиња, туку како жив организам на идеите за убавото. Неговата анализа се движи низ столетија во кои естетиката била метафизика на светлината, дисциплина на вкусот или критика на перцепцијата: од космосот на Питагора и рационалниот идеализам на Платон, преку теолошките визии на Августин и Аквински, до просветителската трезвеност на Волтер, Дидро и Баумгартен. Она што го прави ова издание ретко е спојот меѓу систематичност и поетска чувствителност. Џепароски не само што следи траги на мислата, туку ја слуша музиката што тие мисли ја создаваат во времето, филозофија што се чита со истата внатрешна ритмика со која се чита есеј за уметност. Во контекст на македонската филозофска продукција, „Историја на естетиката“ има тежина на темел. Таа е не само преглед на учењата за убавото, туку и размисла за самото пишување за убавината, за можноста да се зборува за она што е по природа недофатливо. Со оваа книга, Џепароски не само што ги оживува старите мислители, туку и ја реафирмира естетиката како човечка потреба дисциплина на восхитот.

Што е рајот? Филмот ,,Рај” (Heaven) е неочекувано интимно и чудно дело на актерката и режисерката Дајен Китон снимено во форма што стои некаде меѓу документарец, видео-есеј и визуелна архива на човечки соништа. Со прашањето „Што мислите, како изгледа рајот?“ таа му се обраќа на низа луѓе млади, стари, верници, скептици, комичари, мистици…. Камерата ги фаќа нивните лица додека одговараат со сериозност, иронија или детска наивност, додека зад нив се вртат архивски фрагменти од 50-тите, религиозни икони, научни снимки, парчиња поп култура. Keaton го создава филмот во време кога холивудските актери ретко се впуштаа во ваков тип на авторски експеримент. Наместо да гради нарација, таа создава мозаик од мисли, погледи и верувања, каде прашањето за „животот после животот“ се претвора во огледало на човековата имагинација. Heaven е делумно духовен колаж, делумно архивска поема. Не ветува одговор, туку ја картографира потрагата од религиозни визии до секојдневни утехи. Тоа е свет во кој се среќаваат старите телевизиски репортажи и егзистенцијални забелешки, како да гледаме во заеднички сон.

Со вратоврска наместо бисери и со интелигенција што не бара потврда, Китон создаде нов тип на хероина — несигурна, духовита и непредвидлива, но секогаш своја. Дајен Китон, актерка која со својот спој од интелект, ексцентричност и ранливост го редефинираше поимот „главен холивудски женски карактер“, почина на 79-годишна возраст. Нејзината смрт ја потврди долгогодишната продуцентка Дори Рат, без да наведе причина или место на смртта. Во повеќе од половина век на екранот, Китон изгради кариера што беше и непредвидлива и длабоко човечна. Лесно се движеше меѓу комедијата и драмата, често ги мешајќи, и го правеше секојдневното филмски возбудливо, било како искрената Кеј Адамс во Кум (The Godfather), или како невротичната, слободоумна главна хероина во Ени Хол (Annie Hall), за која ја освои својата единствена награда „Оскар“ во 1978 година. Во Ени Хол, Китон стана архетип: модерна, самосвесна жена чиј шарм лежи во нејзината несигурност. Со нејзините слоевити елеци, машки вратоврски и тивка насмевка, таа ја претвори чудноста во привлечност, а личниот стил во културен симбол. „La-de-da“, нејзиниот познат израз во филмот, стана мантра за сите што никогаш не се чувствувале дека сосема припаѓаат. „Таа имаше начин да биде апсолутно своја на екранот,“ рече режисерката Ненси Маерс во едно интервју. „Не можеше да ја помешаш со никого, токму тоа беше нејзината моќ.“ Дијапазонот на Китон беше огромен. Освен за Ени Хол, таа беше номинирана за „Оскар“ и за епската драма Црвени (Reds, 1981), за семејната трагикомедија Собата на Марвин (Marvin’s Room, 1996), и за романтичната комедија Нешто мора да попушти (Something’s Gotta Give, 2003). Во секоја улога внесуваше тивка, но продорна енергија, давајќи им и на најкомичните сцени тежина на човечка вистина. Нејзината филмографија може да се чита како огледало на американската чувствителност од седумдесеттите наваму: урбаната интроспекција на Вуди Аленовата Менхетен, семејниот немир на Shoot the Moon, генерациските пресметки на Father of the Bride и The First Wives Club, и доцната, нежна духовитост на Poms и 5 Flights Up. Дајен Хол е родена на 5 јануари 1946 година во Лос Анџелес, како најстара од четири деца. Нејзиниот татко, Џон Њутн Игнасиус „Џек“ Хол, беше инженер, а мајка ѝ, Дороти Дин Китон Хол, домаќинка и фотограф-аматерка, некогаш крунисана како „Мисис Лос Анџелес“. Презимето Китон го презела од мајка ѝ кога започнала актерска кариера во Њујорк, за да избегне забуна со друга актерка по име Дијан Хол. Таа го напушти факултетот и се запиша на актерска школа во Neighborhood Playhouse во Њујорк. На Бродвеј дебитираше во мјузиклот Hair во 1968 година, одбивајќи го дополнителниот хонорар за актерите што се согласија да се појават голи. Година подоцна го запозна Вуди Ален, со кого ја почна својата најзначајна соработничка врска, играјќи ја водечката улога во Play It Again, Sam : улога што ѝ донесе номинација за награда „Тони“. Во 1972 година, Френсис Форд Копола ја избра да ја игра Кеј Адамс во Кум. Таа подоцна се шегуваше дека не може да го гледа филмот, бидејќи не си се допаѓала на екранот: „Мислев дека изгледам ужасно здрвена како стап во тие ’40-ти години.“ И покрај славата, Китон секогаш говореше со карактеристична самоиронија. „Стареењето не ме направи помудра,“ рече во интервју за People во 2019 година. „Ништо не знам, и ништо не научив.“ Но нејзиниот опус ја демантира таа скромност: внимателна, духовита, постојано љубопитна, таа го обликуваше начинот на кој публиката гледа на женската интелигенција и недоверба кон совршенството. Китон режираше неколку филмови, меѓу нив документарецот Heaven (1987) и играниот Unstrung Heroes (1995), прикажан во програмата „Un Certain Regard“ во Кан. Нејзиниот мемоар Then Again (2011) беше интимен разговор со нејзината мајка и со самата себе, исполнет со остар хумор и тивка благодарност. Никогаш не се омажи. Усвои две деца, ќерка Декстер и син Дјук, на кои често им припишуваше заслуга за мирот што го најде надвор од Холивуд. Нејзиниот последен филм, Summer Camp (2024), беше комедија за пријателство и стареење, тема што денес звучи како нејзина последна порака. „Дајен Китон нè научи дека да бидеш различен може да биде блескаво,“ изјави Бет Мидлер, нејзината колешка од The First Wives Club. „Таа ја направи несигурноста храбра.“ Секогаш со шешир, во блејзер или со вратоврска, Китон остана симбол на нешто посуштинско од гламурот: автентичност. Китон никогаш не се омажи, но создаде свој вид семејство: две посвоени деца, Декстер и Дјук, и дом полн со фотографии, книги и архитектонски експерименти. Во последните години, таа стана писателка, уредничка, документаристка и колекционерка на куќи. Сè што правеше, дури и реновирањето на старите објекти, беше по ист терк: чувство за време, хумор и необична нежност кон несовршеното.

Fuck around and find out. -што е следно за Дрејк сега откако ја изгуби рап битката со Кендрик? -ќе тужи. Заборавате дека е пола бел. - мислеа повеќето а гласно го кажа Шарламејн од The Breakfast club. ,,Сите” се кикотеа на тоа во дланките , а кога се обистини: отворено и гласно. Е па - имаме апдејт: Федералниот суд во Њујорк ја отфрли тужбата за клевета што раперот Дрејк ја поднесе против музичкиот гигант Universal Music Group (UMG), оценувајќи дека навредливите стихови во песната „Not Like Us“ на Кендрик Ламар претставуваат мислење, а не фактички тврдења. Судијката Жанет А. Варгас, во писменото образложение објавено во четвртокот, го нарече случајот „дел од можеби нај berugната рап-битка во историјата на жанрот“ и потсети дека таа започна во пролетта 2024 година – период што го одбележа културниот набој околу „Not Like Us“, песна што подоцна освои Греми за запис на годината и песна на годината, стана најстримувана на Apple Music и помогна годинешниот Super Bowl настап да биде најгледан досега. „Разумен слушател не би поверувал дека станува збор за факти“ Во своето решение, судијката оцени дека просечниот слушател не би можел да заклучи дека стиховите во „Not Like Us“ пренесуваат објективни факти за Дрејк. „Иако обвинувањето дека тужителот е педофил е сериозно, поширокиот контекст – жестока рап-битка исполнета со навредлив јазик и провокации од двете страни – не би навел разумен слушател да поверува дека песната пренесува проверливи информации,“ напиша Варгас. Дрејк ја поднесе тужбата во јануари, обвинувајќи ја UMG дека свесно ја објавила и промовирала песната иако знаела дека содржи „лажни и клеветнички обвинувања за педофилија“. Во тужбата тој тврди дека песната ја нарушила неговата репутација, ја намалила вредноста на неговиот бренд, и дури поттикнала насилни реакции – вклучително и обиди за провали и пукање кон обезбедувањето во неговиот дом во Торонто, прикажан на корицата на песната. UMG ги негираше обвинувањата, нарекувајќи ја тужбата „навреда за уметничката слобода“. „Од самиот почеток, овој случај беше напад врз креативниот израз и никогаш не требаше да стигне до суд. Задоволни сме што судот ја отфрли тужбата и со нетрпение очекуваме да продолжиме успешно да ја промовираме музиката на Дрејк,“ стои во соопштението на компанијата. Судијката истакна и дека и Дрејк и Ламар имаат договори со Universal Music Group, но Кендрик Ламар не бил директно наведен како тужен во постапката. „Not Like Us“ — метафоричен нокаут во музичката битка Во своето мислење, Варгас го нарече хитом „Not Like Us“ „метафоричкиот завршен удар“ во долгата вербална војна меѓу двајцата уметници. Песната, рече таа, е „исполнета со пцовки, закани, фигуративен и хиперболичен јазик – сите знаци дека станува збор за мислење, а не за проверливи факти“. Судот се осврна и на претходните „дис тракови“ меѓу двајцата: Дрејк го исмејувал растот и успехот на Ламар во „Push Ups“, додека Ламар возвратил со „Euphoria“, коментирајќи го неговиот стил и автентичност. „Not Like Us“ го именува Дрејк по име, нарекувајќи го „колонизатор“ на рап-културата и сугерирајќи дека „му се допаѓаат младите“ – стихови што Дрејк ги оцени како лажни и злонамерни. Судијката, сепак, заклучи дека жанрот на дис траковите е по дефиниција простор за претераност и провокација, а не за проверливи факти: „Ниту еден разумен слушател не би сметал дека ваков текст е резултат на внимателна или објективна истрага,“ напиша Варгас. Со оваа одлука, случајот е затворен, а „Not Like Us“ останува запишана како културен феномен што ја дефинираше 2024 година — не само како музичка победа, туку и како преседан за уметничката слобода во дигиталната ера на хип-хопот.

Во време на апокалиптична вознемиреност, Академијата го наградува писателот кој упорно верува во силата на уметноста 9 октомври 2025 Ласло Краснахоркаи, унгарскиот романсиер познат по дистописките теми и реченици што се протегаат како долги, трпеливи маршови низ човечката вознемиреност, е добитник на годинашната Нобелова награда за литература. Шведската академија го одликува за „делото што е и убедливо и визионерско и, во средиштето на апокалиптичниот страв, ја потврдува силата на уметноста“, формула што звучи како да е извлечена од неговите сопствени беззапирни периоди. Критичарите долго го опишуваат као „мајстор на апокалипсата“: автор кој го гледа распадот на општествениот поредок без илузии, но и без сензационализам. Токму таа двојност, мрачното како трајна клима и неочекуваната, суво-досетлива хуморност што ја проветрува, го прави неговиот прозен свет препознатлив. Краснахоркаи (1954, Ѓула) одамна е писател за писатели; неговите книги со „музички“ одмерена синтакса, ретко им попуштаат на читателските навики, но токму затоа создаваат речиси хипнотичка блискост. Од „Сатантанго“ до единствена точка Во 1985, во доцниот социјализам, „Сатантанго“ се појави како субверзивен роман за едно запуштено село. Четири години подоцна Бела Тар го претвори во филмски ритус со седум часа проекторско темпо. Таа уметничка коалиција, писателот на безмерното и режисерот на траењето, го утврдија Краснахоркаи како автор чија проза се чита и гледа, се слуша и доживува. Подоцна, „Меланхолијата на отпорот“ ќе стане „Werckmeister Harmonies“, а читателите ќе научат дека во неговите романи „ништо не се случува“ само на површината: под неа, паниката и надежта се судираат во ситни, човечки тектоники. Неговиот најнов роман на англиски, „Herscht 07769“, објавен минатата година, се одвива во една единствена реченица, читателски подвиг што не е трик, туку етика на вниманието: да останеш во мислата додека светот те распрскува. Книгата, со само една точка на четиристотини страници, ја извлекува од сенка загриженоста за европските авторитарни виражи, преку ликот на чистач на графити што и пишува до Ангела Меркел за претстојната катастрофа, како да е сведок на невидливиот пожар. Биографија како вежба во издржливост Краснахоркаи растел во Ѓула; семејните еврејски корени долго се чувале тивко, како поверливо наследство што се објавува во точен миг. Бил музичко дете-чудо, свирел џез и пеел рок, студирал унгарска книжевност и, накратко, право и криминална психологија. Постојат оние сосем „краснахоркаевски“ биографски епизоди: војничка казна и дезертирање, полициски распити во време на цензура, ноќар во фарма со 300 крави, работно место што му оставало време за Достоевски и Малком Лаури. Од таа комбинација на строгост и занес произлегува писател кој упорно тврди дека пишувањето е приватен акт; објаснувањето на сопствената литература, вели, му е како да го отвора најинтимното. Гласови околу делото Читатели и преведувачи често забележуваат дека неговите книги можат да делуваат „недоминантно“ за поширока публика, без поглавја, без здив, но токму таа непрекинатост ги сведува човечките гласови во една единствена линија на свест. Преведувачот Џорџ Сиртес одамна пишува за достоинството што авторот им го враќа на „малите луѓе“ во распаѓачки светови. Од издавачката куќа New Directions, пак, забележуваат нешто клучно: колку и да е темно, прозата на Краснахоркаи има антигравитациска ивица, сув, ескалирачки хумор што ја спречува безнадежноста да стане поза. Во 2015 тој ја доби и Man Booker International за целокупното творештво; на англиски излегоа десетина негови наслови, а се најавуваат и нови, меѓу нив сатиричниот „Zsömle Is Gone“, за пензиониран електричар што се замислува како потомок на унгарско благородништво. На македонски е објавен неговиот расказ " Последниот брод " во 2009 година како дел на антологијата на унгарскиот краток расказ " Сецирање на живо ", во издание на издавачката куќа "Темплум". Има нешто упорно комично во таа биографија на фиктивната величина, како да е огледало спуштено над општеството што се разградува, но не престанува да бара легенда за себе. Политиката, без алегорија Иако критиката често го чита политички, со оглед на неговата јавно изразена критика кон орбановска Унгарија, Краснахоркаи одбива да пишува алегориски политички романи. Неговата резистенција, вели, не била против одредена власт, туку против општество што те тера да се откажеш од слободата на вниманието. Можеби затоа неговите книги изгледаат како долги камерни вежби: едно село, една улица, една ноќ; но во таа теснотија се слуша како пука целиот систем. Нобелот како тивка потврда Нобеловата награда, најголемото книжевно одликување, во последниве години се обидува да излезе од предвидливите географии на канонот. По Хан Канг лани, по Абдулазак Гурна и Ани Ерно претходните години, наградата за Краснахоркаи делува како тивка потврда на нешто што многумина читатели веќе го знаат: уметноста не ги спасува околностите, но го менува темпото со кое дишеме во нив. Тоа е „спора“ победа, не мозаик од големи поенти, туку упорна вера дека вниманието е морален ресурс. Краснахоркаи синоќа, кусо, рече само дека е „многу среќен“ и дека не знае што следува. Во неговиот универзум, тоа звучи правилно: иднината не се најавува, туку се издржува, реченица по реченица, како долга прошетка низ темнината што некаде, незабележливо, почнува да разредува.

Анимираниот филм The Man Who Planted Trees (1987) зборува за она што често го забораваме во време на избори: дека вистинските градители не ветуваат, туку засадуваат. Нашиот свет во моментов е потопен од пароли и ветувања, „Човекот што садеше дрвја“ зборува тивко” и токму затоа погодува осетлив нерв. Филмот на Фредерик Бак, создаден рачно, како молитва во движење, е повеќе од анимација: тој е манифест на тивката упорност. Приказна за еден човек кој без аплауз и без сведоци ја менува својата земја, садејќи живот таму каде што останала само прашина. Во време кога зборот „екологија“ звучи како празен слоган, оваа трисетминутна приказна потсетува дека вистинската грижа е чин на љубов – без потреба да биде забележана. За филмот The Man Who Planted Trees (L’homme qui plantait des arbres) е краток анимиран филм од 1987 година, режиран и илустриран од Фредерик Бак, канадски аниматор и еколошки активист со француско потекло. Сценариото е базирано на истоимената новела од Жан Жионо (Jean Giono, 1953), фиктивна, но инспирирана од реални ликови и пејзажи на Прованса. Филмот ја раскажува приказната за еден осамен овчар кој, во текот на децении, сам ја преобразува својата опустошена земја во зелена долина, садејќи илјадници дрвја. Без зборови за слава, без политички програми — само преку трпение, верба и секојдневен труд. Анимацијата е целосно рачна, создадена со пастел и акварел, со повеќе од 20.000 индивидуално нацртани кадри. Во 1988 година, филмот ја освои наградата „Оскар“ за најдобар краток анимиран филм, а денес се смета за едно од највлијателните дела во историјата на еколошката уметност. „Секој цртеж е семе. Ако никне кај некого, мојата работа е завршена.“ — Фредерик Бак ▶️ Види го филмот

Пет насоки за есенска промена во градината Во групите за градинарство овие денови често се поставува истото прашање — дали е време да се соберат цвеќињата од дворот, или сè уште е рано? Одговорот, како и секогаш, зависи од повеќе нешта: од времето, од видот на растението, и од тоа дали ја гледате градината како декор, екосистем или лична терапија. Еве пет насоки што ќе ви помогнат да донесете своја, информирана одлука. 1. Следете ја температурната линија, не календарот Во Македонија, октомври знае да изненади – денес сонце, утре мраз. Клучно правило: не собирате ништо пред да се спушти температурата под 5°C неколку ноќи по ред. Додека утрините се ладни, но не мрзнат, повеќето петунии, сардели и сурфинии можат уште малку да цветаат. 👉 Совет: Ако сакате да ги зачувате до првите мразови, почнете да ги скратувате постапно, наместо целосно да ги отстраните. 👉 Собирајте постепено, не одеднаш. 2. Разликувајте меѓу сезонци и повеќегодишни Едногодишните (петунии, вербени, бегонии) немаат смисла да се чуваат по мраз — тие ќе овенат природно. Но повеќегодишните (георгини, хризантеми, лаванда, жалфија) заслужуваат посебен третман: Георгините се вадат кога листовите ќе почнат да жолтеат, Лавандата се скратува за околу една третина, Жалфијата и рузмаринот само се обликуваат не се кастрат скроз пред зима. 3. Оставете дел од градината „жива“ Иако дворот изгледа поподреден кога ќе се исчисти, не брзајте со целосно собирање. Сувите стебла и листови се засолниште за инсекти, ежови и птици кои помагаат во одржување на рамнотежата во екосистемот. 👉 Мал трик: Оставете барем еден агол како „дива градина“ – тоа ќе биде најживиот дел напролет. 4. Подгответе компост и зимска почва Собраните стебла и листови не се отпад, туку ресурс. Ситно исечкајте ги и ставете ги во компост, или прекријте со нив делови од земјата како природен мулч. Така ќе ја заштитите почвата од студ и ќе ѝ вратите органска материја. 5. Третирајте го собирањето како ритуал, не како крај Есенското расчистување може да биде ритуал на грижа: сушете семе, бележете што успеало, замислувајте пролетни насади. Градината не е само простор таа е огледало на темпото на живеење. Затоа, не доживувајте го собирањето како „крај“, туку како премин кон следната фаза. Овој период е совршен за сушење семе, бележење кои видови се покажале најиздржливи и планирање нови садници за пролет. 🌾 Градината не завршува во октомври, само влегува во тивка фаза на одмор.

Перформансите BLISS и CODOMESTICATION, фанзин-сесија и меѓународни уметнички соработки го сочинуваат октомврискиот дел од ППф 2025. Локомотива – Центар за нови иницијативи во културата и уметноста со задоволство ја најавува есенската програма на Перформанс Платформа фестивалот (ППф), која ќе се одвива во октомври и ноември 2025 година. Ова второ, есенско издание го продолжува феминистичкиот кураторски пристап на фестивалот, насочен кон споделување ресурси, создавање врски меѓу уметници и теоретичари и развивање на заеднички простори на грижа, телесност и со-живеење. Додека јуниското издание беше обликувано од еко-феминистички перспективи, октомвриската програма се насочува кон прашањата на репродукцијата, колективното живеење и иднините во создавање. BLISS – телото како метаморфоза Првиот дел од програмата ќе го претстави перформансот BLISS на полската кореографка Рамона Нагабчињска, кој ја истражува бременоста како трансформативна и несигурна состојба, но и како искуство на мајчинство. Покрај изведбата, Нагабчињска ќе одржи и работилница „Image, Matter, Presence“, на која учесниците ќе го истражуваат односот меѓу сликата, сензацијата и телото. Перформансот и работилницата се дел од проектот (M)others on tour, реализиран во соработка со повеќе европски партнери. CODOMESTICATION – уметност на заедничко родителство Во ноември, фестивалот ќе ја претстави претставата CODOMESTICATION на уметничкиот дуо Крот Јурак и Алекс Бејли (Естонија/Велика Британија, со седиште во Австрија). Првично создаден заедно со нивното дете, перформансот истражува алтернативни начини на циркулација и колективно родителство, без физичко патување на уметниците. Во Македонија, делото ќе го изведе Симона Спировска со своите деца, во рамките на турнејскиот концепт showing without going, кој го преосмислува односот меѓу локалниот контекст и меѓународната соработка. Фанзин во процес – колективна публикација и отворен уметнички дијалог Есенската програма се надоврзува и на пролетното издание на фестивалот, посветено на (не)конференцијата „(Еко)Феминизам во практиката/ите“, преку иницирање на фанзин во процес – колективна публикација која ќе се обликува како „вежбанка“ за идни соработки и истражувања. Во отворената сесија „Фанзин во процес“, уредничките Биљана Тануровска-Ќулавковски и Нефели Ѓоти, заедно со дизајнерката Софија Цветковиќ, ќе водат јавна работилница во која ќе се финализира изданието преку ко-креирање и споделено авторство. Телото како простор на грижа и иднина Со теми што се движат од бременоста и мајчинството, преку пореметувањето на телесната слика, до колективното родителство и создавањето на фанзин, есенското издание на ППф ја продолжува посветеноста на феминистички и плуриверзални практики. Кураторките Викторија Илиоска и Биљана Тануровска-Ќулавковски поставуваат суштинско прашање: „Како перформансот може да ги преосмисли условите на живеење, грижа и создавање – поинаку?“ Програма – октомври 2025 9 октомври @ МКЦ, Скопје 12:00–16:00 | Џебно кино – Сесија „Фанзин во процес“: отворена работилница и повик за ко-авторство. 20:00 | МКЦ – BLISS, танцов перформанс на Рамона Нагабчињска. По изведбата ќе следи разговор со Ирена Цветковиќ, независна истражувачка во областа на родовите студии. 10 октомври @ Факултет за драмски уметности 15:00–17:00 – Image, Matter, Presence, работилница со Рамона Нагабчињска (дел од програмата КУЛТРЕНИНГ). Ноември 2025 Премиера на CODOMESTICATION со Симона Спировска и семејството, во рамки на проектот showing without going. (Точниот датум ќе биде објавен наскоро.) Есенското издание на ППф 2025 е поддржано од проектот „Култура за развој“ на Владата на Швајцарија, Performance Situation Room (LLB 3) финансиран од Креативна Европа, како и од Perform Europe, Фондација Хајнрих Бел, Министерството за култура и туризам на РСМ и Гете-институт Скопје.

Судот во Менхетен го осуди музичкиот магнат Шон „Паф Деди“ Комбс на четири години и два месеци затвор, поради два случаја на превоз на лица со цел на проституција. Со оваа пресуда завршува еден од најпознатите случаи во американската поп-култура последниве години , процес кој ја отвори темата за злоупотребата на моќта и култот кон славата во музичката индустрија. Комбс беше ослободен од потешките обвиненија за трафикирање лица и криминално здружување, но прогласен виновен за „transportation for prostitution“, дело што носи максимална казна до десет години. Судот одмери 50 месеци затвор, финансиска казна од 500.000 долари и пет години условен надзор по отслужувањето на казната. Времето кое тој веќе го помина во притвор (околу 13 месеци) ќе биде пресметано во вкупната казна. Во своето обраќање пред судот, Комбс со солзи изјави дека „се срами од дел од своето минато“ и дека сака да стане „човек достоен за простување“. Судијата, сепак, оцени дека казната мора да биде „јасна порака дека славата не штити од одговорност“. Случајот против Паф Деди започна во 2024 година, по серија сведоштва и тужби кои открија систематски злоупотреби и „жестоки“ приватни забави, документирани во видеа и пораки. Судскиот процес го следеа голем број јавни личности, а медиумите го означија како момент на пресврт за пост-MeToo ерата во хип-хоп културата.

Bad Bunny ќе биде главен изведувач на шоуто за полувреме на Суперболот LX во февруари 2026, потврди NFL. Настапот доаѓа по година во која тој руши рекорди во Порторико и доминираше на глобалните топ-листи, но веста предизвика бурна реакција во американската десница. MAGA-инфлуенсери го нападнаа пејачот затоа што „не пее на англиски“ и затоа што бил критичен кон Доналд Трамп, нарекувајќи го „анти-ICE активист“. Советникот на секретарката за внатрешна безбедност, Кори Левандовски, дури најави дека ICE ќе биде присутен на настанот со цел апсење и депортација на луѓе без документи: „Нема безбедно засолниште – ни на Супербол,“ изјави тој за The Benny Show. Bad Bunny досега ја избегнуваше континенталната територија на САД на својата турнеја, токму од страв од ICE рации. Во интервју за i-D, рече дека „фак*** ICE може да стои надвор од концертот“, што за него било реална загриженост. Контроверзијата ги отвори старите линии на поделба во американската култура — меѓу оние што го гледаат настапот како чин на видливост и гордост, и оние што го доживуваат како политичка провокација. NFL, пак, останува доследен на својата стратегија за поголема инклузивност и млада, латино публика, со поддршка од Jay-Z и Roc Nation. „Ова е за мојот народ, мојата култура и нашата историја,“ изјави Bad Bunny по објавата.

Грчкиот композитор и технолошки експериментатор настапува во Скопје со жив перформанс на 9 октомври во 21 часот. 🎧 Музички перформанс на Тасос Стаму (Грција) 09 октомври (четврток) КСП Центар-Јадро: 21:00 – 22:30 часот Грчкиот електроакустичен композитор, изведувач и радио-уметник Тасос Стаму е меѓу оние автори што го претвораат звукот во биографија. Неговата музика е составена од носталгија, експеримент и меморија, мешавина на аналоген шум и медитеранска чувствителност, на тишини и детски ехоа кои остануваат во телото. Стаму повеќе од деценија создава музика што пулсира помеѓу древното и современото, спојувајќи ги старите обреди со самоградена електроника и аналоген шум. Во неговите настапи, долги и континуирани композиции се создаваат in situ — преку она што го нарекува „преносливо електроакустично студио“. Звукот се гради од подготвени жици, дувачки инструменти, објекти, модуларни синтисајзери и обработени повратни фидбек јамки, создавајќи амбиент што колеба меѓу фолклор и авангарда, меѓу шум и тишина. Стаму разви сопствен стил на жива композиција, каде импровизацијата и технологијата не се спротивставени туку комплементарни јазици. Неговите изведби, со тонални текстури и слоевити сола, често создаваат атмосфера на ритуален шум — како современа трансцендентална музика. Со повеќе од дваесет изданија за независни етикети (Discrepant, Moving Furniture, Lal Lal Lal, Linear Obsessional, Orila, Triple Bath, Kukuruku, Coherent States), Стаму се движи низ жанрови и медиуми – од musique concrète и drone до фолклорни и ритуални структури. Неговата инспирација е длабоко лична: спомени од детството (“Infant”, 2007), загуба (“The Return of the Long Lost One”, 2013), или звукот на руралните пејзажи (“Musique con Crète”, 2018). Иако најчесто настапува соло, често соработува со Adam Bohman, Steve Beresford, Mike Cooper, Tomomi Adachi, Andrea Parkins, Savina Yannatou, Kuupuu & Lau Nau, и London Improvisers Orchestra, градејќи звучни дијалози на фестивали како Incubate, Supernormal, Café OTO, Bent Festival, The Barbican, Cave 12, Ausland, Onassis Cultural Centre. Покрај настапите, Стаму води работилници за „circuit bending“ и хардвер хекинг, каде ги воведува младите музичари во слободната музичка продукција. Во последниве години, неговиот фокус се проширува и кон радио-уметноста, преку Stegi Radio и независни поткаст формати.

Албум, егото и интернетот: старото ривалство меѓу Cardi B и Nicki Minaj повторно се претвори во јавен спектакл. Војната меѓу двете најгласни имиња на женскиот рап Cardi B и Nicki Minaj, повторно се разгори на социјалните мрежи. Поводот е новиот албум на Cardi, „Am I the Drama?“, кој за кратко време се искачи на врвот на топ-листите, но и предизвика низа јавни навреди и обвинувања. Кој е кој во оваа приказна? Ники Минаж( Nicki Minaж, вистинско име Оника Тања Мараж - Пети( Onika Tanya Maraj-Petty) е една од највлијателните раперки и пејачки-авторки на сите времиња. Од нејзините микстејпови на почетокот на 2000-тите до светските турнеи и првите места на топ-листите, Minaj го смени пејзажот на хип-хопот, отворајќи пат за жени во жанр што со децении беше машка територија. Cardi B (вистинско име Белкалис Марленис Алманазар (Belcalis Marlenis Almánzar)) е, пак, современата суперѕвезда на новата генерација. Од појавувањето во реалното шоу Love & Hip Hop: New York до нејзиниот Греми за најдобар рап албум како првата соло-рап артистка во историјата што ја добила таа награда , Cardi се изгради како симбол на искреност, урбана енергија и дигитална автентичност. Нивната меѓусебна нетрпеливост се претвори во јавен конфликт во септември 2018 година, за време на настанот на Harper’s Bazaar на Њујоршката модна недела. Според сведоци, двете влегле во расправија што завршила со физичка пресметка, при што Cardi фрлила чевел кон член од екипата на Nicki. Ситуацијата се разгори повторно во септември 2025 година, кога Cardi го објави својот втор студиски албум Am I the Drama? – кој веднаш дебитираше на првото место на Billboard 200. Неколку дена подоцна, Nicki објави дека нејзиниот шести албум ќе излезе во март 2026, а потоа, во низа сега избришани објави , ја исмеа Cardi поради промотивната цена од $4.99, пишувајќи твит: „Barney Dangerous“ и објавувајќи римувани пародии на стихови од песната “Magnet.”. Nicki Minaj прва ја провоцираше Cardi со серија објави во кои го исмеваше успехот на албумот, сугерирајќи дека продажбите се „вештачки зголемени“. Со твитот „$4.99“, Minaj алудираше дека албумот се продава евтино само за да стигне до број 1. Таа потоа го измени текстот од својата песна “Magnet”, додавајќи стихови насочени против Cardi. Cardi возврати со видеа и твитови во кои ја нарече Nicki „Cocaine Barbie“ и ја обвини дека со години живее во „фантазија“. Од музика кон семејни навреди До крајот на септември, преписката доби злокобен тон. Двете ја преминаа границата на музичката препирка нападите станаа лични, а во расправијата беа вклучени и членовите на нивните семејства. Ники напиша навреди со расистички и деградирачки термини: „Kulture vulture“ (игра на зборови со името на ќерката на Cardi, Kulture), „Твоите мајмуни и бубашваби“ Nicki ѝ се извини на ќерката на Cardi, Kulture, но продолжи со саркастични коментари; Cardi, пак, возврати со навреди насочени кон синот на Nicki, познат како Papa Bear, нарекувајќи го Папа Перк(Перкосет, апчиња опијати) и ја обвини Nicki за неговиот наводен аутизам, и рече дека педофилијата е во неговата крв. „Твоето дете не зборува затоа што си го оштетила со дроги.“; „Оди на терапија, го губиш умот.“ Сето ова напишано во стилот на Meet the Grahams на Кендрик Ламар. Иако ова не е првпат нивниот судир да ја заземе целата сцена( уште од 2018 наваму тие со години одржуваат отворен антагонизам ) последната епизода покажува колку интернетот ја претвори поп-културата во арена на лични напади, мемиња и брз морален суд. Зошто е ова толку големо прашање? Во американската музичка култура, ваквите „beef“-ови (јавни конфликти меѓу артисти) се речиси традиција : дел од уличниот код на хип-хопот, каде што борбата за респект и престиж е исто толку важна колку и музиката. Но, кога во центарот се жени кои се пробиле во машка индустрија, динамиката добива и феминистичка и медиумска димензија: јавноста често ги суди построго, а медиумите ја потхрануваат приказната како спектакл. Nicki и Cardi одамна не се само раперки тие се икони на различни генерации и енергии: Nicki е контрола, стратегија и естетска ексцентричност. Cardi е хаос, искреност и суров шарм од улицата. Засега, двете страни не покажуваат намера да се смират. Иако двете жени се мајки, Карди е бремена, успешни бизнис-диви и пример за финансиска независност, нивниот конфликт стана огледало на цела индустрија која ја користи драмата како маркетинг. Иако не веруваме дека Минаж имаше намера да го рекламира албумот на Карди - сепак го направи токму тоа.